زبان جسمانی (BODY LANGUAGE) عبارت است از یک سری اعمال بخـصـوص بـدن که انسان ناخودآگاه در شرایط و موقعیتهای گوناگون از قبیل هیجان، استرس، دروغـگویی، ترس، ابراز علاقه و غیره از خود نشان میدهد.
علوم زبان جسمانی در سالهای اخیر پیشرفت زیادی نموده و دارای شاخه های متنوع گردیده است. در این بخش چکیده ای از این علم را بیان میداریم تا بوسیله آن بتوانید بهتر متوجه حقایق افراد مختلف شوید.
چشمها
سطح چشمها: در یک گـروه, مـعمـولا فـردی کـه سطح دیـد چشمانش از سایرین بالاتر است رهبر محسوب میگردد. هنگامی که شما ایـستـاده باشید و دیگران نشسته قطعا شما را در موضع قدرت قرار میدهد.
مالش چشم: زمانی که فردی چشمش را با انگشت اشاره مالش می دهـد نـشـانـگر فریب و نیرنگ می باشد. از آنجایی که فرد میـخواهد تماس دیداری را قطع کند بهانه ای بدست می آورد که به این طرف و آن طرف نگاه کند. ایـن حـرکت غیر ارادی یـک افــشـاگر حسابی است که فرد دارد دروغ می گوید.
چشم برگرداندن: این معمولا یک علامت مسلم از نیرنگ, گناه و دروغگویی است.
چشمان بسته: هرگاه چشمان یک فرد برای لحظه ای طولانی تـر از چـشم بر هم زدن متعارف بسته و ابروها نیز برخاسته شود پیـام چنـیـن اسـت: “بـه حرف زدن خود خاتمه بده.”
حرکت چشم بسمت بالا: این نشانه غضب و عصبانیت است.
نگاه مختصر به اطراف: این ژستی خـجـالت گـونه و عشوه گرانه است. فرد جسورانه خیره میشود در حالیکه سرش را پایین انداخته و به سمت مخالف کج میکند. اشـاره بـر کمرویی بی باکانه دارد.
نگاه ممتد: این بی تردید یک نشانه گرایش جنسی است. شخصی که تماس چشمی برقرار می کند، چشم برگردانده، سپس مجددا به چشمان شما نگاه می کند میـگویـد: “مایلم با شما بیشتر آشنا شوم”
نگاه خیره شدید: این نشانه خلق تهاجمی، سلطه جویانه و تهدید آمیز است.
نگاه به بالا و پایین: هنگامی که آقایی نگاهش را به سر تا پای یک خانم میاندازد به او می فهماند که به اندام فیزیکی وی علاقه مند است.
چشمک: چشمک یک علامت غـرض آلود است. نـشانـگر آن اسـت کـه رمز و رازی میـان فردی که چشمک میزند و فردی که به او چشمک زده می شود برقرار است.
ابرو
بالا انداختن همزمان دو ابرو: در میان یک اتاق شلوغ، مفهوم آن کاملا واضح و روشن است: مایلم با شما ملاقات کنم.
بالا انداختن یک ابرو: زمانی که یک ابرو بالا انداخته میشود در حالی که ابرو دیگر پایین باقی میماند مفهومش این است: حرف شما را باور نمیکنم.
ابروهای گره خورده: زمانی که هر دو ابرو بسمت همدیگر کشیده میشود باعث پدید آمدن شیار بین آن دو می شـود که دلالت بر اضطـراب، درد، تـرس و یـا آمـیـزه ای از ایــن هیجانات دارد.
پوشاندن صورت: زمانی که دست بروی صورت می آید مـفـهومش چنین است: شوکه شده ام. این ژست بین فرد و موقعیت مزاحم و مـتـجاوز فاصله می اندازد.
بینی
لمس بینی: هنگامی که دست فردی در زمان مـحاوره با بـیـنـی اش تـماس پـیـدا کند، نشانگر آن است که فرد موضوعی را کتمان میکند. فردی کـه این حرکت را انجام میدهد معمولا از آن نا آگاه است ظاهر وی ممکن است آرام بنظر برسد اما باطن فرد پریـشان و آشفته است. روانشناسان معتقدند دسـت زدن به بـیـنـی یـک حـرکـت غـیـر ارادی بـرای پوشاندن دهان و کتمان دروغ می باشد. دستها به بـینی انـتقال می یابند تا حقیقت را پنهان کنند.
فراخ کردن بینی: خشم، غضب و عصبانیت.
حرکت بینی بسمت بالا: وقـتی بینی با کج کردن سر به عقب بسمت بالا میرود پیام روشن است. فرد میگوید: “من برتر هستم، من بهتر از شما هستم”
گرفتن بینی: چیزی فاسد شده است.
پیچیدن بینی: پیچ خوردگی بینی به یک سو نشانگر نفرت و بـیـزاری و طرد می بـاشد.
چین و چروک بینی: وقتـی عـضلات اطراف بینی منقبض میـشوند چیـن و چروک مابین چشمها پدید می آید، افشا کننده تنفر و انزجار است – از یک طرد ملایم تا تنفر شدید.
