هر کس در زندگی بارها دست به انتخاب میزند. چرا که انتخاب یکی از مهمترین فعالیتهای انسان است. انسان با انتخابهای خود مسیر زندگیاش را تعیین میکند…
انسان آزاد آفریده شده است و به وی این اختیار داده شده است که در بسیاری از موارد آنچه را که مناسب میداند برگزیند.لحظات انتخاب، لحظاتی حساس هستند. چرا که با تصمیم گیری درباره روشیا پدیدهای خاص، فرد سرنوشت خود را رقم میزند. انتخاب در زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است. با انتخاب درست میتوان از منابع (مادی، مالی، انسانی و اطلاعاتی) به شیوهای مناسب بهره برداری کرده و از اتلاف این منابع جلوگیری کرد. انتخابی که مبتنی بر اطلاعات و بینش باشد میتواند به تصمیم گیرنده در جلوگیری از ضایع شدن منابع کمک کند. از طرف دیگر به خاطر آن فرد تصمیم گیرنده، باید نسبت به انتخاب خود پاسخگو باشد، بنابراین انتخاب صحیح میتواند به امور پاسخگو بودن و مسئولیت پذیری کمک کند.
انتخاب درست و توسعه جامعه
برخی می پندارند برای آنکه بتوان به توسعه کشور و ایجاد پیشرفت هایی در آن کمک کرد، باید تحصیلات دانشگاهی داشت. بهتر است بگوییم افرادی که در دانشگاه تحصیل کرده اند تا اندازه ای به رشد و توسعه جامعه کمک میکنند. افراد دیگر نیز میتوانند موجبات توسعه کشور را فراهم آورند. به طور مثال کارگران ساده، کشاورزان، دامداران،رانندگان و بسیاری دیگر که به دانشگاه نرفته اند نیز در صورتی که کار خود را به درستی انجام دهند، سهم بسیار بزرگی در آبادانی و پیشرفت جامعه دارند. مهمترین مساله ای که باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که افراد در زمینه هایی مشغول به کار شوند که می توانند بیشترین بازده را داشته باشند، یک کشاورز خوب بهتر از یک پزشک بد است.
عده ای هم بر این باورند که میتوان در کنار کسب مهارت های شغلی و حرفهای، به یادگیری موضوعات مورد علاقه پرداخت. به عنوان مثال ممکن است فردی به حرفه تراشکاری اشتغال داشته باشد و در همان حال کتابهای مربوط به مواد و ترکیبات آن را مطالعه کند یا حتی به مطالعه منابعی در زمینه روان شناسی بپردازد.
انتخاب رشته تحصیلی
در دوره متوسطه یک بار دانش آموزان انتخاب رشته تحصیلی را تجربه میکنند. در واقع این انتخاب یکی از سرنوشت سازترین انتخابهای دانش آموزان است. با این کار آنان در راهی قدم میگذارند که زمینه دانش و توانایی آنان را تعیین میکند.
انتخاب رشته دانشگاهی
به گزارش خبرنگار صنفی آموزشی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، فرصت بعدی برای انتخاب رشته تحصیلی هنگامی است که دانش آموزان برای ورود به دانشگاه ثبت نام میکنند. آنان پس از شرکت در آزمون سراسری و در صورتی که مجاز به انتخاب رشته شوند. رشته و دانشگاه محل تحصیل خود را برمیگزینند و بدین شکل بار دیگر سرنوشت خود را با یک انتخاب رقم میزنند.
انتخاب رشته تحصیلی اهمیت فراوانی دارد زیرا انتخاب نادرست رشته تحصیلی سبب افت علمی کشور، تضییع منابع اقتصادی و انسانی، بی تفاوتی و بی انگیزه شدن دانشجو نسبت به مسائل اجتماعی و ایجاد اختلالات روانی در زندگی فردی و اجتماعی دانشجو میگردد.
عوامل موثر بر انتخاب رشته دانشگاهی
عوامل متعددی بر انتخاب رشته دانشگاهی تاثیر میگذارند. بعضی از این عوامل به فرد و برخی دیگر به جامعه برمیگردند که برخی از مهمترین عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی و دانشگاه محل تحصیل به شرح زیر است.
