مواردی که در بحث ازدواج باید به آن توجه ویژه ای داشت

ازدواج تحمیلی
با اینکه خوشبختانه با افزایش دانش و بینش جوانان و خانواده ها از دست یک مسئله که بر خلاف اصول اخلاقی و اجتماعی و احکام اسلامی است ، کاسته شده است؛ اما هنوز هم در برخی مناطق ، پدر و مادر و نزدیکان داماد هر دختری را که پسندیدند و پیشنهاد نمودند بدون نظر خواهی معقول از پسر باید ازدواج کند و بعضی پسر ها هم بدون توجه به مشکلات بعدی به راحتی می گویند هرکه را شما بگویید! در این خانواده ها عموماً وضع دختران و ازدواج تحمیلی بدون مشورت و گفت و گو و شناخت داماد بسیار وخیم تر و مشکل ساز تر است.
شیربها
در بعضی شهر ها و روستا ها رسم غلط بر آن است که قبل از عروسی برای تهییه مقداری از جهیزیه ، از داماد مبلغی پول نقد ، به عنوان شیربها می گیرند که خود مانع و مشکل بزرگی برای خانواده هاست که یکی از آسیب های کوچک آن این است که خانواده داماد در مقابل ، عمموماً انتطار دارند که جهیزیه مفصلی باز گردانده شود. راستی این ها لحظه ای اندیشیده اند که شیر مادر چیزی نیست که قابل خرید و فروش باشد . خوشبختانه این رسم مسئله ساز رو به افول است.
مهریه
مهریه یک سنت حسنه ی اسلامی است که از زمان پیامبر اکرم (ص) وجود داشته و تعیین آن مورد تأکید است و با اینکه مرسوم است که می گویند مهریه را چه کسی داد و چه کسی گرفت؟ پرداخت عند المطالبه بر ذمه داماد است .
در قدیم مهریه ها عموماً ساده و بر اساس دستورات اسلامی  به روال مهر السنه ی حضرت فاطمه الزهرا (س) بوده است . اما متأسفانه امروزه بسیاری از مردم ، این سنت پسندیده را مطابق با تمایلات خود جهت داده اند و نقض  غرض شده است و مهریه را به عنوان ارزش یک دختر تلقی می کنند. و به اشتباه مهریه خود افتخار نمایند؟ مگر الگوی زنان ، فاطمه الزهرا (س) نیست؟ مگر الگوی ازدواجی که خدا ، رسول خدا و ائمه اطهار علیهم می پسندند و عقل بر آن صحه می گذارند و رضایت خلق خدا را  فراهم می سازد . ازدواج بزرگ مرد تاریخ اسلام حضرت علی (ع) با نخستین قهرمان و مادر قهرمانان یعنی حضرت فاطمه الزهرا (س) نیست ؟ با نهایت تأسف برخی ازدواج ها با تمام  محسنات داماد ، به علت عدم توافق بر سر مهریه و مبلغ آن صورت نمی گیرد .
این دسته از والدین  را باید آگاه کرد که دختر و زندگی او کالای مورد معامله نیست تا بر سر آن مبلغ مهریه اش چانه بزنند و باید بدانند که کانون خانواده ، صفا و صمیمیت ، محبت و گذشت ، تعاون و همدلی لازم دارد که با افزایش رقم مهریه بدست آوردنی نیست ؛ بلکه مهریه های کلان از نظر اوانی ، نشانه ی عدم اعتماد و اطمینان کمتر  است و بهانه ای برای ایجاد انتظار نا معقول  جهیزیه ی خارج از توان که همه ی اینها از آفت های ازدواج و آسیب های فرهنگی و اجتماعی آن محسوب می شود.
جهیزیه
جهیزیه باید سبک وساده و در حد ضروریت اولیه ی  شروع زندگی جدید باشد ؛ همانگونه که جهیزیه حضرت فاطمه ی زهرا (س) به روایتی هفده قلم بوده که در آن زمان به ۶۳ درهم خریداری شده است و این هم از سنت های حسنه ی اسلامی است که یه تدریج از هدف اصلی دور شده و متأسفانه در زمان ما یکی از مشکلات ازدواج شده است؛ بدان گونه که برخی خانواده ها به جهیزیه عروسشان با وسواس توجه می کنند و اگر آن را نپسندیدند مایه ی سر شکستگی خود و خانوهده خود تصور می کنند و ارزش عروس خود را با وجود فضایل اخلاقی فراوان به جهیزیه اش می شناسند و توقع دارند که به اصطلاح از شیر مرغ تا جان آدمیزاد همراه خود بیاورد ، تا جایی که دیده شده است پدری یکی از کلیه های خود را برای تهییه جهیزیه دختر خود فروخته است و دختری به علت فقر و عدم توانایی تهییه جهیزیه از ازدواج صرف نظر کرده ، به علاوه بسیار مشاهده می شود که بعضی از وسایلی که به عنوان جهیزیه با مشکلات کمر شکن تهیه شده است ، سال ها دست نخورده مانده و فقط به نمایش در آمده است.
