سفر، سلامت روان را شارژ میکند

دکتر پرویز ذوالعین، پرسفرترین جهانگرد ایرانی بود که موفق شد به ۱۹۰ کشور جهان سفر کند. چند سال پیش از مرگش، خبرنگاری از او پرسید شما چگونه برنامهریزی کردید که توانستید این همه سفر کنید؟
دکتر ذوالعین پاسخ داد که: “اگر می خواستم برنامهریزی کنم، ۱۹۰ کشور که هیچ، به ۱۰ کشور هم نمیتوانستم سری بزنم، توصیه می کنم سفر را سهل و آسان بگیرید و خود را درگیر قیود و زواید آن نکنید تا آرامش بیشتری را تجربه کنید.”
گفتگوی زیر را با دکتر محمد مهدی قاسمی، روان پزشک (همکار تبیان)، درباره نقش سفر و مسافرت در ارتقای سلامت روان انجام داده ایم.ویژگی شخصیتی افرادی که مسافرت میکنند چیست؟این که ما چگونه سفر کنیم بستگی به شخصیت، تربیت و تحصیلات ما دارد. لذت بردن از سفر بیش از آنکه به توانایی اقتصادی و یا میزان بهرهوری از ابزارها و تجهیزات خاص، بستگی داشته باشد، موضوعی حسی، عاطفی و درونی است. همچنان که انتظار نمیرود همه آدمها از یک قطعه موسیقی فاخر و ارزشمند لذت ببرند، نباید انتظار داشت همه آدم ها لذت یک شب زیبا در کنار یک دریاچه آرام و یا در زیر آسمان پرستاره کویر را درک کنند.از نظر روان شناسی سفر، چهطور میتوانیم مسافر خوبی باشیم؟به نکته جالبی اشاره کردید. شرط اول این است که لذت بردن از سفر را یاد بگیریم. در واقع باید به سفر نه به عنوان تفریحی پرهزینه و گاه مشقتبار (آن چنان که معمول است) نگاه کنیم، بلکه به سفر می توان به عنوان هنری که کاملا قابل دستیابی و لذت بخش است، بنگریم. هنگامی که این نوع نگاه کردن را آموختیم، آن وقت میتوانیم بیهیچ برنامهریزی قبلی، بدون هیچ نیازی به مقدمات طولانی و بدون هیچ پروایی، حضور در جاهایی دور از محل سکونت را تجربه کنیم و خود را یک جهان گرد، یک مسافر یا یک سالک بدانیم.
آثار روانی مسافرت را چگونه ارزیابی میکنید؟همین که فرصتی به دست آمده تا چند روزی از فشارهای روزمره زندگی دور باشیم و به استراحت بپردازیم، تاثیر بسیار زیادی بر سلامت جسم و روان ما می گذارد، به ویژه سفر کردن در افزایش سلامت روانیافراد پُراسترس نمود بیشتری دارد.
در نظر داشته باشید که مسافرت یکی از جذابترین تفریحات است که در افزایش سلامت روان به شدت موثر است. احادیث مشهوری از پیامبر گرامی اسلام درباره سفر و فواید آن روایت شده است. یکی از مشهورترین این احادیث “سفر کنید تا سالم و تندرست باشید” است. همچنین قرآن کریم در ۱۰ آیه مردم را به سیر و گردش در زمین فرمان داده است.خیلی از اوقات با افرادی برخورد میکنیم که فقط به فکر کار هستند و شاید هیچوقت زمانی را برای مسافرت خود و خانواده در نظر نگیرند. سرنوشت چنین افرادی چگونه است؟برای روشن شدن این موضوع مثالی می زنم. هنگامی که نخستین باران پاییزی شروع به باریدن می کند، همه ما سری به پشت بام خانه ی خود می زنیم تا مطمئن شویم راه ناودان باز است. دلیل وارسی سقف خانه این است که نم نکشد و خراب نشود.آیا برای حفظ سقف روانخود نیز همین قدر دقت می کنیم و در صدد بازکردن راهی برای تخلیه هیجانات و استرس های زندگی هستیم تا سقف روان مان خراب نشود؟به یاد داشته باشید که مسافرت با بهبود سلامت روانی جامعه، به توسعه کشور نیز کمک میکند. بنابراین تصور نکنید افرادی که همیشه کار می کنند و به مسافرت نمیروند، بیشتر از دیگران به توسعه کمک میکنند.سفر و مسافرت علاوه بر ارتقای سلامت روان در سلامت معنویمان نیز موثر است؟بله، همانگونه که دین اسلام از همه مومنان می خواهد دست کم یک بار در زندگیشان سفر زیارتی به خانه خدا را انجام دهند، در واقع چنین مسافرتی موجب افزایش سلامت معنوی انسان میشود.
در سایر ادیان نیز چنین مشابهتهایی وجود دارد برای مثال “پائولوکوئیلو” نویسنده مشهور جهان، سفری معنوی را همانند مسلمانان تجربه کرد. پائولوکوئیلو برزیلی پس از پیمودن جاده “سانتایگو” که از کوههای “پیرنه” فرانسه آغاز می شود به شبه جزیره “لیری” در اسپانیا رفت و خاطرات خود را در کتابی به نام “خاطرات یک مغ” نوشت. پائولوکوئیلو در این سفر، اسرار و رموز معنوی فراوانی را آموخت، به طوری که بر نحوه ی زندگی و سلوک معنوی وی تاثیر به سزایی داشت و از آن به بعد رویه زندگی این فرد تغییر کرد.تهیه مصاحبه : دکتر مجید سلطانی