پاسخ:
علویّون امروزه در شمال لبنان و ساحل سوریه و کوه های علویین و مناطق اسکندرون و بعضی مناطق جنوبی ترکیه ساکن هستند.[۱]
از نظر اعتقادی عقائد آنها از عقائد شیعه اثنی عشری جدا نیست؛ زیرا علویین مانند شیعه امامیه(اثنی عشری) به رسالت حضرت محمد بن عبدالله ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امامت و خلافت و وصایت بلافصل امیرالمؤمنین حضرت علی ـ علیه السّلام ـ و یازده فرزندش معتقد هستند و به فقه شیعه جعفری عمل می کنند و ادله تشریع را «قرآن، سنت اجماع و عقل»، می دانند. و اصول دین را پنج تا «توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد» و فروع دین را ده تا «نماز، روزه، زکات، خمس، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری» و دین اسلام را آخرین و کامل ترین ادیان می دانند؛ و به آنچه که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ آورده ملتزم هستند.[۲] اگر بخواهیم به مراسمات علویین بپردازیم، باید بدانیم که هر قومی متناسب با اعتقادات خویش مراسماتی دارد. در این میان علویین هم برای خود روزهایی را به جشن و سرور می گذرانند که برخی از آنها به اعتقادات اسلامی شان مربوط می شود و برخی هم از اقوام و ملل دیگر به زندگی آنها سرایت کرده است:
۱. عید فطر و قربان؛
۲. عید غدیر خم؛ که بار اول توسط معز الدوله بن بویه به سال ۳۵۴ هـ .ق عید گرفته شد؛
۳. عید مباهله: روزی که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ با بزرگان مسیحی نجرانی ۲۴ یا ۲۱ ذی حجه به مباهله نشست؛
۴. روز فراش: روزی که شب آن مولای متقیان برای حفظ جان پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در رختخواب وی خوابید.
۵. روز نیمه شعبان؛
۶. روز میلاد حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ :در این روز از علویین به ذبح قربانی می پردازند و به زیارت همدیگر می روند؛
۷. روز ۱۴ أیلول شرقی؛[۳] که این روز را تاریخ تعیین اجرت چوپانان و زراع، و چیدن میوه ها، و شروع زراعت قرار می دهند که به احتمال قوی از مسیحیان مجاور سرایت کرده باشد؛
۸ . عید زهور: این عید در روز چهارم نیسان شرقی[۴] واقع می شود که مقابل عید نوروز عجم هاست، که به احتمال قوی از اعجم ها به آنها سرایت کرده است؛
۹. روز برباره؛ در سوم کانون اول شرقی[۵] واقع می شود که در جهت شمال از کوه علوی عید است. و عادت علویین در آن روز ذبح مرغابی می باشد، به احتمال قوی از مسیحیان مجاور سرایت کرده است.[۶]
از آنجایی که ثابت و مدلّل است که علویین مانند شیعیان اثنی عشری هستند. آنان نیز مانند شیعه اثنی عشری روز شهادت امام حسین ـ علیه السّلام ـ را عزا داری می کنند و از ازدواج و شستن لباس و هر کاری که سبب شادی بشود و از عزاداری باز دارد، اجتناب می کنند.[۷]
و در روزهای شهادت سایر ائمه ـ علیهم السّلام ـ بالاخص امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ مانند شیعیان اثنی عشری عمل می کنند، امّا چگونگی عزاداری هر قوم و ملّتی بسته به عادات و رسوم آن قوم و ملّت دارد، لذا ممکن است در منطقه ای به سینه زنی بپردازند و در منطقه دیگر به زنجیر زنی و یا روش های دیگر آن.
