موفق به زیارت ائمه بقیع شدم در حین قرائت دعای ندبه مامورین سعودی دعا را از من گرفتند و گفتند شما مشرک هستید به دلیل اینکه در این دعا می خوانید یا محمد یا علی اکفیانی فانکما کافیان به آنان باید چه بگویم ؟پاسخ:
شرک در لغت به معنای شریک قرار دادن است،[۱]
اما در فرهنگ و اصطلاح دینی به معنای شریک قراردادن موجودات دیگر با خدای بزرگ در یکی از مقامات و شئون مخصوص به او.[۲]
مثل اینکه در آفرینش جهان شریک خدا شمرده شود، یا در تدبیر و اداره نظام هستی. یا در تامین نیازمندی های انسان و یا در چیزهای مشابه آن.
شرک در برابر توحید است و موحد کسی را گویند که به خدای یگانه ایمان داشته باشد و در هیچ یک از امور خاص خدایی، کسی یا چیزی را شریک او قرار ندهد، و در عین حال هیچ گاه منکر نقش افراد آدمی یا دیگر موجودات عالم در تامین نیازمندی های خود نمی باشد. زیرا جهان طبیعت بر اساس قانون «علیت» استوار شده و تاثیر و تاثر میان اشیاء این عالم کاملا آشکار است. از سوی دیگر انسان موحد و یگانه پرست برای هیچ موجودی جز خداوند «استقلال در تاثیر» را نمی پذیرد و قدرت تاثیر گذاری هر کس و هر چیز را فیض الهی و پرتویی از رحمت واسعه او دانسته و معقتد است که هیچ کس بدون عنایت آن هستی بخش بزرگ، امکان و قدرت هیچگونه تاثیر و عملی را نداشته، بلکه حتی هستی خود را لحظه به لحظه از وی دریافت می کند.
بنابر آنچه گذشت مشرک کسی است که یا غیر خدا را به هر عنوانی که می خواهد باشد، مورد پرستش قرار دهد و یا برای غیر خدا «نقش مستقل» در عالم وجود قائل باشد.[۳]
شیعیان هرگز نه غیر خدا را می پرستد و نه برای پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ نقش استقلالی در تاثیر و در عرض خدای متعال قائل می باشند، آن بزرگواران را وسائط فیض الهی می دانند که هر چه دارند و افاضه می کنند در حقیقت از آن خدای سبحان می باشد. در قرآن کریم آمده است: «ای افراد با ایمان تقوا پیشه کنید و برای رسیدن به او وسیله ای دست و پا کنید (توسل جوئید).[۴]
در روایتی که برخی از اندیشمندان اهل سنت مانند حافظ ابونعیم و حافظ ابوبکر شیرازی و امام ثعلبی از پیامبر نقل کرده است، مقصود از «وسیله» در آیه فوق عترت طاهره دانسته شده است.[۵]
اگر در دعاها «یا محمد» و «یا علی» می گویند مقصود اصلی و واقعی خدای متعال می باشد و نداء هم از انواع توسل است.[۶]
و در روایات متعددی که مشایخ اهل سنت به نقل آنها پرداخته اند، توسل به حقوق پاکان چشمگیر است.
بخاری در صحیح خود که از مهمترین کتاب های حدیثی اهل سنت می باشد، نقل می کند که در خشکسالی ها عمر بن خطاب خلیفه دوم برای طلب باران به عباس عموی پیامبر متوسل می شد و او را واسطه قرار می داد.[۷]
تا خدا به خاطر او به دیگران نیز رحم کند و باران بفرستد مفاد توسل در اینجا این است، پروردگارا! اگر ما شایسته نزول باران نیستیم به خاطر عموی پیامبر که از منزلت و مقام عظیمی نزد تو برخوردار است، باران رحمت بفرست!
ابن حجر عسقلانی از علمای اهل سنت می گوید: از سرگذشت عباس روشن می شود که مستحب است انسان با توسل به اهل خیر و صلاح و خاندان رسالت طلب باران کند.[۸]
در نتیجه، دعا ، توسل و واسطه قرار دادن انبیاء و اولیاء مورد اتفاق همه مذاهب اسلامی می باشد. و هیچگونه شرکی از اینگونه اعمال استفاده نمی شود و اگر خوب دقت شود، عین توحید است. زیرا انبیاء و اولیای الهی مظاهر اسماء و صفات الهی می باشد. و در برابر خدا وجود استقلال ندارند و هر چه دارند از آن خدا است.
