سیمای فاطمه (س) در روز قیامت

چهره مقدس و ملکوتی فاطمه زهرا(س) در تاریخ اسلام آنقدر تابناک و روشن است که چندان به تحقیق و بررسی نیاز ندارد; اما با توجه به ایام شهادت آن بزرگوار شایسته است اندکی درباره فضایل حضرتش گفت‌وگوکنیم. براین اساس، به سراغ روایات نورانی معصومان علیهم السلام می‏رویم تا بامقام و جایگاه آن حضرت در قیامت آشنا شویم.    ●کیفیت‏ برانگیخته شدن
برانگیخته شدن و رستاخیز از لحظات بسیار سخت و وحشتناک آینده بشر است; زمانی که معصومان علیهم السلام همواره بدان می‏اندیشند و گاه از خوف آن بیهوش می‏شدند. فاطمه(س) نیز چنین بود و بیشتر بدین زمان می‏اندیشید. فکر زنده شدن، عریان بودن انسانها در قیامت، عرضه شدن به محضر عدل الهی و… او را در اندوه فرو می‏برد. امیرمؤمنان علی(ع) می‏فرماید:
«روزی پیامبرخدا(ص) بر فاطمه(س) وارد شد و او را اندوهناک یافت. فرمود: دخترم! چرا اندوهگینی؟
فاطمه پاسخ داد: پدرجان! یاد قیامت و برهنه محشور شدن مردم در آن روز رنجم می‏دهد.
پیامبر فرمود: آری دخترم! آن روز، روز بزرگی است; اما جبرئیل از سوی خداوند برایم خبر آورد من اولین کسی هستم که برانگیخته می‏شوم; سپس ابراهیم و آنگاه همسرت علی‏بن ابی‏طالب(ع). پس از آن، خداوند جبرئیل را همراه هفتاد هزار فرشته به سوی تو می‏فرستد. وی هفت گنبد از نور بر فراز آرامگاهت‏برقرار می‏سازد. آنگاه اسرافیل لباسهای بهشتی برایت می‏آورد و تو آنها را می‏پوشی. فرشته دیگری به نام زوقائیل مرکبی از نور برایت می‏آورد که مهارش از مروارید درخشان و جهازش از طلاست. تو بر آن مرکب سوار می‏شوی و زوقائیل آن را هدایت می‏کند. در این حال هفتاد هزار فرشته با پرچمهای تسبیح پیشاپیش تو راه می‏سپارند. اندکی که رفتی، هفتاد هزار حورالعین در حالی که شادمانند و دیدارت را به یکدیگر بشارت می‏دهند، به استقبالت می‏شتابند. به دست هریک از حوریان منقلی از نور است که بوی عود از آن بر می‏خیزد… آنها در طرف راستت قرار گرفته، همراهت‏حرکت می‏کنند. هنگامی که به همان اندازه از آرامگاهت دور شدی، مریم دختر عمران همراه هفتاد هزار حورالعین به استقبال می‏آید و برتو سلام می‏گوید. آنها سمت چپت قرار می‏گیرند و همراهت‏حرکت می‏کنند. آنگاه مادرت خدیجه، اولین زنی که به خدا و رسول او ایمان آورد، همراه هفتاد هزار فرشته که پرچمهای تکبیر در دست دارند، به استقبالت می‏آیند. وقتی به جمع انسانها نزدیک شدی، حواء با هفتاد هزار حورالعین به همراه آسیه دختر مزاحم نزدت می‏آید و با تو رهسپار می‏شود.
●حضور فاطمه در میان مردم
فاطمه جان، هنگامی‏که به وسط جمعیت‏حاضر در قیامت می‏رسی، کسی از زیر عرش پروردگار به گونه‏ای که تمام مردم صدایش را بشنوند، فریاد می‏زند: چشمها را فرو پوشانید و نظرها را پایین افکنید تا صدیقه فاطمه، دخت پیامبر(ص) و همراهانش عبور کنند.