دهان
خنده زورکی: این نیش خند کنترل شده تا چشمها گسترش نمی یابد.
دهان کجی: گوشه لبها را مانند پوزخند به عقب برده و دندانها را نمایان میگرداند.
تبسم با دهان گشوده: دندانهای بالا نمایان شده و بـه شـخـصـی کـه بـا شـما گفتگو میکند می فهماند که مایل هستید بیشتر با او آشنا شوید.
تبسم با لبان بسته: این لبخند تنها برای ادای احترام و ادب و نزاکت است.
در هم کشیدن لبها: هرگاه فردی لبهایش را در هم کشید به مفهوم آن است که طرف مقابلش را جذاب و دلربا یافته.
لبهای سفت و جمع شده: دال برتنش و عدم پذیرش است.
جویدن لبها: وقتی فردی لب پایین خود را جویده و سرش را تکان میدهد نشانگر خشم فرد است.
تماس با لب ۱: هرگاه انگشت اشاره بطور عمودی برای لحظه ای بطرف بالاآید میگوید: ساکت باش.
تماس با لب ۲: ولی هرگاه انگشت اشاره به لب پایین تماس پیدا کند و دهـان انـدکـی باز شود مفهومش چنین است: “می خواهم با شما صحبت کنم”
بدن
راست قامت ایستادن: حالت ایستادن افراشته میگوید شما انسان با اعتماد بنفس، صادق و موفقی هستید. حتـی اگـر کـوتـاه قـد باشید، گرفتن یک ژست مطمئن وبی پروا شما را پر ابهت نشان خواهد داد.
گامهای کوتاه-بلند: استفاده از تمام طول پا در هنگام راه رفتن، گامهای بلند برداشتن و کمر را راست و سر را بالا نگاه داشتن بیانگر یک حالت مطمئن و با صراحت می باشد. برعکس گام های ریز و با شانه های قوز کرده فرد را ترسو و آسیب پذیر مینماید.
احوال پرسی دوستانه: با اندک بالا آوردن ابرو زمانیکـه بـرای نـخستین بار شخصی را ملاقات می کنید، شما را علاقه مند، با نشاط و هوشیار می نماید.
رویارویی نزدیک: هر فردی مجاز و نیازمند مقدار معینی حـریـم شـخـصـی در پـیـرامـون خودش میباشد. معمولا آن حریم شخصی ۱۸۰-۹۰ سانتیمتری شمـا امـتـداد مـی یـابد. محدوده صمیمی و خودمانی ۵۰ سانتیمتر امتداد دارد. زمانیکه فردی خیلی نزدیک بجلو می آید منجر به مزاحمت و ناراحتی می گـردد. این یـک عـمل تـجاوز کارانه می باشد که مرزها و حدود دیگران را رعایت نکرده و احترامی برای آنها قائل نمی باشد. این طرز رفتار می تواند سبـب گـردد یـک فـرد مـنـفعـل و بی اراده، احساس آسیب پذیری کرده و حالت تدافعی بخود گیرد. تا زمانی که از شما در خواست نشده عقب بمانید.
بی رغبتی: اگر میخواهید برتر از دیگران جلوه کنید، پشت به دیوار تکیه زده و دست به سینه بایستید. پیام روشن است: “مزاحم نشوید.”
گرفتن گردن: هنگامیکـه دسـت بـطرف بالا تاب خورده و خودش را به پشت گردن قلاب می کند نشانه خشم می باشد. در دوران بدوی این ژست به ضربت سختی بر سر فرد مقابل منجر می گشت. اما در جامعه متمدن میباید از این عمل اجتنـاب ورزیـد. افرادیکه زبان بدن را متوجه میشوند از توانمندی این عمل آگاه هستند.
بی قراری(وول خوردن): در موقعیت اجـتمـاعی هرگاه با پول خرد داخل جیبتان بازی کنید و صدای جیرینگ جیرینگ آن را درآورده یا با موها و یا لباستان کلنجار رویـد، علامت واضحی است که شما عصبی، بی قرار و هیجان زده می بـاشـیـد. بـرای گـذاشتن تاثیر خوب بروی دیگران سعی کنید این حرکات تهییج آمیز و بیتاب گونه را درخود فرو نشانید.
کشیدن شلوار: این عمل در مردان بیش از زنان انجام میشود. چون مردها هستند که اغلب اوقات شلوار بتن می کنند. پارچه شلوار یک پا به نشانه نـابـاوری بـه بــالا کشیده میشود. مانند این میماند که پایش را روی یک چیز ناخوشایند گـذاشـته و میکوشد آن را از روی شلوارش بتکاند.
به دیوار تکیه زدن: زمانیکه شما به دیوار و یا درب ورودی با آرامش خاطر بسیار، تـکیه می دهید، به دیگران می گویید که بمانند. این روشـی اسـت برای طولانی کردن گفتگو خصوصا وقتی که در موقعیتهای اجتماعی قرار دارید.
