محورهای وحدت در حوزه ادیان توحیدی, چیست ؟

پاسخ:
خداى سبحان در آیه«قل یاآهل الکتاب تعالوا» آل عمران/ ۶۴ سه محور اتحاد بین موحدان عالم را بیان کرده است.
1 پرستش خدا
اولین محور اتحاد در حوزه پیروان ادیان توحیدى، توحید در عبادت (اتفاق بر پرستش خداى سبحان) است (ألّا نعبد الّا الله). بر پایه آیات قرآن کریم، همه پیامبران الاهى، مأمور به توحید عبادى بودند و نیز انسانها را به توحید عبادى فراخوانده‏اند «وما أرسلنا من قبلک من رسول إلّا نوحى إلیه أنّه لا إله إلّاأنا فاعبدون» انبیاء/ ۲۵ «یا قوم اعبدوا الله ما لکم من إله غیره» اعراف/ ۶۵ گرچه لسان «اعبدوا الله» در آیه دوم زبان حصر نیست، لیکن جمله (ما لکم من إله غیره) بیان گر حصر عبادت، در خداى سبحان و مفسر گویاى کلمه» لا إله إلّا الله «است.
2 نفى شرک
دومین محور اتحاد در حوزه پیروان ادیان توحیدى، نفى شرک ذاتى است «ولا نشرک به شیئاً». در قرآن کریم هر جا سخن از عبادت ناب و نفى شرک عملى است، میان این دو (عبادت و نفى شرک) «واو» عطف نیامده است مانند «یعبدوننى لایشرکون بى شیئاً» نور/ ۵۵ زیرا عبادت ناب و خالص، باشرک عملى سازگار نیست.
از این رو، اگر گاهى بین عبادت و نفى شرک، «واو» عطف آمده است مانند آیه «قل یا أهل الکتاب تعالوا» آل عمران/ ۶۴ در این گونه موارد، مراد نفى شرک ذاتى است زیرا ممکن است کسى در عبارت موحد باشد، ولى در ذات مشرک مانند یهودیان که «عزّیر» را پسر خدا مى‏دانند یا مسیحیان که به حلول معتقدند. بنابراین، براى آن که هر یک از شرک عملى و ذاتى، به طور مجزا به مخاطب تفهیم شود، یک بار مستقل وبار دیگر با «واو» عطف ذکر مى‏شود، تا یکى درباره توحید عملى و دیگرى براى نفى شرک ذاتى باشد.
3 نفى سلطه بر یک دیگر
محور سوم در حوزه پیروان ادیان توحیدى، نفى سلطه است «ولا یتّخذ بعضنا بعضاً أرباباً من دون الله» در بیان این محور، به دو نکته اشاره مى‏کنیم
یک. افراد جامعه، ابعاض یک حقیقت و شریک و شبیه یک دیگرند و از نظر روابط اجتماعى، کسى را بر دیگرى برترى نیست. پس، کسى نمى‏تواند اراده اش را بر دیگرى تحمیل کند مگر أن که معادل آن را از دیگران تحمّل کند.
دو. ربوبیت، از مختصات الوهیت است و این دو، با یک دیگر هماهنگ و متلازمند. بنابراین، اولّا دلیل وجود ندارد که بعضى انسان ها که شریک و شبیه یک دیگرند، ربوبیت دیگران رابه عهده بگیرند. ثانیاً ربوبیت از ویژگیهاى الوهیت است و تنها خداست که شایستگى ربوبیت انسان و جهان را داراست.