هپاتیت به معنای التهاب کبد است. هپاتیت ب شایع ترین نوع هپاتیت و یک بیماری ویروسی واگیردار است که موجب تورم بافت کبد می شود، حدود ۵ درصد از کسانیکه به این بیماری مبتلا می شوند پس از دوره بهبودی به ناقل سالم تبدیل می شوند یعنی در عین حالیکه علائم بیماری را ندارند ولی قابلیت انتقال آن به دیگران را دارند یعنی به ظاهر سالم هستند ولی ویروس در خون و ترشحات آنها وجود دارد و از راه های قابل انتقال به دیگران منتقل خواهد شد- ضمناً برخی از ناقلین می توانند به سرطان کبد و یا از کارافتادگی کبد مبتلا شوند. از طرفی بین سه تا چهار درصد از جمعیت عادی کشور ما به این ویروس آلوده هستند بنابراین بایستی پیشگیری را جدی بگیرید.
علائم بیماری: در تمام انواع هپاتیت پس از یک دوره بدون علامت یک تا شش ماهه که از ورود ویروس به بدن گذشت علائم بیماری آشکار می شود.
الف- مرحله بدون زردی: شامل بی اشتهایی، تب خفیف، خستگی سردرد، تهوع، استفراغ و دردهای شکمی که معمولاً چند روز طول می کشد.
ب- مرحله زردی (یرقان): با پر رنگ شدن ادرار و زردی چشم شروع شده و علائم قبلی کاهش می یابد. معمولاً زردی در عرض چهار هفته بر طرف می شود. در موارد نادری زردی سیر مزمن و طولانی به خود می گیرد گاه به طور استثنایی به فرم حاد و حمله ای تبدیل شده که معمولاً کشنده است. ج- مرحله بهبودی: پس از طی مراحل یاد شده در اکثر موارد ویروس در بدن بیمار پاک شده و فرد
نسبت به عامل بیماری ایمنی دائم پیدا می کند و تنها درصد کمی از بیماران تبدیل به ناقل می شوند که علاوه بر احتمال به عوارض بیماری خطر انتقال آن به سایرین را نیز دارند.
– راه های انتقال: ۱- خون و فراورده های آن: با هر اقدامی که سبب نفوذ خون آلوده به بدن دیگری شود ممکن است سبب انتقال
بیماری شود از جمله: استفاده مشترک و مجدد از سرنگ یکبار مصرف (معتادین تزریقی)- تیغ یا مسواک مشترک- خالکوبی- حجامت- ختنه
سوراخ کردن گوش- جراحی های کوچک و اقدامات دندانپزشکی که به روش آلوده و غیر بهداشتی انجام می شود- عدم بررسی و آزمایش خون و فراورده های آن قبل از تزریق به بیماران- تماس پوست زخمی و بریده و یا مخاط چشم و دهان با خون و ترشحات آلوده. ۲- انتقال از شخص به شخص: بیشتر در اثر تماس مستقیم با ترشحات آلوده بیمار شامل خون، ترشحات جنسی و بزاق دهان اتفاق می افتد- آمیزش جنسی با فرد آلوده نیز می تواند باعث انتقال بیماری شود. ۳- از مادر آلوده به کودک: مادر آلوده نیز می تواند ویروس هپاتیت ب را در طول حاملگی، حین زایمان یا پس از آن به کودک منتقل نماید.
– پیشگیری: الف: رعایت موازین بهداشتی: ۱- از استفاده وسایل شخصی دیگران به خصوص تیغ و مسواک پرهیز کنید و در مراجعه به آرایشگاه ها از تعویض تیغ توسط آرایشگر مطمئن شوید. ۲- پرسنل ارائه دهنده خدمات پزشکی و دندانپزشکی باید از استریل بودن لوازم مطمئن
از سرنگ و سوزن یکبار مصرف استفاده کنند. ۳- از دریافت خدماتی مانند ختنه، حجامت، خالکوبی، سوراخ کردن گوش، رگ زدن و امثال آن به روش های سنتنی خودداری شود. ۴- از هر گونه اقدامی که باعث تماس پوست برهنه یا مخاط چشم و دهان با خون و ترشحات دیگری می شود پرهیز شود. ۵- رعایت اصول اخلاقی مذهبی و پرهیز از بی بندوباری جسمی می تواند در پیشگیری از انتقال هپاتیت از راه جنسی مؤثر باشد.
