در این شلوغی اسفند که با تمام قوا خودمان را برای تعطیلات نوروزی آماده می‌کنیم، برخی افراد علاوه بر استرس کارهای آخر سال، دلهره دید و بازدیدهای نوروزی را هم دارند. این فکر مدام در سرشان است که به دیدن اقوامی که از آنها رنجیده‌اند بروند یا بهتر است کلا دور برخی از آنها را خط بکشند که مبادا دوباره گله‌گذاری‌های گذشته شروع و در نهایت دلخوری ایجاد شود.
به هر حال، رنجش ممکن است در هر رابطه‌ای رخ دهد. این مطلب را از دست ندهید تا در بحبوحه پایان سال و نزدیک شدن به نوروز، ترفندهایی را ارائه کنیم تا به کمک آنها از شر رنجش‌ها خلاص شوید.
چرا دلخوری؟
شاید تجربه کرده باشید با وجود احترام زیادی که همیشه برای اقوامتان قائل بوده‌اید، تنها با یک بار شرکت نکردن در مهمانی‌ای که برای آنها مهم بوده، اسباب ناراحتی و گله‌مندی آنان را فراهم کرده‌اید. این وضعیت دقیقا نوعی از رنجش است.
دکتر بابایی‌زاد، کارشناس تحلیل رفتار متقابل و روان‌شناس بالینی معتقد است: رنجش یک احساس ناخوشایند و آزردگی حاصل از ارضا نشدن یک نیاز و توقع در رابطه است.
نرنجیدن یا مدام رنجیدن دو سر طیفی است که هردو حکایت از این دارد که ما از واقعیت به دور هستیم. طبیعی است که در رابطه بین افراد، رنجش به وجود بیاید و اگر در رابطه‌ای اصلا رنجش نباشد، یک نگاه ایده‌آل و غیرقابل اجراست. حال اگر در رابطه‌ای کاملا راضی باشید، به این معناست که یا نیازهای خود را خوب نمی‌شناسید یا آنقدر در وضعیت خودشیفته قرار دارید که برای ارضا‌شدن، روابطی ایجاد می‌کنید که مورد ستودگی محض قرار بگیرید.
این روان‌شناس تاکید می‌کند: فرد رنجوری که مدام دچار ناکامی می‌شود، احتمالا انتظارات بسیار کودکانه‌ای دارد و رفتارهایی می‌کند که دیگران او را طرد کنند و سرانجام ناکام بماند. گاهی رنجش‌ها، ریشه‌های عمیق دارد که نیاز به درمان آنها در اتاق مشاوره است.
تا به حال فکر کرده‌اید که واقعا کار طرف مقابل اشتباه بوده یا این تفکر نادرست ماست که رفتار دیگران را ناجوانمردانه تلقی می‌کند؟
دکتر بابایی‌زاد در پاسخ به این سوال می‌گوید: اصولا هر آنچه در زندگی با الگوی نسبتا ثابتی تکرار شود، نشان از ریشه‌های عمیق بیشتر ناخودآگاه در روان دارد. الگوی شکست‌خوردگی و کنار گذاشتگی برای شما تکرار شده و رنجیدن یک علامت است که ریشه در پیش‌نویس و ناخودآگاه شما دارد. به این معنا که شاید خودتان ناخودآگاه به سمتی می‌روید تا ناکام شوید. وی تاکید می‌کند: همه آدم‌ها با وجود تیرگی‌ها و رفتارهای نادرست حتما نقاط مثبت و سفید هم دارند و شما می‌توانید با در نظر گرفتن این مورد کمتر از دیگران دلگیر شوید.
ریشه رنجش‌ها در تصاویر دوران کودکی
از درخت سیب توقع گلابی دارید؟ انتظارات شما با ظرفیت‌های طرف مقابل همگون است؟ مادری از بچه بیش فعالش انتظار دارد ساعت‌ها بنشیند و تکالیف مدرسه‌اش را انجام دهد، از همسرتان توقع دارید هدیه‌ای فراتر از توانش برای خانواده شما فراهم کند؟ بی‌شک این انتظارات باعث بروز رنجش و خشم می‌شود.
به گفته این روان‌شناس شاید علت اصلی بروز رنجش از دوستان و آشنایان، مسائل حل و فصل نشده زمان کودکی باشد.
