جن از موجودات خیالی وافسانه ای فرهنگ عامه و خرافات مردم خاورمیانه و ایران است.
جن واژه ای عربی و به معنی موجود پنهان و نادیدنی است و در فارسی با مفهومی نزدیک به پری از این موجود نامریی یاد می شود.
در باور برخی افراد، جن ها تنها در شب، تاریکی، تنهایی و در محل هایی مانند گرمابه، آب انبار، پستو و ویرانه و بیابان وجود دارند. در باور عامه، جن به شکل انسان است با این تفاوت که پاهایش مانند بز سم دارد. مژه های دراز او نیز با مژه انسان متفاوت است و رنگ موی او بور است. همزمان با زاده شدن هر نوازد انسان، بین اجنه نیز نوزادی به دنیا می آید که شبیه نوزاد انسان است اما سیاه و لاغر و زشت.
این موجود را همزاد آن طفل می خوانند. اگر کسی شب هنگام آب جوش روی زمین ریخته و بسم الله نگفته باشد ممکن است یکی از فرزندان اجنه را اذیت کرده باشد. مادر و پدر آن جن برای انتقام، نوزاد آن شخص را می ربایند و همزاد او را بجایش می گذارند.
به باور برخی، به زبان آوردن نام جن شگون ندارد و ممکن است آن ها را حاضر کند.
بنابراین برای دلخوشی جن ها هم شده به آن ها ” از ما بهتران ” گفته می شود.
روزهای یکشنبه، سه شنبه و چهارشنبه از مابهتران به لباس و صورت آدمیزاد درمی آیند.
در این روزها نباید به دیدن مریض رفت، زیرا چه بسا که از ما بهتران به شکل یکی از دوستان یا بستگان به دیدن مریض برود و به او صدمه برساند.
ازمابهتران مانند آدمیان جشن و سرور و شادمانی و گاهی هم عزاداری به راه می اندازند. این مراسم بیشتر در گرمابه های عمومی و شب هنگام برگزار می شود. کسی که شب تنها به حمام برود و دائم بسم الله نگوید جن به سراغ او می آید. اگر کسی در تاریکی تنها به حمام برود و بی احتیاطی کند و در آنجا بخوابد، ناگاه متوجه می شود که دورادور او را جنیان گرفته اند، یا یکی دو جن در گوشه و کنار حمام مشغول شستشو هستند.
جنیان ابتدا با محبت نزدیک می شوند، اما اگر انسان با نگاه کردن با پاهایشان که سم دارد ایشان را بشناسد، آن وقت به آزار او مشغول می شوند. از مابهتران اهل رقص، موسیقی و شادی اند. اگر کسی را بین خود ببینند او را وامی دارند تا آن قدر برقصد که دیوانه شود. با دمیدن صبح صادق، جنیان ناپدید می شوند. اما هنگام روز نیز اگر کسی در حمام آب بخورد و کف دست چپ خود را روی سر نگذارد، جن به بدن او وارد می شود و دیوانه و غشی خواهد شد.
از ما بهتران اگر از کسی نیکی ببینند، صدچندان به او نیکی می رسانند. مثلا اگر پزشکی شب هنگام طفلی را از مرگ برهاند یا مجروح و بیماری را نجات دهد و این کار در بیابان یا تاریکی و تنهایی صورت بگیرد، ممکن است جنیان را مداوا کرده باشد. آن گاه ازمابهتران به او مال و خوشبختی بسیار می رسانند. برخی مردم با انجام مراسم چله نشینی، از مابهتران را احضار می کنند و آن ها را وا می دارند تا کارهای مورد نظرشان را انجام دهند. برای چله نشستن از محلی خاص در مسجدهای کهنه و قدیمی استفاده می شود به نام چله خانه که غرفه ای کوچک و تودرتو و تاریک است.
شخص در چله خانه می رود. دورادور خود را خط می کشد و میان دایره می نشیند. روز اول چهل بادام غذای اوست. اما به تدریج هر روز یکی کم می کند و تا آخرین روز فقط یک بادام می خورد. در این روزها همه کار او دعا خواندن است.
روز چهلم ارواح و شیاطین و جن ها به او ظاهر می شوند و هرچه را بخواهد انجام می دهند.
برای این کار ترتیب دیگری هم هست و آن این که یک شب تا صبح آیه ای از قران را پی درپی می خوانند تا از ما بهتران حاضر شوند. از خطرناک ترین جن ها آل است که موجودی نامریی به شکل زن لاغر و بلند قد با پستان های آویخته توصیف شده. در صورت سرخ رنگ آل بینیی از جنس گل قرار دارد.
آل روبروی زن زائو و نوزاد حاضر می شود و اگر فرصت یافت و زائو تنها ماند جگر او را می رباید. سپس به سرعت به طرف آب می رود و جگر زائو را به آب می زند. زائو بلافاصله می میرد.
برای جلوگیری از دستبرد آل باید دور بستر زائو را با کارد یا قیچی که ناف نوزاد را با آن زده اند خط کشید. سه یا پنج پیاز را به سیخ کشید و قیچی یا کارد یا شمشیر و تفنگ و دیگر چیزهای فلزی و نوک تیز در کنار اطاق گذاشت.
آل و از ما بهتران از چیزهای فلزی نوک تیز می ترسند. فرو کردن سوزن به پارچه ای و گذاشتن بالای سر زائو برای رفع آل خوب است.
از اعتقادهای قدیمی ایرانیان یکی این است که آهن دیو و غول و اهریمن را دفع می کند و ضد جادو است. تا شش روز باید بالای سر زائو و نوزاد شمع بسوزد.
زائو نباید تنها بماند و کسی جز نزدیکانی که هنگام زادن در اطاق بوده اند نباید به دیدن او بیاید شاید آل باشد که به صورت انسان درآمده.
شب ششم باید در اطاق زائو تا صبح همه بیدار بمانند و چراغ ها روشن باشد و در این شب باید دعاها و اشعار مذهبی و سرودها و آوازها خوانده و پیوسته به دف و دایره کوبیده شود تا آل بگریزد. روز ششم زائو نوزاد را به حمام می برند و پس از شستشو، ماما نوزاد را بالای سر مادر می گیرد و با جام چهل کلید روی او آب می ریزد تا بر سر مادر نیز ریخته شود.
از آن هنگام دیگر آل توانایی ربودن جگر مادر و عوض کردن نوزاد را ندارد پسربچه ای که ختنه شده نیز مانند زائو در معرض خطر آل است.
به همین ترتیب باید مواظب او بود تا به حمام برود و با جام چهل کلید آب روی سرش ریخته شود تا آل بگریزد.
