ابتدا و انتهاى این مراسم، با مجموع خطبه هاى آن حضرت در جوامع روایى و تاریخى فریقین نقل شده است. تلاش پیامبر در این حج، این بود که مناسک حج را از آلودگى هاى شرک جاهلى و بدعت ها و خرافات پاک کند و این اوّلین حجى بود که هیچ مشرکى حق شرکت در آن را نداشت.
از این رو، تمام ویژگى هاى حج جاهلى نفى و محتواى توحیدى حج در قالب مناسک حج به وسیله پیامبر مکرّم اسلام در عمل و منطق بیان شد و هرگونه امتیازطلبى و تبعیض لغو و حتى اختلافات ظاهرى برکنار گردید و همه با یک شکل و یک لباس و یک نوع عمل، به انجام مناسک حج پرداختند و بدینوسیله افزون بر تعلیم صحیح مناسک حج، عظمت اسلام و مسلمانان به نمایش گذاشته شد و این اوّلین و آخرین حجى بود که شخص پیامبر در جمع مسلمانان شرکت کرد، اما در این که پیامبر چند حج و عمره انجام داد، اختلاف نظریه وجود دارد و در بعضى روایات، تا ۲۰ حج براى پیامبر ذکر شده که حضرت مخفیانه انجام داده است; چنان که فرمود: «حَجَّ رَسُولُ اللَّهِ ص عِشْرِینَ حَجَّهً مُسْتَسِرَّهً».(۵۹)
همچنان که در سال وجوب حج در اسلام هم اختلاف وجود دارد که آیا در سال ششم هجرت با نزول آیه: وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَهَ لِلّهِ{(۶۰) واجب شد یا در سال نهم و یا در سال دهم با نزول آیه: وَ أَذِّنْ فِی النّاسِ بِالْحَجِّ{(۶۱) که پیامبر تصمیم به حج گرفت.
ب : حج در زمان امامان معصوم(علیهم السلام)
از آن جاکه امامان معصوم تجسّم خط راستین اسلام ناب محمدى و وارثان صالح پیامبر و احیاگر سنت رسول الله و مروّج فرهنگ اصیل اسلام و حافظان زحمات رسول مکرّم اسلام و…
هستند، در طول تاریخ زندگیشان با بذل جان و مال در حفظ و نگهدارى آن کوشیدند و امامان معصوم، به تعبیر امام سجاد(علیه السلام) فرزندان راستین مکه و منا و کعبه و… و پاسدار روح کعبه هستند و با حضور فکرى و تبلیغى و شخصى و عینى خود، در حفظ و حراست حج، از هیچ گونه تحریفى مضایقه نداشتند; چراکه حج یکى از سنگرها و پایگاه هاى مهم براى ترویج و احیاى فرهنگ غنى اسلام است. ازاین رو، ائمه(علیهم السلام) در طول زندگى، اصرار بر حضور شخصى خود در حج داشتند که سفرهاى متعدد امامان و خطبه و سخنرانى هاى آنها در مواضع مختلفِ حج، گویاى حساسیت امامان معصوم بر مسأله حج است که از هر فرصت مناسب در مسجدالحرام و عرفات و… استفاده نموده و به تشکیل جلسه و ایراد سخنرانى مى پرداختند; چنان که امام حسین(علیه السلام) براى حفظ قداست کعبه و حرم، حاضر شد حج را ناتمام گذارده، به بیابان ها آواره گردد تا حریم امن الهى دچار خدشه نشود.
