بی توجهی به نیازهای یکدیگر
یکی از عوامل اختلاف که منجر به سردی زندگی و چه بسا جدایی همسران می شود؛ عدم درک حقوق متقابل و بی توجهی به وظایف شرعی و عرفی است. بی توجهی مرد به خانواده و پاسخ ندادن به عواطف زن و یا بی توجهی زن به شوهر و نرسیدن به خود و بی توجهی در امور جنسی، از عوامل ویرانگر بنای خانواده است. ما در خصوص ضرورت توجه همسران به نیازهای عاطفی و جنسی یکدیگر در بخش‌های مختلف کتاب نکاتی را بیان کردیم و در اینجا به برخی مطالب دیگر، اشاره می‌کنیم:
تذکر این نکته ضروری است که یکی از عوامل جدی اختلاف، بی توجهی به نیازهای جنسی طرف دیگر است. در برخی گزارشهای آماری، عامل بسیاری از طلاق ها، «غریزه جنسی» بیان شده که توجه معقول و متعارف به این نیاز و درمان افرادی که مشکل دارند، می تواند جلوی بسیاری از روابط سرد را گرفته و از عمق پیدا کردن اختلاف جلوگیری کند. ضمن اینکه زنان در این زمینه نباید حیا نمایند. در روایتی که قبلا اشاره کرده ایم، آمده که یکی از ویژگی های بهترین زنان این است که: زمانی که با همسرش خلوت کند، خود را در اختیار او قرار دهد و مانند مردان، جامه هر روزش را نپوشد (و با لباس مناسب بستر و با رغبت به بستر برود.)
منت نهادن
منت گذاردن و به رخ کشیدن، از کارهای نامناسب و ناشایست است که انسان را از خدای تعالی دور می کند؛ رسول اکرم (ص) فرمودند: «خداوند در قیامت به متگذاران، نگاه لطف آمیز نمیکند.»
از نگاه قرآن کریم، مهمتر از انجام کار نیک، به سلامت رساندن آن به صحنه قیامت است: «هرکه نیکی آورد، پس برای او پاداشی ده برابر آن است.» (انعام، ۱۶۰)؛ چه بسیارند کسانی که کارهای خوبی انجام می دهند، ولی به واسطه منت گذاشتن یا تحقیر دیگران، آن را از بین می برند و نمی توانند کار خوب خود را به قیامت برسانند.
خدای بزرگ برای آن همه نعمت های ابدی در بهشت منت نمی گذارد: «برایشان پاداش دائمی و بی منت است.» (فصلت، ۸) و چه زشت است که ما به خاطریک احسان کوچک و موقت منت بگذاریم. همچنین، خدای متعال، خطاب به پیامبرش (ص) می فرماید: «و (در عطا) مئت مگذار و (کارت را) بزرگ مشمار.» (مدثر، ۶).
منت گذاشتن و به رخ کشیدن، از ویژگی های مستکبران است. فرعون به موسی (ع) گفت: «آیا ما تو را در کودکی نپروردیم» (شعراء، ۱۸)
گاهی زن و مرد، مدرک، موقعیت مالی یا اجتماعی پدر و مادر و فامیل و گاهی زیبایی را به رخ هم می کشند؛ این کار، سبب دوری همسران از یکدیگر می شود.
رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: «اگر طلا و نقره های زمین را زن به خانه شوهرش ببرد، اگر آن اموال را بر سر شوهرش بزند (و منت گذارد) و بگوید: اینها همه مال من است؛ عملش حبط می گردد؛ اگر چه عابدترین مردم باشد؛ مگر اینکه توبه کند و بازگردد و از شوهرش عذرخواهی نماید.»
سلمان فارسی رضی الله عنه می گوید که از رسول خدا (ص) شنیدم که: «هر زنی به مالش بر شوهر خود منت بگذارد و بگوید: “تو از اموال من می خوری؛ “اگر آن زن این مال را در راه خداوند هم صدقه بدهد؛ خداوند از او نمی پذیرد تا اینکه شوهرش از او راضی شود.»
تکلف در زندگی
قرآن کریم، هنگامی که ویژگی های عباد الرحمن (بندگان خدای رحمان) را برمی شمارد، در بیان اولین ویژگی می فرماید: «بندگان خدای رحمان کسانی اند که روی زمین بی تکبر راه می روند.» (فرقان،۶۳) امام صادق (ع) فرمودند: مراد از «هونا» زندگی کردن براساس فطرتی است که خداوند آفریده است. یعنی بندگان خدا، خود را به تکلف و رنج و تعب نمی اندازند. اسلام، پرهیز از تکلف را امتیاز دانسته و از ویژگی های مهم پیامبر اکرم (ص) بی تکلفی است: «و من اهل تکلف نیستم.» (ص، ۸۶)
تکلف در زندگی آن است که انسان در تهیه لوازم خانه یا مهمانی دادن خود را دچار زحمت کند، ما در اینجا در خصوص «مهمانی دادن» که مورد ابتلا بوده و چه بسا زن یا مرد دچار تکلف گردند، نکاتی را بیان می نماییم.
در اهمیت توجه به مهمان، همین بس که پیامبر اکرم شان فرمودند: «برای هر چیز نکاتی است و زکات خانه، اتاق مهمان است.» و « از مکارم اخلاق، پذیرایی از مهمان است.»
اما در اسلام، تکلیف، بر اساس قدرت و به اندازه توانایی انسان است؛ لذا مقدار خرجی و هزینه نیز باید براساس عرف و به قدر توانایی باشد: (بقره، ۲۳۳) در بعضی از خانواده ها، همسرانی پیدا می شوند که در مهمانی دادن دچار تکلف می گردند و چه بسا، مردی برای خوشایند دیگران، خانواده اش را به تکلف بیندازد و یا زنی برای خوشحال کردن اقوام و خویشان خود، شوهرش را به زحمت بیندازد. لذا پیامبر گرامی اسلام که از تکلف برای پذیرایی از مهمان، به مقداری که انسان توان ندارد و خود را به مشقت بیندازد، نهی فرمودند.
بازگو کردن های بی جا
یکی از وظایف مشترک همسران، «حفظ اسرار و رازداری» بود که بیان کردیم. از جمله اسباب اختلاف، بیان اسرار زندگی و بازکردن سفره دل پیش دیگران؛ ولو نزدیکترین افراد است. این کار، سبب می شود تا همسرما از چشم دیگران بیفتد و موجب سردی در روابط فامیل و دل خوری ها گردد. افزون بر این آثار دنیوی، بدگویی پشت سر همسر، غیبت محسوب می شود و گناه کبیره است. (حجرات، ۱۲)
یادآوری این نکته ضروری است که مشکلات درون خانه باید توسط زن و مرد حل شود، نه آنکه با کشاندن مشکلات به خویشان طرفین، آنان نیز نسبت به یکدیگر قهر و کینه پیدا کنند. البته در مواردی که خود زن و مرد نتوانند اختلافات میان خود را حل کنند اسلام طرح دادگاه خانواده را مطرح کرده که به جای خود خواهد آمد.