پس در آن هنگام هیچ کس جز ابراهیم خلیل‏الرحمان و علی‏بن ابی‏طالب(ع) و… به تو نگاه نمی‏کنند. (۱)
جابربن عبدالله انصاری نیز در حدیثی از پیامبرخدا(ص) این حضور را چنین توصیف می‏کند:
روز قیامت دخترم فاطمه بر مرکبی از مرکبهای بهشت وارد عرصه محشر می‏شود. مهار آن مرکب از مروارید درخشان، چهار پایش از زمرد سبز، دنباله‏اش از مشک بهشتی و چشمانش از یاقوت سرخ است و بر آن گنبدی از نور قرار دارد که بیرون آن از درونش و درون آن از بیرونش نمایان است. فضای داخل آن گنبد انوار عفو الهی و خارج آن پرتو رحمت‏خدایی است. بر فرازش تاجی از نور دیده می‏شود که هفتاد پایه از در و یاقوت دارد که همانند ستارگان درخشان نور می‏افشانند.
در هریک از دو سمت راست و چپ آن مرکب هفتاد هزار فرشته به چشم می‏خورد.
جبرئیل مهار آن را در دست دارد و با صدای بلند ندا می‏کند: نگاه خود فراسوی خویش گیرید و نظرها پایین افکنید. این فاطمه دختر محمد است که عبور می‏کند.
در این هنگام، حتی پیامبران و انبیا و صدیقین و شهدا همگی از ادب دیده فرو می‏گیرند تا فاطمه(س) عبور می‏کند و در مقابل عرش پروردگارش قرار می‏گیرد. (۲)
●منبری از نور برای فاطمه(س)
در ادامه گفتگوی پیامبر با دختر گرامی‏اش درباره چگونگی حضور وی در عرصه قیامت، چنین می‏خوانیم: سپس منبری از نور برایت‏برقرار می‏سازند که هفت پله دارد و بین هر پله‏ای تا پله دیگر صفهایی از فرشتگان قرار گرفته‏اند که در دستشان پرچمهای نور است. همچنین در طرف چپ و راست منبر حورالعین صف می‏کشند… آنگاه که بر بالای منبرقرار می‏گیری، جبرئیل می‏آید و می‏گوید: ای فاطمه! آنچه مایلی از خدا بخواه… (۳)
●شکایت در دادگاه عدل الهی
اولین در خواست فاطمه در روز قیامت، پس از عبور از برابر خلق، شکایت از ستمگران است.
جابرابن عبدالله انصاری از پیامبر(ص) چنین نقل می‏کند: هنگامی‏که فاطمه در مقابل عرش پروردگار قرار می‏گیرد، خود را از مرکب به زیر انداخته، اظهار می‏دارد: الهی و سیدی، میان من و کسی که مرا آزرده و بر من ستم روا داشته، داوری کن. خدایا! بین من و قاتل فرزندم، حکم کن… (۴)
براساس روایتی دیگر، پیامبر اکرم(ص) فرمود: دخترم فاطمه در حالی که پیراهنهای خونین در دست دارد، وارد محشر می‏شود; پایه‏ای از پایه‏های عرش را در دست می‏گیرد و می‏گوید:
«یا عدل یا جبار احکم بینی و بین قاتل ولدی‏»
ای خدای عادل و غالب، بین من و قاتل فرزندم داوری کن.
قال:«فیحکم لابنتی و رب الکعبهٔ‏»
به خدای کعبه سوگند، به شکایت دخترم رسیدگی می‏شود و حکم الهی صادر می‏گردد. (۵)
●دیدار حسن و حسین علیهما السلام
دومین خواسته فاطمه در روز قیامت از خداوند چنین است: خدایا! حسن و حسین را به من بنمایان.
در این لحظه، امام حسن و امام حسین علیهما السلام به سوی فاطمه می‏روند، در حالی‏که از رگهای بریده حسین خون فوران می‏کند. (۶)
پیامبر خدا(ص) می‏فرماید: هنگامی‏که به فاطمه گفته می‏شود وارد بهشت‏شو، می‏گوید: هرگز وارد نمی‏شوم تا بدانم پس از من با فرزندانم چه کردند؟
به وی گفته می‏شود: به وسط قیامت نگاه کن.
