جهت‌گیری فعالیت‌های هنری و تبلیغی۱۶

تدبیر ش  ۶۵لزوم تکرار کلمات ائمه اطهار در مداحی برای نصیحت کردن مردم
نصایح هم می‌تواند از زندگی خود این بزرگواران گرفته شود. امروز ما محتاج نصیحتیم. برای رشد اخلاق در جامعه، برای گسترش خلقیات خوب، برای اعتلای روحیه همدلی و برادری و صفا و اخوتی که در جامعه دینی مطلوب است، احتیاج داریم به نصیحت. اینها را از کی یاد بگیریم؟ پایه‌های اخلاق در کلمات ائمهG است؛ در رفتار ائمه است. ما اخلاق را در جامعه رشد بدهیم؛ مردم را به خیرخواهی، به امید، به تعاون، به اخوت، به صبر، به حلم، به شکر، به احسان، به ایثار، به گذشت دعوت کنیم؛ از اخلاق بد، از تنگ‌نظری، از ناامیدی، از بدبینی، از بدخواهی برای این و آن، از حسد، از بخل و بقیه سیئات اخلاقی، مردم را پرهیز بدهیم. این کار با زبان شعر خیلی بهتر است و بهتر ادا می‌شود تا زبان نثر و زبان نصیحت‌آمیز.
گوینده‌ای مثل ما بنشیند به مردم نصیحت کند، خیلی معلوم نیست تأثیر عمیقی ببخشد؛ اما وقتی خواننده‌ای همین مضمون را در یک شعرِ زیبا و خوب و با لحن خوب بیان می‌کند، مثل آب گوارایی است که انسان می‌نوشد؛ تمام سلول‌های بدن انسان از این آب بهره‌مند می‌شود، تا اعماق وجود انسان اثر می‌گذارد.
البته اخلاقیات باید تکرار شود. گفتن اثر دارد، شنیدن اثر دارد؛ اما این اثر، دایمی و ابدی نیست؛ مؤثرات دیگری هم در جامعه هست که در جهت عکس آن کار می‌کند. لذا بایستی اخلاقیات هی گفته بشود، باز گفته بشود، باز تکرار بشود.۳    ۳.  ۰۳/۰۳/۹۰   بیانات در دیدار جمعی از شاعران و ذاکرین اهل بیتلزوم تکرار کلمات ائمه اطهاردرمداحی برای نصیحت کردن مردم
نصایح هم می‌تواند از زندگی خود این بزرگواران گرفته شود. امروز ما محتاج نصیحتیم. برای رشد اخلاق در جامعه، برای گسترش خلقیات خوب، برای اعتلای روحیه همدلی و برادری و صفا و اخوتی که در جامعه دینی مطلوب است، احتیاج داریم به نصیحت. اینها را از کی یاد بگیریم؟ پایه‌های اخلاق در کلمات ائمهG است؛ در رفتار ائمهG است. ما اخلاق را در جامعه رشد بدهیم؛ مردم را به خیرخواهی، به امید، به تعاون، به اخوت، به صبر، به حلم، به شکر، به احسان، به ایثار، به گذشت دعوت کنیم؛ از اخلاق بد، از تنگ‌نظری، از ناامیدی، از بدبینی، از بدخواهی برای این و آن، از حسد، از بخل و بقیه سیئات اخلاقی، مردم را پرهیز بدهیم. این کار با زبان شعر خیلی بهتر است و بهتر ادا می‌شود تا زبان نثر و زبان نصیحت‌آمیز.
گوینده‌ای مثل ما بنشیند به مردم نصیحت کند، خیلی معلوم نیست تأثیر عمیقی ببخشد؛ اما وقتی خواننده‌ای همین مضمون را در یک شعرِ زیبا و خوب و با لحن خوب بیان می‌کند، مثل آب گوارایی است که انسان می‌نوشد؛ تمام سلول‌های بدن انسان از این آب بهره‌مند می‌شود، تا اعماق وجود انسان اثر می‌گذارد.