– اقدامات لازم در مورد افراد آلوده:۱- پیشگیری از هر اقدامی که موجب تماس مستقیم دیگران با خون، ترشحات جنسی و بزاق دهان آنها شود (ترجیحاً از ظرف غذا و آشامیدنی جدا استفاده نمایند) ۲- اعضای درجه اول خانواده شامل همسر و فرزندان آنها واکسینه شوند. ۳- ویروس عمدتاً در خون، ترشحات جنسی و بزاق دهان وجود دارد بنابراین از دفع صحیح و بهداشتی آنها مطمئن شوند. ۴- روابط عادی اجتماعی مانند دست دادن، سوار شدن در تاکسی و اتوبوس، مجاورت در محل کار و کلاس موجب انتقال ویروس نمی شود. ۵- نباید هیچگاه مانع رفتن افراد آلوده به محل کار شد فقط بایستی موازین بهداشتی را رعایت کرد.
– روش ضد عفونی کردن خون و ترشحات آلوده: برای سطوح آلوده به خون و ترشحات جنسی از محلول وایتکس به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه و رقیق شده با آب می توان استفاده کرد و برای ضد عفونی کردن اجسامی که ظاهر آنها تمیز است از محلول رقیقتر استفاده کنید.
– واکسیناسیون فقط برای: ۱- تازه متولدین در سه نوبت: بدو تولد، یک ماه و ۶ ماه پس از آن ۲- افراد در معرض خطر شامل همسر و فرزندان افراد ناقل آلوده ۳- گروههای پر خطر مثل پرسنل بیمارستانی و دریافت کنندگان محصولات خونی.
– هپاتیت C : یکی دیگر از انواع هپاتیت و راه انتقال مانند نوع B است و با توصیه های بهداشتی قابل پیشگیری است- احتمال انتقال ویروس هپاتیت C از مادر به فرزند بسیار ناچیز است بنابراین نباید در این زمینه نگرانی داشته باشید- اما به علت انتقال ویروس هنگام استفاده همزمان از ظرف فرد آلوده با فرد سالم می توان از طریق شستن با دقت ظروف با مایع و اسکاچ از انتقال ویروس پیشگیری کرد- و ویروس در ترشحات بدن فرد آلوده مثل بزاق در صورت تماس با پوست یا مخاط فرد سالم که جراحت داشته باشد می تواند باعث انتقال بیماری شود- بوسیدن راه انتقال مهمی در اطفال به شمار می رود زیرا معمولاً با بوسیدن مقدار زیادی بزاق روی پوست طرف مقابل ریخته می شود ولی در بزرگترها با آموزش قورت دادن آب دهان قبل از بوسیدن قابل پیشگیری است، خون فرد آلوده به هیچ طریقی نباید با دیگران تماس پیدا کند بدین ترتیب باید از وسایل کاملاً شخصی استفاده کرد و سرنگهای تزریقی وی را از دسترس افراد دور نگه دارید- در صورت بستری در بیمارستان و یا تزریقات حتماً پزشک را از اینکه ناقل ویروس هپاتیت C هستید مطلع سازید.
– هپاتیت A : راه انتقال هپاتیت A از طریق مدفوعی- دهانی است یعنی استفاده از آب یا غذای آلوده به مدفوع بیمار می تواند باعث انتقال این ویروس شود. این ویروس هرگز از طریق خون منتقل نمی شود و انتقال آن در مکانهای شلوغ و پر جمعیت زودتر انجام می شود بنابراین جهت پیشـگیری می توان از واکسـن هپاتیـت A استـفاده کرد- همچنین شستــن دقیق دستها و استفاده از آب و غذای بهداشتی- که با استفاده از واکسن مصونیت به مدت ۲۰ سال طول می کشد.
