پرسش :سیمای بهشتیان چگونه است؟
پاسخ: اولین مطلبی که در اینجا طرح آن مفید است، این که خصوصیات اهل بهشت و اسبابی که باعث ورود انسان به این منزلگه سعادت میشود، چیست؟ با نگاه به قرآن اسباب و عوامل متعددی برای اهل بهشت ذکر شده است که به اختصار عبارت است از:
1 و ۲. ایمان و عمل صالح: (پیام قرآن ج ۶ ص ۱۹۷ به بعد.) نخستین و مهمترین عامل که در قرآن به عنوان کلید بهشت معرفی شده ایمان همراه با عمل صالح است: « وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّهِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» (بقره: ۸۲ ) کسانی که ایمان آوردهاند و عمل شایسته انجام میدهند اینان اهل بهشتند و در آن جاودانه خواهند ماند. آیات فراوان دیگری نیز به این معنا دلالت دارد از جمله آل عمران: ۱۳۶، نساء: ۱۲۴، اعراف: ۴۲، حج: ۱۴ و ۲۳ و ۵۶ ، عنکبوت: ۵۸ ، زمر: ۷۴، احقاف: ۱۴، محمد: ۱۲ و …
البته باید توجه کرد که، عنوان ایمان و عمل صالح به ویژه عمل صالح عام بوده و شامل بسیاری از عناوین آتی خواهد شد.
3. تقوی: قرآن میفرماید: « إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ» (قمر: ۵۴ و ۵۵ ) مسلما انسان های با تقوا در باغهای بهشت در کنار نهرها جای دارند در جایگاه صدق نزد پادشاه قدرتمند.
4. احسان: قرآن میفرماید: « إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلاَلٍ وَعُیُونٍ وَفَوَاکِهَ مِمَّا یَشْتَهُونَ کُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِیئاً بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُـحْسِنِینَ» (مرسلات: ۴۱ ـ ۴۴) مسلما متقین در سایه سار بهشت و کنار چشمه ها هستند و برایشان میوه های فراوان از آنچه که بخواهند وجود دارد. به آنها گفته میشود بخورید و بیاشامید؛ گوارایتان باد این نعمتها به خاطر اعمال نیکی است که انجام دادهاید. ما این چنین به محسنین پاداش میدهیم.
5 . جهاد با جان و مال در راه خدا: « إِنَّ اللّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّهَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقّاً فِی التَّوْرَاهِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِ وَذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» (توبه: ۱۱۱) خداوند از مومنین جانها و اموالشان را خریداری میکند که در برابر آن بهشت برای آنان باشد. در راه خدا پیکار میکنند؛ میکشند و کشته میشوند؛ این وعده حقی است بر او که در تورات و انجیل و قرآن آمده و چه کسی نسبت به عهدش از خدا وفادارتر است؟ پس بشارت باد بر شما به خاطر معامله ای که با خدا کردهاید و این پیروزی بزرگی است.
۶ . مخالفت با هوای نفس: « وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوَی فَإِنَّ الْجَنَّهَ هِیَ الْمَأْوَی» (نازعات: ۴۰ و ۴۱) و اما آنکه از مقام پروردگارش بترسد و نفس را از هواپرستی باز دارد، بهشت جایگاه اوست.
7. هجرت: « الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدَوا فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَهً عِندَ اللّهِ وَأُولئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَهٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُقِیمٌ» (توبه: ۲۰ ـ ۲۲) آنانکه ایمان آوردند و هجرت کردند، و در راه خدا با اموال و جانهایشان جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است و آنها رستگارانند. پروردگارشان آنها را به رحمتی از سوی خویش و خشنودی خود و باغهای بهشتی که در آن نعمتهای جاودانه است، بشارت میدهد
.
8 . صبر و استقامت در راه حق: « إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ أُولئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّهِ خَالِدِینَ فِیهَا جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ» (احقاف: ۱۳ و ۱۴) کسانی که گفتند پروردگار ما اللّه است؛ آنگاه استقامت ورزیدند؛ نه ترسی بر آنهاست و نه غصهای؛ آنها اصحاب بهشتاند و جاودانه در آن میمانند. این پاداش اعمالی است که انجام می دادند.
9. اطاعت از خدا و پیامبر: « … وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَرَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» (نساء: ۱۳) هر کس از خدا و رسولش اطاعت کند او را در باغهایی که همواره از زیر درختانش نهرها جاری است وارد میکند؛ در آن بهشت جاودانه میمانند و این رستگاری بزرگی است.
۱۰. اخلاص: « إِلاَّ عِبَادَ اللَّهِ الْمُـخْلَصِینَ أُولئِکَ لَهُمْ رِزْقٌ مَّعْلُومٌ فَوَاکِهُ وَهُم مُّکْرَمُونَ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ» (صافات: ۴۰ ـ ۴۳) مگر بندگان مخلص خدا که برای آنها روزی معیّن و ویژه ای است؛ میوه های گوناگون در حالی که آنها مورد احترام و اکرامند؛ در باغهای پرنعمت بهشت.
11. صداقت: « … هذَا یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً …» (مائده: ۱۱۹) امروز (روز قیامت) روزی است که صداقت راستگویان به آنها سود میبخشد؛ برای آنها باغهایی از بهشت است که از زیر درختانش نهر ها جاری است و جاودانه در آن خواهند بود.
12. خوف از خدا: « وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ» (الرحمن: ۴۶) برای کسی که از مقام پروردگارش بترسد دو باغ بهشتی است.
13. تولی و تبری: « لاَ تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ أُولئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمَانَ وَأَیَّدَهُم بِروحٍ مِنْهُ وَیُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ …» (مجادله: ۲۲) هیچ گروهی را که ایمان به خدا و روز قیامت دارد، نمییابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند. هر چند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندان آنها باشند. آنها کسانی هستند که خداوند ایمان را بر صفحه دل هایشان رقم زده و با روحی از سوی خود آنان را تایید کرده است و آنها را در باغها از بهشت که نهرها زیر درختانش جاری است وارد میکند..
.
14. نماز: در سوره معارج پس از آنکه میفرماید انسان هلوع آفریده شده آمده است: « إِلاَّ الْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلاَتِهِمْ دَائِمُونَ … وَالَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلاَتِهِمْ یُحَافِظُونَ أُولئِکَ فِی جَنَّاتٍ مُکْرَمُونَ» (معارج: ۲۲ ـ ۳۵) مگر نمازگزاران، کسانی که بر نماز خود مداومت دارند و کسانی که نسبت به (آداب و شرایط و روح) نمازشان محافظت دارند؛ اینها در باغهای بهشتی گرامی داشته میشوند.