البته اخلاقیات باید تکرار شود. گفتن اثر دارد، شنیدن اثر دارد؛ اما این اثر، دایمی و ابدی نیست؛ مؤثرات دیگری هم در جامعه هست که در جهت عکس آن کار می‌کند. لذا بایستی اخلاقیات هی گفته بشود، باز گفته بشود، باز تکرار بشود.۳   ۳.  ۰۳/۰۳/۹۰   بیانات در دیدار جمعی از شاعران و ذاکرین اهل بیتضرورت مطالعه و یادداشت کردن برای مداحی و سخنرانی
صاحب حرفه مداحی که خود را مفتخر کرده است به اینکه در این راه خدمت و کار کند، اگر بخواهد همه این خصوصیات را جمع کند، اولاً احتیاج دارد به مطالعه و کار. به قول معروف: بی‌مایه فطیر است؛ احتیاج به مطالعه هست؛ احتیاج به کار هست. البته مداح‌های قدیمی ما مقید بودند حتماً از حفظ بخوانند؛ بد می‌دانستند که از رو بخوانند. امروز خوشبختانه این‌جور نیست. هیچ لازم نیست که حالا مثلاً ساعت‌ها صرف وقت کنند، قصیده‌ای را، شعری را حتماً حفظ کنند؛ نه! از رو هم بخوانند. منبری‌ها هم همین‌جورند. ما در دوران جوانی و نوجوانی هرگز ندیده بودیم که منبری از جیبش کاغذ در بیاورد، حدیث را از رو بخواند؛ این را بد می‌دانستند. مرحوم آقای فلسفیF این سنت غلط را شکست؛ از جیبش کاغذ در آورد، روایت را از رو خواند. خب! ایشان واعظ درجه یک کشور بود. حالا هم وعاظ یاد گرفته‌اند؛ برای اینکه درست بخوانند، برای اینکه بجا بخوانند، برای اینکه آنچه می‌خواهند بخوانند، بخوانند، کاغذ را از جیبشان در می‌آورند، حدیث را می‌خوانند؛ مطلب را که نوشته‌اند، می‌خوانند؛ شعر را می‌خوانند؛ این خیلی کار را آسان کرده. مداحی هم همین‌جور. بنابراین مطالعه کردن، یادداشت کردن، یادداشت داشتن، با حساب و کتاب و مطالعه حرف زدن، شرط اول است.۳   ۳.  ۰۳/۰۳/۹۰   بیانات در دیدار جمعی از شاعران و ذاکرین اهل بیتبرای مناجات و توحید  از صحیفه و دعا‌ها استفاده کنید
مناجات هم جزو شعر آئینی است. شعر آئینی فقط مسئله مدح و مرثیه نیست؛ مناجات هم جزو شعر آئینی است. برای اینکه مضمون مناجات را درست پیدا کنیم، بهترین مرجع، دعاهاست. دوستان! با صحیفه سجادیه انس پیدا کنید. این قریحه‌ای که من در شماها می‌بینم، خیلی خوب می‌توانید مضامین صحیفه سجادیه را در قالب اشعارِ بسیار زیبا بیاورید. مرحوم بهجتی اردکانی – دوست قدیمی ما – سی چهل سال پیش بخشی از دعای ابوحمزه را به شعر آورده بود که برای من خواند. قسمت‌های سخت دعا هم بود – که خود عبارت هم سخت است، مضمون هم سخت است – در عین حال ایشان توانسته بود این دعا را به شعر بیاورد. من الآن در میان این جوان‌ها می‌بینم قریحه‌ها و ذوق‌هایی که از ذوق مرحوم بهجتی بالاتر است. من الآن در همین جلسه، قدرت‌های شعری‌ای دارم می‌بینم که از قدیمی‌‌ها و گذشتگان ما قوی‌تر و تیزتر و تواناتر هستند. شما می‌توانید مضامین دعای عرفه سیدالشهداء را به شعر بیاورید. دعای عرفه امام حسین عاشقانه است. حضرت سجاد هم برای روز عرفه دعا دارند – در صحیفه سجادیه، دعای چهل و هفتم، دعای روز عـرفـه اسـت – آن هـم بسیار دعـای پـرمغـزو پرمضمونی است؛ اما دعای امام حسین عاشقانه است؛ یک چیز دیگر است. اگر چنانچه آشنا بشوید، انس پیدا کنید، دقت کنید، از یک فقره این دعا می‌توانید یک قصیده، یک مجموعه، یک قطعه، یک غزلِ خیلی قشنگ از آب در بیاورید. بنابراین، برای مناجات و توحید، از صحیفه و از دعا‌ها استفاده کنید.۹   ۹.  ۹۰/۰۳/۲۵  بیانات در دیدار جمعی از شعرای آئینی
 
برای مناقب ائمه، از زیارت‌ها  بخصوص زیارت جامعه کبیره استفاده کنید