پس وقتی که نویسندگان و محققین علوی ادعاء و اثبات می کنند که علویین به فقه جعفری عمل می کنند، دلیلی برای پذیرفتن سایر اقوال ضعیف وجود ندارد. این سخن شهرستانی که در ملل و نحل می گوید: نصریه، معتقد است به ظهور روحانی با جسد جسمانی، و خدای تعالی به صورت علی ـ علیه السّلام ـ و اولاد طاهرینش ـ علیهم السلام ـ ظاهر شده است، چون علی ـ علیه السّلام ـ مخصوص به تایید الهی است در آنچه به باطن اسرار تعلق دارد[۸]؛ سخنی بی دلیل و ادعایی بی مدرک است و هم چنین است، سخن ابن تیمیه که می گوید: نصریه معتقد به ۱. حلال بودن خمر؛ ۲. تناسخ ارواح؛ ۳. انکار وجود بعث و نشور، بهشت و دوزخ در غیر دنیا؛ ۴. قدیم بودن عالم؛ ۵. نمازهای پنجگانه آنها عبارت است از علی، فاطمه، حسن، حسین و محسن ـ علیهم السّلام ـ و یاد آنها، از غسل جنابت و وضوء و بقیه شرائط و واجبات نماز بی نیاز می سازد؛
۶. روزه، عبارت از سی مرد و زن؛ ۷. علی ـ علیه السّلام ـ خالق و آفریننده آسمان ها و زمین و خدا در آسمان و امام در زمین؛ ۸. نصیری باید در هر زمان و مکان انتقال اسم و معنی را بشناسد،که اسم اول مردم (آدم) معنی (شیث)اسم (یعقوب) معنی (یوسف) اسم (موسی) معنی (یوشع) اسم (سلیمان) معنی (آصف) اسم (محمد) معنی (علی) می باشد؛ ۹. حقیقت خطاب در نزد نصیری این است که «علی» ربّ «محمد» حجاب، و «سلمان» باب است.[۹]
این گونه نویسندگان که چنین نسبت های ناروا را به علویین می دهند، دلیلی برای گفتار خود ذکر نمی کنند و این به دلیل حبّ و بغض های جاهلانه آنها می باشد؛ زیرا دشمن و عداوت آنها نسبت به دوستان اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ ، تعصب و همیت شان نسبت به مذهب و اعتقاد خودشان بر کسی پوشیده و پنهان نیست.
پس نتیجه می گیریم که علویین، علی ـ علیه السّلام ـ را وصی بلا فصل پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امام حسن ـ علیه السّلام ـ تا امام مهدی ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ (ائمه اطهار) را پیشوایان به حق و اوصیاء معصوم می دانند و در مسائل فقهی شان به فقه جعفری عمل می کنند و برای شناخت محرمات و حلالها، و احکام عبادات و معاملات، میراث و غیر آن مذهب مستقلی ندارند، و قرآن را با احترام کامل تلاوت می کنند و در تعالیم قرآن به جوانان و نوجوانان و در حفظ آیات آن کوشا هستند. و در روزهای حزن و اندوه ائمه اقامه عزا می کنند و در شادی ها در کناره های روستاها جمع می شوند و با نواختن طبل و غیره به شادی می پردازند.[۱۰]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. محمد احمد علی،العلویون فی التاریخ حقائق و اباطیل، اول، مؤسسه الفور للمطبوعات، ۱۴۱۸ هـ، ۱۹۹۷ م، بیروت.
۲. مهرداد ایزد پناه، آشنایی با اسلام و فرقه های آن، اول، محور، تهران، .
[۱] . یحیی امین، شریف: فرهنگنامه فرقه های اسلامی، ترجمه محمد رضا موحّدی، تهران، انتشارات باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ ش، ص ۲۰۲.
[۲] . هاشم عثمان، العلویون بین الاسطوره و الحقیقه، بیروت، مؤسسه اعلمی مطبوعات، چاپ دوم، هـ، ۱۹۹۴ م، ص ۱۷ ـ ۲۴، به سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، مؤسسه امام صادق ـ علیه السّلام ـ ، چاپ اول، ۱۴۱۸ هـ، ج ۸، ص ۴۰۵ ـ ۴۰۸.
[۳]. ایلول ماه رومی است که از ۲۳ شهریور تا ۲۱ مهرماه است.
[۴] نیسان از ۲۵ فروردین تا ۲۳ اردیبهشت است.
[۵] کانون اول از ۲۳ آذر تا ۲۳ ذی ماه است.
[۶] . منیر شریف، المسلمون العلویون من هم و این هم؟ ص ۱۸۶ ـ ۱۸۸.
[۷] . همان، ص ۱۸۶.
[۸] . هاشم عثمان، العلویون، بین الاسطوره و الحقیقه، ص ۴۶.
[۹] . همان، ص ۴۸ ـ ۴۹.
[۱۰] . هاشم عثمان، هل العلویون شیعه؟ بیروت، الغدیر، چاپ اول، ۱۴۱۹ هـ ق. ۱۹۹۹ م، ص ۹۲، و به تاریخ العلویین وقائع و احداث.
