دفاع مقدس، اصطلاحی است که ایرانیان برای جنگ عراق با ایران که از سال ۱۳۵۹ شمسی (۱۹۸۰ میلادی) تا ۱۳۶۷ شمسی (۱۹۸۸ میلادی) به مدت حدوداً هشت سال به طول انجامید، به کار می‌برند.
در جنگ عراق با ایران، عراق آغازگر جنگ بود و در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با حمله سراسری از طریق هوایی، زمینی و دریایی به مرزها و شهرهای ایران عملاً به یک جنگ تمام‌عیار دست زد. صدام حسین رئیس جمهور وقت عراق نیز در روز ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ در مجلس نمایندگان عراق اعلام کرد که عراق به صورت یک‌جانبه و بر خلاف توافق، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را لغو و برای بازپس‌گیری مناطقی که ایران از عراق اشغال کرده است اقدام می‌کند.
هر چند صدام مدعی بود حمله به ایران در پاسخ به اقداماتی است که این کشور علیه عراق انجام می‌دهد و برخی تحلیلگران و رسانه‌های مخالف با حکومت ایران نیز معتقدند ایران با اقدامات و موضع‌گیری‌هایی عراق را تحریک به حمله به این کشور کرده است، در هر صورت، عراق آغازکننده جنگ و حمله سراسری به ایران بوده است.
این در حالی است که ایران هیچ اقدامی علیه عراق و منافع حکومت آن انجام نداده و مواردی که به عنوان اقدامات تحریک‌آمیز ایران علیه عراق ذکر شده است عمدتاً موضع‌گیری‌های سیاسی بوده و معمولاً این قبیل اختلافات از طرق دیگری غیر از جنگ قابل پیگیری و حل و فصل است و هیچ‌گاه مجوزی برای حمله یک‌جانبه به شهرها و اشغال آنها و کشتار مردم غیر نظامی و بمباران مناطق مسکونی و فرودگاه‌های غیر نظامی نمی‌شود. همچنان‌که سازمان ملل متحد نیز عراق را به عنوان متجاوز و آغازگر جنگ با ایران معرفی کرده است.
بلافاصله پس از حمله عراق به ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، ایران در مقام دفاع از مرزها و شهروندان خود برآمد و در مقابل تجاوز عراق به خاک خود ایستاد. بنابراین ایران طبق عرف رایج در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل و نیز طبق حقوق بین‌الملل به دفاع مشروع مبادرت کرده و اقدامات نظامی این کشور جنگ ابتدایی نبوده و دفاع در برابر تجاوز بوده است.