علاقه
یکی از مهمترین مسائلی که هنگام انتخاب رشته باید مورد توجه قرار گیرد علاقه فرد است. میل و علاقه در هر کار سبب می شود شخص با انرژی بیشتری فعالیت کند. بسیاری از دانشجویان به خاطر آنکه به رشته تحصیلی خود علاقه نداشته اند، ترک تحصیل کرده اند و تعدادی دیگر نیز نتوانسته اند در رشته خود موفق باشند.
داوطلبان دانشگاه ها بهتر است قبل از هر چیز زمینه علایق خود را شناسایی کنند و هنگام انتخاب رشته به آن توجه داشته باشند.
شناخت
در صورتی علاقه به رشته میتواند افراد را در انتخاب رشته صحیح یاری کند که از رشته های تحصیلی و مراکز آموزشی آگاهی داشته باشد. شناخت و آگاهی داشتن از رشته تحصیلی سبب ایجاد انگیزه در فرد میشود. بعضی افراد نسبت به رشته ها و دانشگاه هایی ابراز علاقه میکنند، ولی وقتی مشغول به تحصیل میشوند، احساس میکنند که در انتخاب خود دچار اشتباه شده اند. دلیل این امر نداشتن اطلاع و آگاهی مناسب از رشته های تحصیلی و مراکز آموزشی است.
توانایی علمی
در حال حاضر تعداد داوطلبان از ظرفیت دانشگاه ها بیشتر است. بنابراین همه داوطلبان نمی توانند ادامه تحصیل دهند. آنان بایستی در آزمون شرکت کنند. بر حسب توانایی داوطلبان به آنها اجازه داده میشود به رشته های تحصیلی خاصی وارد شوند. اگر همه افراد می توانستند وارد دانشگاه شوند شرایط فرق میکرد اما در حال حاضر افراد باید برای ورود به دانشگاه مورد ارزشیابی قرار گیرند. درست است که علاقه فرد یکی از مهمترین ملاک های انتخاب رشته است اما توانایی فرد نیز تعیین کننده است. از آنجا که در مسابقه ورود به دانشگاه همیشه افرادی که توانایی بیشتری دارند انتخاب میشوند،لازم است داوطلبان به نمرات خود توجه کرده و با واقع بینی هرچه بیشتر رشته و محل تحصیل خود را انتخاب کنند.
توان اقتصادی خانواده ها
گاهی اوقات لازم است کسی که در دانشگاه پذیرفته میشود برای تحصیل به شهری مسافرت کند که از محل اقامتش دور است. از طرف دیگر تحصیل در رشته های مختلف هزینه های متفاوتی را در بر دارد. رشته های شبانه و دانشگاه های غیر انتفاعی نیازمند وضعیت اقتصادی مناسب خانوادهها است. بنابراین افرادی که قادر به تامین هزینه رشتهها و دانشگاه ها هستند میتوانند آنها را انتخاب کنند.
امکانات مراکز آموزشی
تعداد زیادی از مراکز آموزشی امکانات مناسبی در اختیار دانشجویان خود قرار میدهند. به طور مثال برای دانشجویان خوابگاه تدارک میبینند و در برخی موارد کمک هزینه های تحصیلی یا بن کتاب در اختیار آنان قرار میدهند. در عوض بعضی از مراکز آموزشی و دانشگاهها نمیتوانند برای دانشجویان خود خوابگاه تهیه کرده و امکانات دیگر را برایشان فراهم آورند. توجه به این مساله هنگام انتخاب محل تحصیل مهم است.
آینده شغلی
بی شک بسیاری از داوطلبان برای آن که بتوانند شغل بهتری پیدا کنند یا اینکه احتمال اشتغال آنان افزایش یابد به دانشگاه وارد میشوند. همه رشته های تحصیلی از وضعیت شغلی یکسانی برخوردار نیستند. بنابراین بازار کار آنها اشباع شده است. از طرفی بعضی از رشته های تحصیلی زمینه شغلی مناسبی ندارند چرا که یا شناخته شده نیستند یا ضرورت آنها در حال حاضر احساس نشده است. واقع بینی و دوری از تعصب، داوطلبان را یاری میکند رشته مناسبی انتخاب کنند.
