سردرد ادواری
برخی از کودکان دچار سردردهای ادواری می‌شوند که ممکن است شدیداً مخل فعالیت‌های آن‌ها و مانع از انجام تکالیف درسی‌شان شود. دو شکل عمده سردرد ادواری، میگرن و سردرد عصبی است. در موارد بسیار نادری، سردردهای ادواری از یک اختلال مغزی ناشی می‌شوند.
میگرن
کودکان مبتلا به میگرن (۱) غالباً سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. شایع‌ترین عامل محرک حمله‌های میگرن فشار احساسی است. برخی غذاها مثل مرکبات با پنیر، گرسنگی، زیاد قرار گرفتن زیر آفتاب و خستگی از دیگر محرک‌های احتمالی هستند.
علائم
حمله‌های میگرن به ندرت بیش از یک یا دو بار در ماه رخ می‌دهد. اندکی از کودکان علائم اخطار دهنده اولیه مانند دیدن نورهای چشمک‌زن یا خطوط زیکزاک را می‌بینند. علائم احتمالی بعدی که از ۲ ساعت تا ۲ روز طول می‌کشد، شامل موارد ذیل است:
– درد، در یک طرف سر یا هر دو طرف آن
– استفراغ
– دوست نداشتن نور و صدا
– منگی و سرگیجه
– احساس مور مور شدن، ضعف، یا کرخی یکی از دست‌ها یا پاها
در صورت وجود علائم میگرن، کودک باید مورد معاینه پزشک قرار گیرد.
درمان
پزشک احتمالاً پیشنهاد می‌کند حتی‌الامکان عوامل محرک را شناسایی و از آن‌ها پرهیز کنید. شاید داروهای ضدتهوع برای جلوگیری از استفراغ در حین حمله‌ها تجویز شود. اگر حمله‌های میگرن مداوم باشد، ممکن است پروپرانولول (۲) که داروی پیش‌گیری از میگرن است تجویز شود. خوردن استامینوفن و دراز کشیدن در یک اتاق تاریک قاعدتاً باید به تسکین درد در هنگام حمله میگرن کمک کند.
چشم‌انداز
به دنبال حمله‌های مکرر میگرن، ممکن است دوره‌های طولانی بدون وقوع میگرن نیز رخ دهد. اگر کودک شما از محرک‌های شناخته شده احتراز کند، ممکن است تعداد حمله‌ها محدود شود. پروپرانولول تعداد دفعات وقوع حمله‌های میگرن را کاهش می‌دهد.
سردرد عصبی
درد در سردرد عصبی ممکن است از کشش عضلانی در صورت و گردن، مثلاً در اثر به هم فشردن دندان‌ها ناشی شود. فشار روانی شایع‌ترین محرک این نوع سردرد است.
علت
میگرن یا سردرد عصبی ممکن است از کار زیاد در مدرسه، مثلاً در تلاش برای رقابت با همکلاسان یا در نتیجه نگرانی در مورد امتحانات ناشی شود.
علائم
علائم این نوع سردرد که ممکن است هر روز وجود داشته باشد عبارت‌اند از:
– درد که در هر قسمت سر ممکن است رخ دهد
– گاهی علائم دیگر فشار روانی، مثل درد شکم
درمان
برای تسکین درد به کودک استامینوفن بدهید و سعی کنید علل احتمالی فشار روانی را شناسایی و کاهش دهید. اگر سردردها تداوم یافت، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است کودک را به یک مشاور ارجاع دهد.
رابطه میگرن و سردرد کودکان با مواد غذایی
از نظر متخصصان، تعداد قابل توجهی از موارد شناخته شده میگرن در کودکان به نحوه تغذیه آن‌ها بر می‌گردد. طی مطالعاتی در همین زمینه بر روی ۸۸ کودک و نوجوان (در سنین ۳ تا ۱۶ سالگی) که همگی از سردرد میگرنی رنج می‌بردند، انجام شد که نتایج ذیل به دست آمد این دکتر در نهایت تعجب دریافت که حذف برخی از مواد غذایی می‌تواند تا میزان ۹۳ درصد در کاهش این بیماری مؤثر واقع گردد. البته این تأثیر در برخی از موارد، بلافاصله پس از حذف ماده غذایی مشکوک ظاهر می‌شود و گاه به مدت زمان بیش‌تری (حدود سه هفته) نیاز دارد؛ اما آن‌چه که توجه خاص انجمن‌های علمی را برانگیخته است، تعداد مواد غذایی است که در بروز این معضل نقش دارند. علاوه بر این، جالب‌تر آن که حدود ۵۵ عدد از این مواد غذایی، علاوه بر سهم داشتن در سردردهای میگرنی، در بروز دردهای ناحیه شکم، اسهال، آسم، اگزما و ضعف نیز سهیم‌اند.
