پرسش . چرا حضانت و سرپرستی اطفال به پدر واگذار میشود، مگر مادر عاطفه ندارد و یا اطفال به مادر و محبتهای روحی مادر نیاز ندارند؟
پاسخ: احکام اسلام در مورد خانواده و روابط درونی آن را باید در مجموعه احکام ملاحظه نمود نه در یک زاویه و یک بعد آن. مثلاً در اسلام حق ولایت و سرپرستی بر دوش مرد گذاشته شده؛ چون حق نفقه و تأمین هزینه نیز بر دوش او نهاده شده است. ثانیاً گرچه از جنبه برخی حقوق مرد دارای امتیازاتی است ولی از نظر روحی و روانی فرزند وابستگی شدیدی به مادر دارد به گونه ای که نوعاً فرزندان در کنار مادر میمانند و روابط خود را با او حفظ میکنند. ثالثاً سفارش هایی که در مورد مادر و حفظ حرمت و رعایت او شده است قابل مقایسه با آنچه در مورد پدر آمده است نیست. رابعاً مسئله نزاع بر سر سرپرستی فرزند بالاخره باید به نوعی حل شود یا باید فرزند را در اختیار مادر گذاشت و یا در اختیار پدر؛ چون بر فرض جدایی راهی جز این نیست که در اختیار یک نفر باشد. در این بین اسلام در مقاطع خاصی فرزند را تحت حضانت مادر و در دیگر موارد او را تحت سرپرستی پدر دانسته است. گرچه در مواردی این موضوع ممکن است موجب رنجش مادر گردد ولی از سوی دیگر او را آزاد نموده تا بتواند راه زندگی خود را انتخاب کند و مرد نیز نتواند از مسئولیت خود شانه خالی نماید.
در حکم «نگهداری بچه توسط پدر» هیچ مشکل عقلی وجود ندارد؛ بلکه مصلحتهای مهمی نیز در نظر گرفته شده است. اسلام حق نگهداری دختر را تا هفت سالگی و پسر را تا دو سالگی به مادر داده است؛ یعنی، اگر مادر مایل باشد میتواند پسر یا دختر خود را تا این سنها (با پرداخت هزینه آن توسط مرد)نگهداری کند و بعد از آن متوقف بر توافق طرفین است. در این حکم هم مراعات مسائل تربیتی و عاطفی شده است؛ چرا که اوج نیاز عاطفی به محبت مادر در این سنها است و هم مراعات مصلحت زن؛ چرا که اگر نگهداری بچهها همیشه بر عهده زن میبود، در تشکیل زندگی و ازدواج مجدد وی مشکلات فراوانی ایجاد میگشت و مسلماً صلاح یک زن نیست که با اولین شکست در زندگی خود، برای همیشه از داشتن یک زندگی گرم و پُرمحبت محروم بماند و متحمل سختیها و دشواریهای فراوان گردد. انتساب فرزند به پدر و مادر از نظر شرعی یکسان است چنانکه قرآن مجید فرزندان حضرت زهرا علیه السلام را به پیامبر منسوب مینماید. با آنکه این انتساب از طرف مادر است (آیه مباهله و ابنانا وابناکم). همچنین عیسی علیه السلام را فرزند ابراهیم علیه السلام میداند حال آنکه انتساب او از طریق مادر است. بنابراین انتساب به هر دو یکسان است گرچه رسم امروزه جامعه و اعتبارات فعلی آن است که فامیل را از پدر میگیرند. (برگرفته از کتاب پرسش و پاسخ دانشجویی، ج ۷، ص ۲۴۰.)