ممکن است وهابی ها اینگونه مطالب را نپذیرند چون تاسیس وهابیت بر مبنای مشرک قلمداد نمودن مسلمانان بوده است. و هر چیز را به شرک بر می گردانند در این صورت می توان جواب دیگری به وهابی ها داد که اگر صرف ندا نمودن شخص و یا اشخاصی شرک دانسته شود، آنها (وهابی ها) در زندگی اجتماعی چگونه عمل می کنند؟ و اگر یک وهابی در بیابان ماشین اش خراب شود، آیا از کسی کمک نمی خواهد؟ و این عمل را شرک می پندارند؟ در حالیکه در زندگی اجتماعی همه انسان ها از همدیگر کمک می خواهند و هیچ کس اینگونه اعمال و رفتار را شرک تلقی نمی کنند. و شخص کمک دهنده را شریک خدا نمی دانند. بلکه او را مامور الهی می داند، در مورد کمک خواستن از انبیاء و اولیاء الهی نیز مطلب از این قرار است، هیچ مسلمانی قائل به الوهیت آن بزرگواران نیست و قدرت آنها را در طول قدرت خداوند می داند، و از آنجائیکه کثرت های طولی برگشت به وحدت می کند، همه چیز در نتیجه به خداوند بر می گردد.
در روایات اسلامی آمده است که در جنگ بدر پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ به امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: مشتی از خاک و سنگ ریزه ها از زمین بردار و به من بده، علی چنین کرد و پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ آنها را به سوی مشرکان پرتاب کرد، این کار اثر معجزه آسائی داشت و گرد و غبار و سنگریزه در چشم دشمنان فرو رفت و وحشتی از آن به همه دست داد.[۹] خدای سبحان به پیامبر فرمود: (ما رمیت اذ رمیت و لکن الله رمی)[۱۰] این تو نبودی ای پیامبر که خاک و ریگ به صورت آنها پاشیدی بلکه خدا پاشید.
شک نیست که در ظاهر همه این کارها را پیامبر و مجاهدان بدر انجام دادند، اینکه می گویند: شما نبودید که این کارها را کردید اشاره به این است که قدرت جسمانی و روحانی که سرچشمه این برنامه ها بود از ناحیه خدا به شما بخشیده شد. پس ندا کردن انبیاء و اولیاء و صلحا مانند «یا محمد» و «یا علی» و یا واسطه قرار دادن آن بزرگواران از دیدگاه همه مذاهب اسلامی شرک تلقی نمی شود و اگر وهابی ها چنین مواردی را شرک می دانند، اغراض سیاسی دارند و با این سوژه و بهانه می خواهند اولا بین مسلمانان اختلاف بیاندازند و ثانیا توجیه برای قتل عام مسلمانان داشته باشند، چه اینکه در طول تاریخ وهابیت چنین کردند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. وهابیت، نجم الدین طبسی.
2. چکیده اندیشه ها، محمد تیجانی سماوی.
3. چهره واقعی ابن تیمیه، صائب عبد الحمید.
[۱] . اصفهانی، راغب، مفردات فی غریب القرآن، دفتر نشر کتاب، اول، ۱۴۰۴ ق، ص ۲۵۹، حرف شین.
[۲] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، الوفاء، ۱۴۰۳ ق، ج۱۰، ص۱۸۴.
[۳] . زمانی، محمد حسن، طهارت و نجاست اهل کتاب، بی جا، بی تا، ص ۸۹.
[۴] . مائده/۳۵.
[۵] . عاملی، الانتصار، بیروت، دارالسیره، ۱۴۲۲ ق، ج۵، ص۱۹.
[۶] . همان، ج۵، ص۱۸۸.
[۷] . بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دارالفکری بی تا، ج۲، ص۳۲، باب صلاه استسفا.
[۸] . عسقلانی، ابن حجر، فتح العباری، چاپ مصر، بی تا، ج۲، ص۳۹۹.
[۹] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب العلمیه، ۱۳۷۴ ش، ج۷، ص۱۱۵.
[۱۰] . انفال/۱۷.
