چه مردها و چه زنها برای خود روحیاتی داشته و نسبت به مسائل خاصی حساسیت دارند؛ مثلاً مردها از نظر روانی دوست دارند که همسرانشان برای آنها آرایش کنند یا زنها دوست دارند که همسرانشان همیشه محبتشان را نسبت به آنها ابراز کنند. به این نوع از روحیات، «روحیات نوعی» میگوییم؛ یعنی روحیاتی که در نوع مردان یا زنان وجود دارد.
روحیاتی هم هست که به آنها «روحیات شخصی» میگوییم؛ یعنی روحیاتی که در یک مرد یا یک زن وجود دارد و عمومی نیست؛ مثل این که کسی به مهمان زیاد حساس است و دیگری به دوری از پدر و مادر.
برای این که زن و شوهر بتوانند در کنار هم به آرامی زندگی کنند، باید به روحیات هم احترام بگذارند. یکی از دلایل اصلی اختلاف در زندگی مشترک، توجه نکردن به همین روحیات و حساسیتها است. شاید باور این نکته برای برخی مشکل باشد که بی توجهی به این حساسیتهای به ظاهر پیش پاافتاده می‌تواند، پایه‌های یک زندگی را بلرزاند. یکی از راه‌های ابراز محبت، احترام به حساسیتها است. اگر حساسیتها، از حد نگذشته و قابل تحمل است، باید به آن احترام گذاشت و اگر هم از چیزهایی است که با اصول زندگی در توافق نیست، با توجه به نکاتی که در همین گامها گفته می‌شود، باید آن را حل کرد. یک همسر هنرمند، کسی است که بتواند در اولین فرصت از روحیات نوعی و شخصی طرف مقابلش آگاه شود. برای به دست آوردن روحیات نوعی همسر، باید قبل و بعد از ازدواج، درباره روحیات مرد و زن اطلاعاتی کسب کرد؛ البته مشاوره با یک روان شناس آگاه و متعهد، سریع‌تر و بی خطاتر ما را به این مقصد می‌رساند.
روحیات و حساسیتهای نوعی
بسیاری از نکاتی که در این گامها مطرح می‌شود از حساسیتهای نوعی انسان‌ها به شمار می‌آید که توجه به آنها می‌تواند ما را در مسیر توجه به حساسیتهای نوعی همسرمان کمک کند. ما علاوه بر آنچه در این گامها می‌آید، برخی از حساسیتهای مردانه و زنانه را به عنوان نمونه بیان می‌کنیم. زنان نباید فراموش کنند که بیشتر مردان، دوست دارند وقتی از سر کار به خانه می‌آیند، با همسری مرتب و آراسته مواجه شوند که با رویی گشاده و خندان به استقبالشان آمده است. مردها از این که وقتی به خانه می‌آیند، با شکایت مادر از بچه‌ها روبرو شوند فراری هستند؛ پس به هنگام استقبال، این نکات را رعایت کنید. بدرقه را هم فراموش نکنید. وقتی همسرتان برای کار از خانه خارج می‌شود، حتماً تا دم در او را همراهی کنید.
حالا مردها توجه کنند که زنها قبل از بچه دار شدن، به جهت تنهایی، و در هنگام بارداری، به جهت داشتن حالت خاص، نیازمند توجه ویژه‌ای هستند که در صورت پاسخگویی به این نیاز می‌توان رابطه میان خویش و همسر را مستحکم کنند؛ البته از این نکته هم نمی‌توان چشم پوشید که برخی از زنها بدون این که دست خودشان باشد، در هنگام بارداری نسبت به بوی مردشان حساسیت زیادی پیدا می‌کنند. اگر توجه داشته باشید که این حالت کاملاً غیراختیاری است، در رابطه میان شما و همسرتان هیچ مشکلی پدید نمی‌آید.
زنها به یاد داشته باشند که مردها نسبت به اطاعت زن از خویش حساسیت ویژه دارند. اطاعت نه تنها ما را در مقابل شوهرمان کوچک نمی‌کند؛ بلکه محبت ما را در دل او زیاد می‌کند. مردها زنهایی را که از آنها تبعیت می‌کنند به شدت دوست می‌دارند. چنین زنی یکی از بزرگترین امتیازات زندگی مرد به شمار می‌رود. (۱) به یاد داشته باشید که یکی از حقوق اصلی مرد بر عهده زن، همین تبعیت است. (۲)
روحیه تبعیت علاوه بر این که جایگاه زن را در نزد همسر بالا می‌برد، در پیشگاه الهی نیز مقامی بس رفیع به او داده (۳) و رحمت الهی را به سوی او جلب می‌کند؛ (۴) اما خودسری و عدم تبعیت هم موجب خروج از مسیر آفرینش می‌شود؛ (۵) البته مردها نباید از این حق سوء استفاده کرده و به جای عقل و منطق بر اساس میل خویش زندگی را مدیریت کنند.
مردها این نکته را فراموش نکنند که زنان، وابستگی خاصی نسبت به خانواده؛ به ویژه پدر و مادرشان دارند. این تعلق خاطر در زنان نسبت به مردان بیشتر است. بنا بر این، از این که همسرمان در ابتدای ازدواج تمایل زیادی به دیدار مادر دارد، ناراحت و گله مند نباشیم. اگر به این
روحیه احترام بگذاریم، به مرور زمان رو به اعتدال خواهد رفت. احترام به این روحیه، موجب خواهد شد پیوند محبتی زن و شوهر عمیق‌تر از پیش شود؛ البته زنها هم باید توقع خود را متناسب با شرایط مرد تعدیل کنند.