روایات و احادیثى که درباره اهمیت حج و بخش هاى مختلف این نوشته و جوامع روایى، از امامان معصوم(علیهم السلام) نقل شده، شاهدى گویا بر اهمیت و عظمت این فریضه الهى و از سوى دیگر نشانه اهتمام ائمه(علیهم السلام) بر حفظ و حراست حج از هرگونه تحریف است و بنا به روایات مختلفى امام زمان(علیه السلام)در عصر غیبت، در هر سال، در مراسم باشکوه حج شرکت مى نمایند، چنان که امام صادق(علیه السلام) در این زمینه فرمود:
«یَفْقِدُ النَّاسُ إِمَامَهُمْ یَشْهَدُ الْمَوْسِمَ فَیَرَاهُمْ وَ لاَ یَرَوْنَهُ»،(۶۱) همچنان که از محمدبن عثمان، یکى از نواب خاص امام زمان(علیه السلام) نقل شده است که:
«وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الاَْمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَه یَرَى النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ».(۶۲)
ج : حج در عصر کنونىازآن جاکه مراسم باشکوه حج، مهم ترین سنگر وپایگاه براى ترویج اسلام ناب محمدى(صلى الله علیه وآله)است و آثار و فواید مختلفى در تمام زمینه هاى فردى و اجتماعى، مادى و معنوى، سیاسى، اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى به همراه دارد و از سوى دیگر، موجب اتّحاد مسلمین جهان و شکوه و عزّت اسلام و در مقابل، موجب ضعف و زبونى دشمنان اسلام و مسلمین مى گردد. از این رو، همه کسانى که به نحوى منافعشان از طریق انجام حج به خطر مى افتد، سعى بر آن داشته و دارند که حج را از مسیر واقعى آن منحرف و بى اثر و بى خاصیت گردانند که شیطانى ترین راه براى تأمین این اهداف شوم، ابقاى ظاهرى حج و بى محتوا کردن آن است; به خصوص در این چند سال اخیر که پاى استعمار به کشورهاى اسلامى باز شده و متوجه عظمت و قدرت حج گردیده اند و فهمیده اند که انجام صحیح حج، با منافع آنها سازگارى ندارد، به کمک سلاطین خود فروخته و وعاظ دربارى، درصدد بى روح و بى خاصیت کردن حج برآمدند که متأسفانه تا حدودى موفق شدند و این اهرم قوى و بى نظیر را از دست مسلمانان گرفتند.
این اولین بار نیست که حج دچار تحریف شده، بلکه در دوران جاهلیت هم تحریف گردید که با ظهور اسلام و بعثت نبىّ مکرّم، احیا و مورد پاکسازى شد.
اگردر آن روز، کفارقریش بت و… را مى پرستیدند و اعمال حج را آلوده به انواع خرافات و بدعت ها کرده بودند، امروز هم بت هاى غرب مورد پرستش واقع مى شوند و اعمال حج آلوده به انواع موهومات و بدعت ها توسط وهابى ها گردیده است که این بار نداى بازگشت به حج ابراهیمى از حلقوم پاک و نورانى بت شکن قرن، حضرت امام خمینى(قدس سره) نواخته شد و ملت مسلمان ایران، با الهام از رهنمودهاى حضرت امام راحل و مقام معظم رهبرى، حضرت آیه الله خامنه اى، مصمم است حج را به همان حقیقت اصلى اش برگرداند و حج واقعى را از حج آمریکایى جدا کند و فریاد برائت از ظالمان و ستمکاران را به پیروى از حضرت على(علیه السلام)هرچه رساتر به گوش جهانیان برساند و دست برادرى و اتحاد را هرچه بیشتر بفشارند و از هرگونه عمل تفرقه انگیز خوددارى نمایند، بلکه از گرفتارى هاى برادران ایمانى مطلع و آگاه شوند و در رفع آن، در حد وظیفه اسلامى و وجدانى بکوشند و در راه استقلال و ریشه کن کردن سرطان استعمار همفکر و هم پیمان شوند و براى آزادى سرزمین اسلامى فلسطین چاره اى بیندیشند.(۶۳)
۵۹ . بحار الأنوار، ج۲۱، ص۳۹۸ ; فروع کافى، ج۴، صص۲۴۵ و ۲۵۱ ; فقیه، ج۲، ص۱۴۵ ; ابن اثیر، ج۱، ص۶۵۳، عدد حج النبی(صلى الله علیه وآله) .
۶۰ . بقره : ۱۹۶
۶۱ . حج : ۲۷
۶۱ . بحار الأنوار، ج۵۲ ، ص۱۵۱
۶۲ . بحار الأنوار، ج۵۲ ، ص۱۵۲
۶۳ . با استفاده از رهنمودهاى حضرت امام خمینى(قدس سره) .