پس بدان سمت می‏نگرد و فرزندش حسین را می‏بیند که ایستاده و سر در بدن ندارد. دخت پیامبر(ص) ناله و فریاد سر می‏دهد. فرشتگان نیز (بادیدن این منظره) ناله و فریاد بر می‏آورند. (۷)
امام صادق(ع) می‏فرماید: حسین بن علی(ع) در حالی که سر مقدسش را در دست دارد، می‏آید. فاطمه با دیدن این منظره ناله‏ای جانسوز سر می‏دهد. در این لحظه، هیچ فرشته مقرب و پیامبر مرسل و بنده مؤمنی نیست مگر آنکه به حال او می‏گرید. (۸)
در این موقعیت، خداوند به خشم آمده، به آتشی به نام «هبهب‏» که هزار سال در آن دمیده شده تا سیاه گشته و هیچ آسودگی در آن راه نمی‏یابد و هیچ اندوهی از آنجا بیرون نمی‏رود، دستور می‏دهد کشندگان حسین بن‏علی را برگیر و جمع کن… آتش به فرمان پروردگار عمل کرده، همه آنها را بر می‏چیند… (۹)
●شفاعت‏برای دوستان اهل‏بیت علیهم السلام
سومین درخواست فاطمه در روز قیامت از پروردگار، شفاعت از دوستان و پیروان اهل‏بیت علیهم السلام است که مورد قبول حق قرار می‏گیرد و دوستان و پیروانش را مورد شفاعت قرار می‏دهد.
امام باقر(ع) می‏فرماید: هنگامی‏که فاطمه به در بهشت می‏رسد، به پشت‏سرش می‏نگرد. ندا می‏رسد: ای دختر حبیب! اینک که دستور داده‏ام به
فاطمه(س) جواب می‏دهد: ای پروردگار! دوست دارم در چنین روزی با پذیرش شفاعتم، مقام و منزلتم معلوم شود.
ندا می‏رسد: ای دختر حبیبم! برگرد و در مردم بنگر و هر که در قلبش دوستی تو یا یکی از فرزندانت نهفته است داخل بهشت گردان. (۱۰)
امام باقر(ع) در روایتی دیگر می‏فرماید: در روز قیامت‏بر پیشانی هر فردی، مؤمن یا کافر نوشته شده است. پس به یکی از محبان اهل‏بیت علیهم السلام که گناهانش زیاد است دستور داده می‏شود به جهنم برده شود. در آن هنگام، فاطمه(س) میان دو چشمش را می‏خواند که نوشته شده است: دوستدار اهل‏بیت. پس به خدا عرضه می‏دارد:
الهی و سیدی! تو مرا فاطمه نامیدی و دوستان و فرزندانم را به وسیله من از آتش دور ساختی و وعده تو حق است و هرگز وعده‏ات را زیر پا نمی‏نهی.
ندا می‏رسد: فاطمه! راست گفتی; من تو را فاطمه نامیدم و به وسیله تو، دوستان و پیروانت و دوستان فرزندانت و پیروانشان را از آتش دور گردانیدم. وعده من حق است و هرگز تخلف نمی‏کنم.
اینکه می‏بینی دستور دادم بنده‏ام را به دوزخ برند، بدین جهت‏بود که درباره‏اش شفاعت کنی و شفاعتت را بپذیرم تا فرشتگان، پیامبران، رسولان و همه مردم از منزلت و مقامت آگاهی یابند. حال بنگر، دست هرکه بر پیشانی‏اش «مؤمن‏» نوشته شده، بگیر و به بهشت‏ببر. (۱۱)
●شفاعت دوستان فاطمه از دیگران
عظمت و مقام حضرت فاطمه در روز قیامت چنان است که خداوند به خاطر فاطمه به دوستان آن حضرت نیز مقام شفاعت می‏دهد. امام باقر(ع) به جابر فرمود: جابر! به خدا سوگند، فاطمه(س) با شفاعت‏خود در آن روز شیعیان و دوستانش را از میان اهل محشر جدا می‏سازد. چنانکه کبوتر دانه خوب را از دانه بد جدا می‏کند.
هنگامی‏که شیعیان فاطمه همراه وی به در بهشت می‏رسند، خداوند در دلشان می‏افکند که به پشت‏سر بنگرند. وقتی چنین کنند، ندا می‏رسد: دوستان من!
اکنون که شفاعت فاطمه را در حق شما پذیرفتم، نگران چه هستید؟
آنان عرضه می‏دارند: پروردگارا! ما نیز دوست داریم در چنین روزی مقام و منزلت ما برای دیگران آشکار شود.