هدف داوطلب
میتوان هدف های مختلفی را برای تحصیل در دانشگاه تصور کرد. برخی بر این باورند که باید حتی الامکان تا آخرین مقطع تحصیلی ادامه بدهند و به اصطلاح تا آخر خط بروند. در این صورت باید به طبیعت رشته تحصیلی مورد نظر نیز توجه داشت چرا که امکان ادامه تحصیل در بعضی از رشته ها وجود ندارد یا اینکه فقط در کشورهای دیگر میتوان در آن رشته تحصیلات خود مقاطع بالاتر را ادامه داد.
برخی ورود به دانشگاه را راه حلی موقت میدانند . به عبارت دیگر برای گریز از برخی مسائل و رویدادهای آتی این کار را انجام میدهند. به طور مثال امروزه بسیاری از داوطلبان دانشگاهها برای آن که دوران سربازی خود را به تعویق بیاندازند یا با گرفتن مدارک بالا و دریافت بورس از موسسات از انجام وظیفه عمومی معاف شوند تلاش خود را برای ورود به دانشگاه متمرکز میکنند. بدیهی است این افراد به دنبال علاقه خود نیستند و هنگام انتخاب رشته هم، رشته ها و دانشگاه هایی را بر میگزینند که احتمال قبول شدن خود را در آنها زیاد میبینند. این امر پیامدهای منفی به همراه دارد. از جمله میتوان به افت کیفیت آموزش عالی اشاره کرد. این عده نه تنها هنگام ورود به دانشگاه موفقیت تحصیلی چندانی نخواهند داشت بلکه روی دانشجویان دیگر نیز اثرات منفی به جای میگذارند. با این کار حق کسی که دارای علاقه و انگیزه ادامه به تحصیل در یک رشته است ضایع میشود.
سهمیه پذیرش
گزینش دانشجو در بیشتر رشته ها به صورت بومی در استان یا ناحیه یا قطب میباشد. مثلا ۷۰ درصد ظرفیت رشتههای پزشکی دانشگاه های هر ناحیه مختص داوطلبان ساکن آن ناحیه اعم از داوطلبان سهمیه مناطق یا نهادها بوده و ۳۰ درصد بقیه به صورت آزاد است. بنابراین پیشنهاد میشود که داوطلبان حتی الامکان از انتخاب محلهایی که در خارج از مناطق بومی داوطلب است خودداری نمایند. شانس قبولی داوطلبی که رشته های تحصیلی و دانشگاه های شهر یا استان خود را انتخاب میکند بیشتر از داوطلبی است که در شرایط تقریبا مشابه دست به انتخاب رشته ها و دانشگاه های مربوط به شهرها یا استانهای دیگر میزند.
آزادی عمل
پیش نیاز هر انتخاب، داشتن آزادی عمل است. اگر دست کسی را با طناب ببندند نخواهند توانست از میان دو شی یکی را انتخاب کند و بردارد. باید به داوطلبان اجازه داده شود تا در رشته تحصیلی و محل تحصیل مورد نیز خود اطلاعاتی را کسب کرده و با توجه به این اطلاعات دست به انتخاب بزنند.
مشاهده شده است که در پاره ای موارد والدین، فرزندان خود را مجبور میکنند تا رشته تحصیلی خاصی را انتخاب کنند. این والدین شاید به دنبال آرزوهای خودشان هستند. آرزوهایی که به آنها نرسیده اند و فکر میکنند فرزندان آنها مسئولیت دارند تا آرزوی والدین را برآورده کنند.
منظور از این گفته که والدین نباید فرزندان خود را وادار به انتخاب رشته خاصی کنند، به هیچ وجه به معنی مشارکت نداشتن آنان در سرنوشت فرزندشان نیست. داوطلبان ورود به دانشگاه باید از افراد مختلف از جمله پدر و مادر کمک بگیرند و از تجربیات آنان در انتخاب رشته استفاده کنند.
علاقه فرد به رشته، مهمترین عامل انتخاب رشته است. نباید به هنگام انتخاب رشته تفکر داوطلب این باشد که به هر قیمت در دانشگاه قبول شود.