برای مناقب ائمه، از زیارت‌ها، بخصوص زیارت جامعه کبیره استفاده کنید. بنابراین، شما دیگر هیچ احتیاجی ندارید که مبالغاتی را در ذهن خودتان خلق کنید. آنچه که باید در باب ائمهگفته شود، در زیارت جامعه هست. شما می‌توانید یک فقره از فقرات زیارت جامعه را – حالا شاید صد‌ها فقره است – انتخاب کنید و با توجه به قریحه شعری و تخیل و فرآوری ذهنی خودتان، یک غزل زیبا و ناب از آب در بیاورید. ظرفیت این معارف این‌قدر بالاست.۹   ۹.  ۹۰/۰۳/۲۵  بیانات در دیدار جمعی از شعرای آئینیمضمون‌سازی برای بیان یک حقیقت در قالب شعر
شما وقتی می‌خواهید یک مطلب را بیان کنید، این را با مضامین گوناگونی می‌شود بیان کرد. مضمون‌سازی برای بیان یک حقیقت، یک هنر بزرگ شعری است؛ که البته مرکز و منبع اصلی‌اش هم شعرهای سبک هندی است؛ همین شعر صائب و شعر بیدل و شعر عرفی و شعر کلیم. به اینها که مراجعه کنید، می‌بینید دستگاه مضمون‌سازی و مضمون‌یابی در آنجا فوق‌العاده وسیع است. خوشبختانه در تعبیرات دوستان هم مضمون‌های نو و زیبا کم نیست؛ من این را می‌بینم. یک مطلب را به چند لباس می‌شود پوشاند؛ اسم هر لباسی را ما می‌گذاریم یک مضمون. معنای مضمون‌دارایـن اسـت.۹   ۹.  ۹۰/۰۳/۲۵  بیانات در دیدار جمعی از شعرای آئینیمیدان‌های ورود به قضایای کربلا در اشعارآئینی
در موضوعات مربوط به مرثیه، مرثیه سیدالشهداء و قضایای کربلا؛ خب! انسان می‌بیند زبان‌حال‌هایی که گفته می‌شود، زبان‌حال‌های زیادی است؛ البته ممکن است بعضی‌اش هم مطابق با واقع نباشد، یعنی چیزهایی نباشد که انسان بتواند آنها را تأیید کند؛ لیکن زمینه‌هایی وجود دارد. من مثلاً درباره مصیبت حضرت اباالفضل علیه الصّلاه و السّلام به نظرم می‌رسید که یکی از بخش‌های مهم و جذابی که می‌تواند این مصیبت را بیان کند، همان زبان حال مادر حضرت اباالفضل است؛ همان «لا تدعونّی ویک امّ البنین»، یا آن شعر دیگری که به ایشان منسوب است. خب! این دو تا شعر است. البته اینها ترجمه شعری هم شده، ترجمه خیلی جالبی نیست، خیلی قوی نیست؛ اما خود این یک عرصه است: مادری است؛ صورت قبر چهار جوانش را که در کربلا شهید شدند، در بقیع می‌کشد و نوحه‌سرایی می‌کند و حماسه می‌آفریند. همه‌اش اشک ریختن و تو سر زدن هم نیست- البته اشک ریختن هست، اشکالی هم ندارد – بلکه حماسه‌آفرینی است؛ افتخار به این جوان‌هاست. این یک عرصه خیلی خوبی است، که از این‌گونه عرصه‌ها برای مصیبت خیلی باید استفاده کرد. یا توصیف بعضی از حالات روحی قهرمانان کربلا، از جمله شبیه آنچه که عمان سامانی گفته، که لحظات رفتن حضرت سیدالشهداء به عرصه میدان را تصویر می‌کند – حالا چقدر واقعیت دارد، من نمی‌دانم؛ البته روضه‌خوان‌ها می‌خوانند – که حضرت زینب آمدند جلو، راه را گرفتند و گفتگویی بین این دو بزرگوار انجام گرفت. عمان از این گفتگو استفاده کرده برای تشریح شخصیت حضرت زینب:
کای عنان گیر من آیا زینبی‌        یا که آه دردمندان در شبی‌
که بعد دنبالش این است: «زن مگو مردآفرین روزگار». ببینید، از این مناسبت – مناسبت گفتگوی این برادر و خواهر – استفاده می‌کند برای اینکه شخصیت حضرت زینب را تشریح کند. اینها میدان‌های مهمی است. یعنی شرح حال‌ها و زبان حال‌ها فقط بیان آن حالی که در آن لحظه قهرمان داستان دارد، نباشد؛ بلکه می‌تواند شرح خصوصیات او، شخصیت او، ظرافت‌های روح او و عظمت‌هایی که در وجود او هست، باشد؛ اینها همه میدان‌هاست.۹   ۹.  ۹۰/۰۳/۲۵  بیانات در دیدار جمعی از شعرای آئینی