ارتباط نزدیک:دو فردیکه با هم گفتگو کرده و همدیگر را در یک جایگاه و همسو مییابند، انس و علاقه متقابل را نمایان میکند. افرادیکه برای مدت زمان مدیدی با یکدیگر بوده اند حرکات یکدیگر را تـقـلـیـد و تـکرار کـرده و حـتـی کلمات و الفاظ یکسانی را همزمان بیان میکنند.
نزاع: هنگامی است که دو فرد رو در روی هم، اما برخـلاف مـورد قـبلـی می ایستند که بیانگر خشونت و تند خویی شدید میباشد. در شرایط عادی هر دو فرد در هنگام صحبت کردن اندکی از یکدیگر فاصله میگرند. امـا هرگاه بخواهند با یکدیگر زورآزمایی و نزاع کنند خود را در حالت بینی به بینی قرار میدهند که تقابل بسیار خطرناکی است.
تعظیم کردن: این ژست ادای احترام دنیای کهن،دیگر کاربردی جـز در محافل دیپلماتیک و موقعیت های رسمی ندارد. هر چند که در زمانهای گذشته بـعنوان ادای احـترام و درود فرستاندن متعارف بکار می رفته است، اما اکنـون در اغـلـب اوقـات تـوسـط هـنرمـندان و مجریان بروی سن مورد استفاده قرار میگیرد.
سر
سر تکان دادن(بالا و پایین): کمک میکند دیگران آرامش بیابند و نـشانگر توافق است.
سر تکان دادن(چپ و راست): تکان دادن ســر از یک سو بسوی دیگر دال بر مخالفت و بی علاقگی است.
تکیه دادن چانه: گذاشتن دستها زیر چانه می گوید: “من حوصـله ام سـر رفـتـه”. فرد ممکن است بخواهد خود را مشتاق جلوه دهد اما پیام واقعی آن چنین است: “من قادر نیستم روی سخن شما تمرکز کنم”
مالش گردن: مالش گردن تردید را در مورد مـوضـوع گفته شده و یا شنیده شده آشکار می سازد.این ژست معمولا توسط انگشت اشاره روی کنار گردن درست زیر گوش پدید می آید.
نوازش چانه: این علامت نوید دهنده نـشانگر آن است که توجه شنونده بادقت کامل و مشتاقانه به تک تک واژه هایی است که شما می گویید. این حرکتی متفکرانه است که معمولا توسط مردی که ریش ندارد انجام می شود.
مالش چانه: این ژست اندکی متـفاوت بـوده و تـوسط حرکت انگشت اشاره بر سراسر پایین چانه انجام میگیرد و میتواند نشانگر آن باشد که شنونده حرف شما را باور ندارد.
خمیازه کشیدن: خواب آلودگی تنها علت خمیازه نمی باشد بلکه “خمیازه اجتماعی” نیز وجود دارد. خمیازه ای که در یک موقعیت استرس زای خفیف پدید می آید. هنگامیکه مردد هستید چه کاری میخواهید انجام دهید خمیازه روشی است برای خریدن زمان.
دست ها (از مچ تا سر انگشتان)
دست دادن محکم: فردی که دستش را دراز کرده و سـپـس دسـتـانـش را بـه طـریقی می چرخاند که دستش بالا و کف دستش پایین قرار می گیـرد، سـعی در توفق و برتری جویی دارد. این نوع دست دادن اغـلب اوقـات در مـوقـعـیـت هـای سیـاسی و دیپلماتیک کاربرد دارد.
دست دادن بسیار محکم: نشانگر شور و اشـتیاق و سلطـه گـری اسـت. بـی تـردیــد میتوان فهمید چه کسی اینجا فرمان میدهد.
دست دادن شل: فردی که تـنـها انگشتان دستـش را دراز میکند و یا دستهایش مانند ماهی شل است، می گوید: مایل نیستم به مـن دسـت بزنید، من صمیمیت را دوست ندارم. همچنین آن نشانه ضعف، انقیاد و مطیع و تسلیم بودن نیز میباشد.هر گاه آقایی در یک موقعیت کاری از این دست دادن استفاده میکند امکان دارد چنین برساند که قصد دارد مخفیانه اعمال نفوذ در موقعیت نماید.
دست دادن با هر دو دست: هرگاه از دست چپ برای دربرگرفتن و پوشاندن دستهای فشرده شده استفاده گردد، دست دادن دستکش وار نامیده شده و راستی و صمیمیت زیاد را می رساند مانند یک در آغوش گرفتن کوچک و ظریف.
حرکت انگشت: ضربه آهسته، مضراب زدن و یا ریتم یکنواختی را با انگشتان نواختن، دلالت بر بی تابی وناشکیبایی دارد. یک حرکت نمادین گریز میباشد. انگشتان عمل راه رفتن را گرچه بدن بی حرکت است انجام میدهند.
دستهای پـنهان: این ژست مرموز و آب زیر کاهانه است. فرد میگوید: مایل به گفتگو با شما نمیباشم. خصوصا در مورد دستهایی که عمیقا در جیــب ها فرو شده باشد جایی که برای تماس و گرفتن دست و یا هر گونه رابطه صمیمانه وجود نخواهد داشت.