– شیر اولین ماده غذایی است که در میان این مواد مشکوک جایگاه نخست را دارد و در ۳۰ درصد موارد حملات میگرن نقش مؤثری را ایفاء می‌کند. مواد غذایی اعلام شده دیگر به ترتیب تأثیر عبارت‌اند از:
– تخم‌مرغ (۲۷ درصد)، شکلات (۲۵ درصد)، پرتقال (۲۴ درصد)، گندم (۲۴ درصد)، پنیر (۱۵ درصد) و گوجه‌فرنگی (۱۵ درصد). ماهیچه گاو، ذرت، سویا، چای، جو دوسر، قهوه، پسته شامی، سیب زمینی، سیب، هلو، انگور، مرغ، موز، توت‌فرنگی، خربزه و هویج در رده‌های بعدی جدول قرار گرفته‌اند.
اکثر کودکانی که دچار میگرن می‌باشند، به بیش از یک ماده غذایی حساسیت دارند و حدود ۲۰ درصد آن‌ها، تنها در یک ماده غذایی حساسیت نشان می‌دهند. به طور متوسط می‌توان گفت که علائم سردرد طی فاصله دو روز از زمان خوردن ماده غذایی مشکوک شروع به ظاهر شدن می‌کند. البته در کمال تعجب کودکان علاقه بیش‌تری نسبت به مواد غذایی که سردرد میگرنی را به دنبال دارند، از خود نشان می‌دهند.
کودکانی که دچار میگرن می‌باشند اغلب به حملات صرعی نیز دچار می‌شوند. این گروه از کودکان که علاوه بر سردرد میگرنی غالباً دچار صرع نیز می‌باشند، در اثر تغییر رژیم غذایی می‌توانند تا حد مطلوبی بهبودی یابند. دکتر پس از زیر نظر گرفتن دقیق ۶۳ کودک و نوجوان (در سنین ۳ تا ۱۶ سالگی) که ۱۸ نفر آن‌ها مبتلا به صرع و ۴۵ نفر دیگر هم به میگرن و هم ناراحتی‌های صرعی بودند، پس از ۴ هفته کنترل غذایی آن‌ها از نظر موارد احتمالی حساسیت، ثابت نمود که حذف مواد مشکوک در مورد ۴۵ کودک میگرنی و صرعی بسیار مؤثر بوده است. در مورد ۵۵ درصد آن‌ها حملات صرعی کاملاً محو شد و در ۲۵ درصد دیگر، از تعداد دفعات حمله به شدت کاسته گردید.
لازم به تذکر است که این شیوه درمانی در کودکانی که تنها از بیماری صرع رنج می‌بردند، هیچ تأثیری نداشت. این محقق جهت حصول اطمینان از نتایج به دست آمده، به تدریج شروع به وارد کردن یک به یک مواد غذایی مشکوک به رژیم غذایی بیماران کوچک خود نمود. حملات صرعی در ۳۲ کودک (۸۹ درصد) مجدداً پدیدار گشت. مواد غذایی که نقش بیش‌تری در بروز این معضل داشت‌اند، عبارت‌اند از:
شیر گاو (در ۳۷ درصد کودکان)، پنیر به دست آمده از شیر گاو (۳۶ درصد)، مرکبات و گندم (۲۹ درصد)، تخم‌مرغ (۱۹ درصد)، گوجه‌فرنگی (۱۵ درصد)، شکلات (۱۱ درصد)، ذرت (۱۰ درصد).
همه این کودکان نسبت به حداقل دو ماده غذایی آلرژی و حساسیت نشان دادند. پس از این تحقیق، دکتر مطالعه بر روی نقش مواد غذایی بر روی این اطفال را برای مدت زمان طولانی‌تری به عهده گرفت. پس از گذشت سه سال، اکثر این کودکان یا به طور کامل و برای همیشه از سردرد و صرع رهایی یافتند و یا از شدت بیماری آن‌ها تا حد قابل ملاحظه‌ای کاسته شد. از نظر این پژوهشگر، بروز میگرن و صرع در کودکان، هر دو ناشی از تغییراتی است که در سطح گیرنده‌های عصبی که به شدت تحت تأثیر نحوه تغذیه قرار دارند، میباشد. برای مثال شیر و گندم حاوی پِپتیدهایی (واحد ساختمان پروتئین) می‌باشند که بسیار شبیه به آن گروهی که موجب بروز حملات صرعی می‌گردند، هستند.
