مزیت‌های شیر مادر بر شیر خشک

شیر مادر از بزرگ‌ترین موهبت‌های الهی است. سیستم تولید شیر در بدن، جاری شدن آن از سینه مادر و تطابق آن با نیاز نوزاد آنقدر دقیق، جالب و حساب شده است که ناخود آگاه می گوییم “جلّ الخالق”. مثلاً اگر کودکی پیش از موعد متولد شود، شیر مادر خود به خود متناسب با نیازهای کودک تغییر می‌کند. پروتئین آن بالاتر می‌رود و مواد ضد میکروبی آن به دلیل ضعف سیستم دفاعی بدن کودک بیشتر می‌شود.
روند رشد سینه‌ها در دوران بارداری، تولید شیر در سینه و جاری شدن شیر در اثر مکیدن نوزاد، آنقدر دقیق و پیچیده است که دانستن آن برای هر مادری لذت بخش خواهد بود. این که چگونه در اثر مکیدن نوزاد هورمون‌های خاصی در بدن مادر ترشح می‌شود و مغز فرمان جریان یافتن شیر را صادر می‌کند و همزمان تولید شیر در سینه بیشتر و بیشتر می‌شود.
در روزهای اول تولد، شیری بنام کلستروم یا آغوز ترشح می‌شود که آبکی و کم رنگ است. نکته بسیار جالب در مورد آغوز، وجود پروتئین بسیار بالا در آن است که برای رشد بسیار سریع نوزاد در روزهای اول حیاتی است. به مرور شیر مادر به حالت رسیده و کامل در می‌آید که چربی آن بیشتر می‌شود و در این زمان کودک با انرژی‌ای که از چربی شیر به دست می‌آورد به سرعت وزن اضافه می‌کند.
شیر انسان به گونه‌ای تولید می‌شود که کلیه نیازهای کودک را تا ۶ ماهگی تأمین می‌کند و دقیقاً مطابق با سیستم بدنی نوزاد است.
لاکتوز یا قند شیر در شیر مادر بیشتر از شیر گاو است، چون آنزیم‌های هضم کننده لاکتوز در بدن نوزاد در حد بالغین است.
چربی شیر مادر نیز بیشتر است. علاوه بر آن شیر مادر حاوی چربی‌هایی به نام چربی‌های ضروری (اسید لینولئیک) است که در شیر گاو خیلی کمتر است و وجود این چربی برای رشد نوزاد بسیار حیاتی است.
پروتئین شیر انسان یک سوم شیر گاو است و این از مزیت‌های شیر انسان است، زیرا در ابتدای تولد، بدن نوزاد آنزیم‌های کافی برای هضم مقدار زیادی پروتئین را ندارد و کلیهٔ او توان دفع مقدار زیادی مواد زائد ناشی از سوختن پروتئین را ندارد؛ پس پروتئین زیاد شیر گاو برای یک نوزاد آزار دهنده است. در عین حال ترکیب اسیدهای آمینه (اجزای تشکیل دهنده پروتئین) در پروتئین شیر مادر به گونه خاصی است. مثلاً در بدن نوزاد سیستم تولید اسید آمینه سیستئین از متیونین کامل نشده و شیر مادر این حالت را جبران می‌کند، چون شیر مادر نسبت به شیر گاو سیستئین بیشتر و متیونین کمتری دارد و یا اینکه نوع پروتئین شیر مادر به گونه‌ای است که به سرعت تبدیل به لخته‌های قابل هضم می‌شود تا سریعاً در بدن نوزاد هضم و جذب شود، ولی این خاصیت در شیر گاو کمتر است.
از نظر املاح، شیر مادر نسبت به شیر گاو حاوی آهن کمتری است. ولی نکته بسیار جالب این است که این آهن در یک پوشش پروتئینی قرار دارد که جذب آن را چند برابر می‌کند؛ در نتیجه هم آهن از دسترس باکتری‌های موذی که قصد استفاده آن را دارند خارج می‌شود و هم جذب آن چند برابر جذب آهن شیر گاو می‌شود. از نظر املاح، شیر مادر تأمین کننده تمام نیازهای نوزاد تا ۶ ماهگی است.
یکی از مزایای بسیار مهم شیر مادر وجود مواد ضد میکروبی فراوان است.
در شیر مادر موادی موجود است که از رشد میکروارگانسیم ها در روده نوزاد جلوگیری می‌کند و یا جذب بدن نوزاد شده و مقاومت بدن کودک را افزایش می‌دهد. از این رو کودکی که منحصراً با شیر مادر تغذیه شده، به ندرت امکان دارد تا شروع تغذیه تکمیلی دچار اسهال یا دیگر بیماری‌های میکروبی شود.
این فاکتورها (مثل ایمونوگلوبولین ها) یا در شیر گاو خیلی کمتر از شیر مادر است و یا اصلاً وجود ندارد. از این رو شیر مادر هم از نظر غذایی برای کودک بهتر است و هم از نظر حفظ ایمنی بدن.
تماس نزدیک پوست بدن مادر با کودک که اصطلاحاً bonding نامیده می‌شود، محبت مادر و فرزند را بسیار افزایش می‌دهد و کودک با صدای لالایی پر از محبت قلب مادر به خواب می‌رود.