بیش‌فعالی اختلالی است که در آن کودک دارای علایمی همچون پرتحرکی، پر فعالیتی، انجام حرکات و عملکرد ناگهانی، کمبود توجه و یا تمرکز است.
۶ درصد دانش‌آموزان مقطع ابتدایی تهران دارای اختلال بیش‌فعالی هستند.
معمولا علایم این اختلال بعد از ۳ سالگی آغاز و معمولا تا قبل از ۷ سالگی تشخیص داده می‌شود، اظهار کرد: اختلال بیش‌فعالی از ۱۲ سالگی به بعد تا ۲۰ سالگی رو به بهبود می‌رود و درصد کمی از علایم اختلال در بعضی از این کودکان و نوجوانان تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند.
بیش‌فعالی در پسران شایعتر از دختران است
وی با بیان اینکه اختلال بیش‌فعالی در پسران بیشتر از دختران دیده می‌شود، خاطرنشان کرد: این اختلال در پسران ۳ تا ۵ برابر شایعتر از دختران است.
اختلال بیش‌فعالی با سه نوع مختلف در کودکان بروز می‌کند، توضیح داد: در نخستین نوع از این اختلال، علاوه بر بیش‌فعالی، عملکرد تکانی (انجام کارهای ناگهانی) در کودک دیده می‌شود.
دومین و شایع‌ترین اختلال بیش‌فعالی نوعی است که در آن بیش‌فعالی و پر تحرکی مشاهده نمی‌شود و کودک فقط دارای علایم مربوط به کمبود توجه و تمرکز است که معمولا این نوع اختلال دیرتر و در سنین مدرسه تشخیص داده می‌شود.
در نوع سوم اختلال بیش‌فعالی، کودک هم دارای علایم بیش‌فعالی، عملکردهای ناگهانی و هم کمبود توجه و تمرکز است.
کودک بیش‌فعال آرام و قرار ندارد
در خصوص علایم بالینی اختلال بیش‌فعالی نوع سوم باید خاطرنشان کرد: این کودکان به طور مرتب در حال جنب و جوش هستند و معمولا آرام و قرار ندارند حتی اگر برای تماشای تلویزیون نشسته‌اند مرتبا با دستهای خود بازی می‌کنند. این کودکان در مدرسه به دلیل این که مرتب در حال حرکت هستند غالبا نظم کلاس را بر هم می‌ریزند.
کودکان بیش‌فعال حادثه می‌آفرینند
این کودکان اغلب به جای راه رفتن می‌دوند؛ بسیار جسور هستند و دست به کارهای خطرناکی مانند پریدن از روی بلندی، دست زدن به گاز، چاقو، کبریت و … می‌زنند و بعد از انجام اعمال خطرناک هم عبرت نمی‌گیرند و مرتبا همان اعمال خطرناک را تکرار می‌کنند.
این کودکان موجب آزار دوستان خود می‌شوند
این کودکان بدون هیچ فکر قبلی، دست والدین را در خیابان رها کرده و وسط خیابان می‌پرند بدون آنکه عواقب عملشان را فکر کرده باشند و یا مرتبا موجب آزار دوستان و زدن آنها به صورت یکی نمادهای پرخاشگری می‌شوند.
کودکان بیش‌فعال از انجام تکالیف درسی اجتناب می‌کنند
این کودکان همیشه قادر به پیگیری دستورات نیستند کارهای خود را نیمه کاره رها می‌کنند و به دلیل مشکل تمرکز، فراموش کار هستند و از انجام اعمالی مانند تکلیف درسی که نیاز به تمرکز دارد پرهیز و اجتناب می‌کنند.
این کودکان به دلیل علایم کم توجهی، وسایل مهد کودک و یا مدرسه خود را مرتب گم می‌کنند و در خانه جای وسایل شخصی خود را فراموش می‌کنند و در مدرسه به دلیل مشکل توجه و تمرکز بیشترین مسئله را در دروس «دیکته» و «ریاضی» دارند.
اشتباهات و غلط های این کودکان در دروس ریاضی و دیکته کاملا ناشی از بی‌دقتی آنهاست، غلط‌های املایی شایع در این کودکان شامل نگذاشتن نقطه، تشدید و دندانه و سرکش است و یا یک کلمه را در یک قسمت دیکته درست می‌نویسند و همان کلمه را ممکن است در جای دیگر اشتباه بنویسند.
غلط‌های ریاضی این کودکان هم ناشی از بی‌توجهی است، تاکید کرد: این کودکان علایم ریاضی مانند جمع و تفریق را با هم اشتباه می‌کنند و یا ممکن است راه حلی را درست بنویسند ولی در زمان نوشتن اشتباه منتقل کنند؛ در هر حال این کودکان از نظر معلمان، بی انضباط و مداخله گر در صحبت‌های آنان هستند؛ حتی ممکن است این کودکان در طی ساعت مدرسه چندین بار محل کلاس را ترک کنند.
تشخیص زودرس و درمان به موقع مانع از برچسب زدن به این کودکان می‌شود
تشخیص زودرس و درمان به موقع مانع برچسب زدن به این کودکان تحت عنوان کودکان شرور، پرخاشگر، فضول، بی‌توجه و بی انضباط می‌شود.
دارو درمانی، رفتار درمانی برای کودک یا نوجوان بیش‌فعال و آموزشهای رفتاری به والدین از جمله روشهای درمانی این اختلال است.
درمان دارویی در کنترل علایم این اختلال بسیار مؤثرست، این داروها هم علایم پرتحرکی و هم علایم مربوط به بی‌دقتی و کم تمرکزی را کنترل می‌کند.
داروهای بیش‌فعالی در دو نوبت به کودک داده شود
معمولا کودکان دو نوبت در روز باید از این داروها استفاده کنند؛ یک نوبت برای حضور در مدرسه و یک نوبت بعدازظهر در منزل برای کنترل رفتارهای مربوط به پرتحرکی و نیز برای افزایش تمرکز و انجام تکلیف درسی به کودک داده می‌شود.
تشخیص و درمان به موقع از بسیاری عواقب احتمالی اختلال بیش فعالی در آینده جلوگیری می‌کند.
از اختلالات همراه با بیش‌فعالی می‌توان به اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس در این کودکان و نیز اختلالات یادگیری در دیکته‌نویسی، روخوانی و ریاضی اشاره کرد.