یک سفارش دیگر به مردها: زنها از این که مردانشان گوشه گیر و کم حرف باشند، خوشحال نمی‌شوند. آنها دوست دارند که مردها در محیط خانه گوینده‌های خوبی باشند؛ اما به شدت حستاس هستند که مردانشان علاوه بر این، شنونده‌های خوبی هم باشند؛ پس علاوه بر این که محیطی صمیمی را برای گفتگو فراهم می‌کنید، در هنگام صحبت همسرانتان با توجه ویژه به سخنان آنها، تمایل خود را به شنیدن اعلام کنید. این نکته را مردانی که همسر خانه دار دارند بیش از دیگران باید رعایت کنند؛ چرا که زنان خانه دار ارتباط کمتری با محیط بیرون از خانه داشته و بیشترین نیاز خود را به گفتگو، با سخن گفتن با همسرانشان پاسخ می‌دهند.
زنان هم از این که همسرشان نسبت به ارتباط آنها با نامحرم از خود حساسیت معقول نشان می‌دهند، خوشحال باشند؛ چرا که مردانی که نسبت به این روابط، بیخیال هستند از نظر روانی سالم نیستند. (۶) البته نباید فراموش کرد که حساسیت بیجا؛ یعنی حساسیتی بیش از آنچه که شرع حکم می‌کند، موجب مشکلات فراوانی شده و حتی گاهی فرد را به ورطه انحراف نیز می‌کشاند. (۷) حساسیت بیجا نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند؛ بلکه طرف مقابل را به وادی لجاجت می‌کشاند. وقتی هم که پای لجاجت به میان آمد، عرصه برای عقل و تدبیر تنگ می‌شود. در این هنگام همسر ما دیگر نمی‌تواند به صورت منطقی به مساله ارتباط با نامحرم فکر کند؛ در نتیجه رفتاری غیر عاقلانه از خود بروز داده و تنها به مخالفت با ما می‌اندیشد.
—————————————————————————
۱. امام صادق علیه السلام از قول پدرانش و آنها از رسول خدا نقل کرده‌اند که فرمود: «پس از اسلام، مرد مسلمان هیچ بهره‌ای نبرده که برتر از همسر مسلمانی باشد که وقتی به او نگاه می‌کند شاد شود و وقتی به او دستور می‌دهد اطاعت کند و وقتی که شوهر نیست، خود را [از خیانت] و مال شوهر را [از تلف شدن] حفظ می‌کند». الکافی، ج ۵،
۲. امام باقر علیه السلام فرمود: «زنی به حضور رسول خدارسید و عرض کرد: «ای رسول خدا! حق شوهر بر عهده زن چیست؟» حضرت فرمود: «اطاعت کردن از او و سرکشی نکردن از فرمان] او و این که از [اموال] خانه شوهر جز با اجازه او صدقه ندهد و جز با اجازه شوهر روزه مستحبی نگیرد. خود را از همسرش منع نکند؛ حتی اگر بر جهاز شتر باشد. از خانه خارج نشود مگر با اجازه شوهرش، اگر از خانه بدون اجازه او خارج شود، ملائکه آسمان‌ها و زمین و ملائکه غضب و رحمت او را لعنت خواهند کرد تا زمانی که به خانه بازگردد». همان، ص ۵۰۷.
۳. امام صادق علیه السلام فرمود: «هر گاه زنی نمازهای پنج گانه [یومیه] را بخواند و ماه رمضان] را روزه بدارد و از همسرش اطاعت کند و حق علی منطقه بشناسد، از هر کدام از درهای بهشت که بخواهد وارد خواهد شد». همان، ص ۵۵۵.
۴. امام صادق علیه السلام فرمود: «در زمان رسول خدا مردی برای بعضی از کارهایش از خانه خارج شد و به مسافرت رفت.] او با همسرش عهد بست که از خانه بیرون نرود تا وقتی که از سفر به خانه بیاید. مرد رفت و پدر این زن مریض شد. زن کسی را به نزد رسول خدا فرستاد و گفت: «همسر من از خانه بیرون رفته و با من عهد کرده که تا او برنگشته از خانه بیرون نروم؛ اما حالا پدرم مریض شده، شما امر می‌کنید که به عیادتش بروم؟» رسول خدا فرمود: «نه، در خانه بنشین و از شوهرت اطاعت کن». این حرف برای زن سنگین آمد؛ از همین رو دوباره کسی را به نزد حضرت فرستاد و گفت: «امر می‌کنید که به عیادتش بروم؟»؛ اما باز هم حضرت فرمود: «در خانه‌ات بنشین و از همسرت اطاعت کن». پدر این زن مُرد. او کسی را به نزد رسول خدا فرستاد و گفت: «امر می‌کنید که بر جنازهاش نماز بخوانم؟» حضرت فرمود: «نه، در خانه‌ات بنشین و از شویت اطاعت کن». پدر این زن که دفن شد، رسول خدا کسی را به نزد زن فرستاد و فرمود: “خداوند به جهت اطاعتی که تو از همسرت کردی، خود و پدرت را بخشید”.» همان، ج ۵، ص ۵۱۳.
۵. «رسول خدا نهی فرمود از این که زن بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون برود؛ پس اگر چنین کند، تمام ملائکه آسمان و هر چیزی که بر او از جن و انس می‌گذرد، لعنتش خواهند نمود تا این که به خانه‌اش برگردد». منلا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۶
۶. امام صادق علیه السلام فرمود: «مردی که غیرت نورزد، دلی واژگونه دارد». الکافی، ج ۵، ص ۵۳۶.
۷. حضرت علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام فرمود: «بر حذر باش اکه غیرت بیجا بورزی که این کار انسان سالم را به بیماری و بی گناه را به آلودگی سوق می‌دهد.» نهج البلاغه، نامه ۳۱