ندا می‏رسد: دوستانم! بر گردید و بنگرید و هر که به خاطر دوستی فاطمه شما را دوست داشت و نیز هر که به خاطر محبت فاطمه به شما غذا، لباس یا آب داده و یا غیبتی را از شما دور گردانیده همراه خود وارد بهشت کنید. (۱۲)
●به سوی بهشت
فاطمه(س)، پس از شفاعت از دوستان خود و فرزندانش و رسیدگی به شکایتش در دادگاه عدل الهی به فرمان خدا، با جلال و شکوه خاصی وارد بهشت می‏شود. پیامبراکرم(ص) می‏فرماید: روز قیامت دخترم فاطمه در حالی که لباسهای اهدایی خداوند را که با آب حیات آمیخته شده، پوشیده، محشور می‏شود و همه مردم از مشاهده این کرامت تعجب می‏کنند. آنگاه لباسی از لباسهای بهشت‏بر وی پوشانده می‏شود. بر هزار حله بهشتی برای او با خط سبز چنین نوشته شده است: دختر پیامبر را به بهترین شکل ممکن و کامل‏ترین هیبت و تمامترین کرامت و بیشترین بهره وارد بهشت‏سازید. پس، فاطمه(س) را به فرمان پروردگار در کمال عظمت و شکوه، در حالی‏که پیرامونش هفتاد هزار کنیز قرار گرفته، به بهشت می‏برند. (۱۳)
●استقبال حوریان بهشتی
رسول خدا(ص) به فاطمه(س) فرمود: هنگامی‏که به در بهشت می‏رسی، دوازده هزار حوریه، که تاکنون به ملاقات کسی نرفته و نخواهند رفت در حالی‏که مشعل‏های نورانی به دست دارند و بر شترانی از نور که جهازهایشان از طلای زرد و یاقوت سرخ و مهارهایشان از لؤلؤ و مروارید درخشان است‏سوارند، به استقبالت می‏شتابند. پس وقتی داخل بهشت‏شدی، بهشتیان به یکدیگر ورودت را بشارت خواهند داد و برای شیعیانت‏سفره‏هایی از گوهر، (۱۴) که بر پایه‏هایی از نور برقرار ساخته‏اند، آماده می‏سازند و در حالی که هنوز سایر مردم گرفتار حسابرسی‏اند، آنان از غذاهای بهشتی می‏خورند. (۱۵)
● اولین سخن فاطمه در بهشت
سلمان فارسی از پیامبر اسلام(ص) چنین روایت کرده است: هنگامی‏که فاطمه داخل بهشت می‏شود و آنچه خداوند برایش مهیا کرده می‏بیند، این آیه را تلاوت می‏کند:
(بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله الذی اذهب عناالحزن ان ربنا لغفور شکور الذی احلنا دارالمقامهٔ من فضله لایمسنا فیها نصب و لا یمسنا فیها لغوب) (۱۶)
ستایش و سپاس ویژه خدایی است که اندوهمان را زدود. بدرستی‏که پروردگار ما آمرزنده و پاداش دهنده است; پروردگاری که در سایه بخشش خود ما را به بهشت و اقامتگاه همیشگی‏مان فرود آورد. ما در آن جا با رنج و ملالی رو به رو نمی‏شویم.
●نورانی شدن بهشت از نور فاطمه (س)
ابن شهرآشوب می‏نویسد: در بسیاری از کتابها، از جمله کشف ثعلبی و فضائل ابوالسعادات، در معنای این آیه (لایرون فیها شمسا و لازمهریرا) (۱۷)
(ونمی‏بینند در بهشت نه آفتاب و نه سرمایی را.)