بدانید که ممکن است خشم‌ها و تصاویر ذهنی از خودتان در کودکی به‌صورت ناخودآگاه به اکنون تسری پیدا کرده است. ممکن است از رئیس خود برنجید به این دلیل که تصور می‌کنید به شما اهانت شده در حالی که او تنها با لبخند نگاه کرده است.
این احساس نادرست شما ناشی از این است که در زمان کودکی پدرتان همیشه به شما اهانت می‌کرده است. گاهی رنجش، ریشه‌های عمیق روانی دارد که در این صورت نیاز به بررسی در اتاق مشاوره است.
دید و بازدید نوروز، محیط آرامی برای رنجش‌زدایی نیست
هم عید دیدنی هم گله‌گذاری؟
دید و بازدید نوروز، محیط آرامی برای رنجش‌زدایی نیست. عید دیدنی فقط می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا بعدا با طرف مقابل صحبت کنید.
دکتر بابایی‌زاد با تاکید بر این مساله می‌افزاید: اگر دچار رنجش شده‌اید در اولین فرصت که توانایی کنترل هیجانات را به دست آوردید، رنجش‌زدایی کنید، اما ابتدا از طرف مقابل وقت بگیرید تا او هم آمادگی لازم را داشته باشد. باید با همدلی جلو بروید و برای حل مشکل باید بتوانید وارد دنیای یکدیگر شوید تا حرف‌های هم را درک کنید.
رنجش‌زدایی بدون قضاوت
بدون قضاوت و با ضمیر من صحبت کنید؛ « من آنچه در این رابطه دیدم…»، «من توقع داشتم…»، «من این خواسته را دارم که…». از کلمات هیچ‌وقت و همیشه برای رنجش‌زدایی استفاده نکنید.
این روان‌شناس تاکید می‌کند: هنگام صحبت بهتر است با زاویه ۴۵ درجه کنار هم بنشینید و به یکدیگر نگاه کنید، اما زل نزنید. به زبان بدن توجه کنید، مثلا این‌که مدام پاها را تکان دهید، این پیام را به طرف مقابل می‌دهید که عصبانی هستید. کلام با لحن هماهنگ باشد، کلمه عزیزم را با فریاد یا لحن تمسخرآمیز نگویید. چه خوب که بعد از رنجش‌زدایی هدیه‌ای برای طرف مقابل بخرید تا محبت بیشتری را ایجاد کنید.
عید دیدنی از دایی بداخلاق!
اگر در اقوام خاله، عمه، دایی یا عمویی دارید که دچار اختلال شخصیت است، مثلا بشدت بدبین و عیب‌جوست و مطمئن هستید که با صحبت‌کردن راه به جایی نمی‌برید. با مکانیسمی به نام واکنش‌سنجی، مشکل را حل کنید. یعنی بکوشید دنیا را از زاویه دید او ببینید. با این کار متلک‌ها آنقدر آزاردهنده نمی‌شود.
انتخاب این‌که به دیدن این افراد بروید یا نه با شماست، اما گاهی ۱۰ دقیقه ملاقات با آنان تاثیر زیادی در روابط خانوادگی یا خشنودی اعضای خانواده خواهد داشت.
اورژانسی آشتی کنیم
دیگران نمی‌توانند ذهن ما را بخوانند و درست به همین دلیل ممکن است حرفی بزنند که انتظارش را نداشته باشیم. پس اگر شما هم ناخواسته کسی را ناراحت کردید، به روش‌های زیر مسئولانه رنجش‌زدایی کنید:
ـ برای حل رنجش منتظر طرف مقابل نمانید، با حل مشکل، بزرگ‌ترین کمک را به خودتان کرده‌اید.
ـ اگر رنجش بموقع حل و فصل نشود، می‌تواند با گذر زمان به خشم و در ادامه به نفرت تبدیل شود. به همین سادگی فکرهایی حاصل از رنجیدن مثل «انتظار نداشتم که با من این کار را بکند»، «از او متنفرم» یا «از او انتقام می‌گیرم، چون به من آسیب‌زده است» باعث رفتارهای اجتنابی و پرخاشگری می‌شود.
ـ آشتی کردن آداب و رسومی دارد که بهتر است برای انتخاب مناسب‌ترین روش، علت بروز رنجش را موشکافی کنید.
