۲۲ ـ قال الامام علی ـ علیه السّلام ـ : من قام بشرائط العبودیّه اهّل للعتق[۱].
امام علی ـ علیه السّلام ـ : هر که شرایط بندگی را به جای آورد، سزاوار آزادی شود.
——————————————————————————–
نقش شناخت در عبادت
۲۳ـ قال الامام الرّضا ـ علیه السّلام ـ : أوّل عباده اللّه معرفته[۲].
امام رضا ـ علیه السّلام ـ : آغاز بندگی خدا، شناخت اوست.
——————————————————————————–
۲۴ـ قال الامام علی ـ علیه السّلام ـ : سکّنوا فی أنفسکم معرفه ما تعبدون; حتّی ینفعکم ما تحرّکون من الجوارح بعباده من تعرفون[۳]
امام علی ـ علیه السّلام ـ : شناخت خدایی را که می‌پرستید در جان‌های خود جای دهید تا خم و راست شدن هایتان برای عبادت کسی که می‌شناسیدش، شما را سود دهد.
——————————————————————————–
۲۵ـ عنه ـ علیه السّلام ـ : لا خیر فی عباده لیس فیها تفقّه[۴].
در عبادتی که با شناخت توأم نباشد، خیری نهفته نیست.
——————————————————————————–
۲۶ـ عنه ـ علیه السّلام ـ : لا خیر فی عباده لا علم فیها[۵]
عبادتی که همراه با آگاهی نباشد، ارزشی ندارد.
——————————————————————————–
۲۷ـ قال الامام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ : لا عباده الاّ بالتفقّه[۶].
امام سجاد ـ علیه السّلام ـ : هیچ عبادتی جز با شناخت ارزش ندراد.
——————————————————————————–
نقش یقین در عبادت
۲۸ـ قال رسول اللّه ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ : لا عباده الاّ بیقین[۷].
پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ : هیچ عبادتی جز با یقین ارزش ندارد.
——————————————————————————–
۲۹ـ قال الامام علی ـ علیه السّلام ـ (لمّا سمع رجلاً من الحروریَّه یتهجّد و یقرأ): نومٌ عَلی یقینٍ خیرٌ مِن صلاهٍ فی شکٍَ.[۸]
امام علی ـ علیه السّلام ـ چون صدای عبادت شبانه و تلاوت قرآن مردی از حروریه (خوارج نهروان) را شنید، فرمود: خوابی که با یقین همراه باشد، بهتر از نمازی است که با شکّ توأم باشد.
——————————————————————————–
آداب عبادت
۳۰ـ قال رسول اللّه ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ : أُعبُد اللّه کأنّک تراه، فان لم تکن تراه، فانّه یراک[۹].
پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ : خدا را چنان عبادت کن که گویی او را می‌بینی; زیرا اگر تو او را نمی‌بینی او تو را می‌بیند.
——————————————————————————–
۳۱ـ عنه ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ : أُعبُد اللّه و لا تشرک به شیئا، و اعمَلُ للّه کأنّک تراه[۱۰].
خدا را بندگی کن و هیچ چیزی را شریک او مگردان و برای خدا چنان کار کن که گویی او را می‌بینی.
——————————————————————————–
۳۲ـ عنه ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ : الاحسان أن تعبد اللّه کأنّک تراه، فان لم تکن تراه فانّه یراک[۱۱]
احسان این است که خدا را چنان عبادت کنی که گویی او را می‌بینی; زیرا اگر تو او را نمی‌بینی او که تو را می‌بیند.
——————————————————————————–
۳۳ـ قال الامام الصادق ـ علیه السّلام ـ : (فی قصّه یوسف و زلیخا): لمّا همّت به و همّ بها، قالت: کما أنت! قال: و لِم؟ قالت: حتّی أُغَطِیَ وجه الصّنم لا یرانا، فذکر اللّه عند ذلک و قد علم أنّ اللّه یراه، فَفَرَّ منها[۱۲].
امام صادق ـ علیه السّلام ـ (درباره‌ی داستان یوست و زلیخا): چون زلیخا آهنگ یوسف کرد و یوسف آهنگ زلیخا، زلیخا گفت: اندکی درنگ کن. یوسف گفت: چرا؟ زلیخا گفت: تا صورت بت را بپوشانم که ما را نبیند. در این هنگام یوسف به یاد خدا افتاد و دانست که خداوند او را می‌بیند، لذا از زلیخا گریخت.
——————————————————————————–
۳۴ـ قال الامام الباقر ـ علیه السّلام ـ (أیضا): فقال لها یوسف: ما صَنَعتِ؟ طرحت علیه ثوبا أستحی أن یرانا! قال: فقال یوسف: فأنتِ تستحین من صنمک و هو لا یسمع و لا یبصر، و لا أستحی أنا من ربّی؟![۱۳]
در خبری دیگر، امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: یوسف به زلیخا گفت: چه کردی؟ زلیخا گفت: روی بت پارچه‌ای انداختم؛ زیرا خجالت می‌کشم که ما را ببیند. یوسف گفت: تو از بت خود که نه می‌شنود و نه می‌بیند شرم می‌کنی و من از پروردگارم شرم نکنم؟
——————————————————————————–
۳۵ـ قال الامام الصادق ـ علیه السّلام ـ فی قوله تعالی: (و لا تعملون من عمل الاّ کنّا علیکم شهودا) کان رسول اللّه ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ اذا قرأ هذه الآیه بکی بکاءا شدیدا[۱۴]
امام صادق ـ علیه السّلام ـ درباره‌ی آیه‌ی «هیچ عملی نمی‌کنید جز این که وقتی دست به آن می‌زنید ما بر شما گواه و ناظریم»، فرمود: رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ هر گاه این آیه را می‌خواند به شدّت می‌گریست.
——————————————————————————–