آورده‏اند که ابن عباس گفت: چنانکه بهشتیان در بهشت هستند، ناگاه نوری می‏بینند که باغهای بهشت را نورانی کرد. اهل بهشت اظهار می‏دارند: خدایا! تو در کتابی که بر پیامبرت فرستادی، فرمودی: (لایرون فیها شمسا) (بهشتیان در بهشت‏خورشیدی نخواهند دید.) ندا می‏رسد: این، نور آفتاب و ماه نیست، بلکه علی و فاطمه از چیزی تعجب کرده و خندیدند و از نور آن دو، بهشت روشن گردید. (۱۸)
●زیارت انبیا از فاطمه در بهشت
آنگاه که همه انبیا و اولیای خدا وارد بهشت‏شدند، آهنگ دیدار دختر پیامبر خدا می‏کنند. رسول خدا(ص) به فاطمه فرمود: هرگاه اولیای خدا در بهشت مستقر گردیدند، از آدم گرفته تا سایر انبیا همه به دیدارت می‏شتابند. (۱۹)
●عنایات خداوند به فاطمه در بهشت
پروردگار منان به فاطمه زهرا (س) در بهشت عنایاتی ویژه خواهد داشت. بخشی از آن عنایات چنین است:
● خانه‏ های بهشتی
پیامبرخدا(ص) فرمود: هنگامی‏که مرا به معراج بردند و داخل بهشت‏شدم، به قصر فاطمه رسیدم; درون آن هفتاد قصر بود که تمام در و دیوار و تاقهایش از دانه‏های مروارید سرخ ساخته شده، همه آنها به یک شکل زینت داده شده بود. (۲۰)
●همنشینی با پیامبر(ص)
پیامبر اکرم(ص) به علی(ع) فرمود:
یاعلی! تو و دخترم فاطمه در بهشت در قصر من همنشین من هستید. سپس این آیه را تلاوت فرمود: (برادران بر تختهای بهشتی رو به روی هم می‏نشینند.) (۲۱)
● درجه وسیله
رسول خدا(ص) فرمود: فی‏الجنهٔ درجهٔ تدعی الوسیلهٔ فاذا سالتم الله فاسالوا لی الوسیلهٔ قالوا یا رسول‏الله من یسکن معک فیها؟ قال علی و فاطمهٔ و الحسن و الحسین (۲۲)
در بهشت درجه‏ای به نام «وسیله‏» است. هرگاه خواستید، هنگام دعا، چیزی برایم بخواهید، مقام وسیله را از خداوند خواستار شوید.
گفتند: یا رسول‏الله! چه کسانی دراین درجه (مخصوص) با شما همنشین خواهند بود؟
فرمود: علی، فاطمه، حسن و حسین.
علامه امینی در منقبت‏بیست و ششم می‏نویسد:
از مناقب حضرت زهرا (ص) همراه بودن او با پدر و همسر و فرندانش در درجهٔ الوسیله است. آنجا پایتخت ظمت‏حضرت حق تبارک و تعالی است و جز پنج تن علیهم السلام هیچ یک از انبیا و اولیا و مرسلین و صالحان و فرشتگان مقرب کسی بدان راه نمی‏یابد. (۲۳)
● سکونت در حظیرهٔ القدس
سیوطی در مسند می‏نویسد:
«ان فاطمهٔ و علیا و الحسن و الحسین فی‏حظیرهٔ القدس فی‏قبهٔ بیضاء سقفها عرش الرحمن.» (۲۴)
فاطمه و علی و حسن و حسین در جایگاهی بهشتی به نام «حظیرهٔ‏القدس‏» در زیر گنبدی سفید به سرمی‏برند که سقف آن عرش پروردگار است.
پیامبرخدا(ص) فرمود: در قیامت، جایگاه من و علی و فاطمه و حسن و حسین سرایی زیر عرش پروردگار است. (۲۵)
نویسنده خصایص فاطمه، ضمن بیانی مفصل درباره حظیرهٔ‏القدس، می‏نویسد: والاترین جایگاه‏ها در بهشت‏حظیرهٔ‏القدس است. (۲۶)
● بخشیدن چشمه تسنیم به فاطمه(س)
طبری از همام بن‏ابی‏علی چنین نقل می‏کند: به کعب الحبر گفتم: نظرت درباره شیعیان علی‏بن‏ابی‏طالب چیست؟
گفت: ای همام! من اوصافشان را در کتاب خدا می‏یابم. اینان پیروان خدا و پیامبرش و یاران دین او و پیروان ولی‏اش شمرده می‏شوند. اینان بندگان ویژه خدا و برگزیدگان اویند. خدا آنها را برای دینش برگزید و برای بهشت‏خویش آفرید.
جایگاهشان در فردوس اعلای بهشت است; در خیمه‏ای که اتاقهایی از مروارید درخشان دارد، زندگی می‏کنند. آنان از مقربین ابرارند و سرانجام از جام «رحیق مختوم‏» می‏نوشند.
رحیق مختوم چشمه‏ای است که به آن «تسنیم‏» گفته می‏شود و هیچ کس جز آنها از آن چشمه استفاده نخواهدکرد. تسنیم، چشمه‏ای است که خداوند آن را به فاطمه(س) دختر پیامبر(ص) و همسر علی‏ابن ابی‏طالب(ع) بخشید و از پای ستون خیمه فاطمه جاری می‏شود. آب آن چشمه چنان گواراست که به سردی کافور و طعم زنجفیل و عطرمشک شباهت دارد… (۲۷)
        
خبرگزاری فارس