تجمل و تشریفات دست و پا گیر
باید نصیحتی بر ضد ازدواج های پر خرج و تشریفاتی به وجود آورد که هزینه های زیادی را می بلعد و نابود می کند و انگیزه ای جز چشم و هم چشمی و رقابت های مخرب ندارد. باید با الهام از دستورات عالی اسلام برای ازدواج های ساده و طبیعی با هرگونه تجمیل پرستی و خرج تراشی های بی دلیل به شدت مبارزه کرد. باید در فرهنگ عمومی این باور ایجاد شود که خرج تراشی و هزینه های زیاد در مراسم مختلف ازدواج نه دلیل شخصیت ، نه نشانه آبرو و نه موجب تحکیم پیوند زنانشویی است بلکه ریشه های بسیاری از کدورت ها ، اختلافات خانوادگی و جدایی ها را باید در همین آداب و رسوم غلط، در همان شب های جنش و سرور پرخرج ، تقلید به مشتی آداب و رسوم غلط و توقع بی جا و توجه افراطی به ظواهر مادی به هنگام خواستگاری جستجو کرد. افسوس که تقلید های کورکورانه، چشم و هم چشمی ها ، آبروهای خیالی بد تر از هر بی آبرویی و خواب های خرگوشی مرگبار بعضی مغزها را منجمد کرد و از درک حقایق و واقعیت های ازدواج باز داشته است که حاصلی جز اضطراب، افسردگی، تظاهر و زندگی بی روح و نشاط و اختلالات عصبی و روانی ندارد.اما در پیوندی که دختر و پسر از روی شناخت با یکدیگر ، صمیمیت و تفاهم داشته و والدین آنها بدونسخت گیری های بی جا و پس از مشاوره و بررسی آن را تصویب می کنند و در یک محفل شاد و دوستانه و صمیمانه برگزار می شود. نیازی به تشریفات کمرشکن ، پیراه های ابلهانه ، تجملات و مخارج ، رویارویی و افتخارات موهم ندارد. مسلم است که در چنین ازدواجی که بهتر است آن را ازدواج طبیعی و اسلامی بنامیم . نه از مهریه های کمر شکن و جهیزیه های ریز و درشت خبری هست ، و نه از شیر بها ها و طلا و جواهرات زیاد و گران قیمت و هدایای سرسام آور و آینه شمدان های غیر ضروری ، خریدهای آنچنانی قبل از عقد برای عروس و خانواده ی او ، تقدیم و ارسال هدایا در اعیاد و روزهای خاص و بالاخره تشریفات و اسراف های مراسم عقد و عروسی با هزینه ی سنگین و نه از پاگشا و روگشا و … .
نکته ی عجیب و قابل اأمل و تحقیق این است که گروه عمده ای از افراد خانواده ها از این پیرایه ها و تشریفات زاید و کمرشکن شکایت دارند، ناله می کنند و در مقام بحث با این آداب و رسوم غلط و دست و پاگیر مخالفت می روزند .  در عین حال غابلاً به آن ها پایبندند و زمانی که خود به عنوان والدین پسر یا دختر قرار می گیرند ، صورت مسأله را پاک کرده ، و در دام آن تارهای عنکبوتی افتاده و به مصیبت و خطا گرفتار می شوند. شاید بتوان گفت یکی از دلایل این تضاد عقیده و عمل ، عدم شهامت کافی و ضعف اراده و تفکر و ایمان آن به مبارزه و شکستن سنتها و آداب و رسوم موهوم و غلط می باشد.
فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی قرن ۱۷ میلادی، خطاهای مبتلا به ذهن آدمیان را در تحصیل علم و آگاهی و کشف حقیقت ، مایه ی گمراهی انسان می شوند، بت نامیده، و از آنها به عنوان بت های طایفه ای ، شخصی، بازاری و نمایشی نام برده است. این گونه آداب و رسوم و سنت های ناپسند و انحراف از فطرت خداوند و اسلامی ، می توان نامید که نیاز به شکستن و قهرمانهای فرهنگی و فکری دارد و درمانش هم بازگشت به فطرت.
موارد همتایی و تناسب دختر و پسر(۱۵)
همتایی دینی و ایمانی
زنان متدین و پایبند به قوانین و اصول و فروع اسلام ، باید با انسانی مانند خود ازدواج کند.البته تناسب صد درصد امکان نداردف اما هر چه به هم نزدیک تر باشند فاصله کمتر باشد بهتر است.
میبینیم که پیغمبر اکرم(ص) ، معیار و زیبنای اصلی کفایت را «ایمان» بیان فرمودند. انسان مؤمن ، اگر با همسری بی ایمان ازدواج کند و نتواند اورا متدین نماید ، یا باید همرنگ او شده و بی دین شود و یا در برابر او مقاومت کند و دائماً نزاع و زد و خرد داشته باشد که هر دو خسارت بزرگی است و فرزندانی هم که محصول چنین زندگانی های آشوب زده باشند به سعادت نمی رسند.
همتایی و هماهنگی فرهنگی و فکری
تفاهم و توافق فکری و فرهنگی میان دو همسر در زندگی مشترک ، تقش اساسی دارد. برای ایجاد یک زندگی پویا و پربار و سعادتمندانه ، باید معماران این کانون بتوانند یکدیگر را درک نموده و مکنونات و محتویات خود را به هم تفهیم کنند و د بسیاری از مسائل تصمیم مشترک و یکسان گرفته و بر مبنای ان عمل کنند و در فراز و نشیبهای زندگی یاور هم باشند و فرزندانشان را بر اساس یک طرح هماهنگ تربیت کنند…
امام صادق (ع) می فرماید: « اَاعارفَهُ لاتُوضَعُ اِلاّ عِندَ اعارِف». زن عارفه ای ( فهمیده ی فرزانه) در کنار مرد عارف ( فهمیده و اهل معرفت) قرار گیرد، نه غیر آن.
همتایی اخلاقی
هماهنگی و تناسب اخلاقی، از مهمترین موارد و همتایی بین زن و شوهر است. ممکن است ، زن و شوهر از جهت «دینی» کفو هم باشند اما از جهت اخلاقی نه.
به این نمونه توجه کنید «زید بن حارثه» پسر خوانده و دست پرورده رسول اکرم(ص) با «زینت» دختر عمه پیامبر ازدواج کرد. این زن و شوهر از نظر نتدین و ایمان» در مقام بالایی قرار داشتند؛ اما از جهت «اخلاقی» با هم تفاهم نداشتند و به اصطلاح «اخلاقشان با هم جور در نمی آمد» و اختلاف و نزاع شدیدی بر زندگیشان حاکم بود رسول خدا بارها آنان را نصیحت و سفارش و تفاهم و سازش فرمود؛ اما این «زوج جوان» توان تحمل یکدیگر را نداشتند… سرانجام خداوند وساطت فرمود و انان را به وسیله ی طلاق از هم جداکرد!
در این که هر دوی این زن و شوهر ، انسانهای شایسته ای بودند، تردیدی نیست . در شایستگی «زید» همین بس که رسول اکرم او را به عنوان فرزند خود برگزیده بودند و به او محبت فراوانی می کردند و گاهی اوقات او را با لفظ « زید حبیب» ، «زید حبیب و عزیز من» صدا می زند و در شایستگی «زینب» نیز همین بس مه خود خداوند عقد او را برای پیامبر خواند و او را به همسری پیامبرش در آورد. گوشه ای از این داستان در قرآن چنین آمده است : « تو پیامبر به آن شخص زید که خداوند به او نعمت داد و توهم به او نعمت دادی ، گفتی: همسرت را خفظ کن و تقوای خدا پیشه کن …. پس هنگامی که زید از آن زن گذشت. ما(خدا) اورا به همسری تو درآورده ایم…(۱۶) ».
کفو هم بودن در تحصیلات علمی
بهتر آن است که زن و شوهر از نظر معلومات و تحصیلات علمی ، خیلی باهم فاصله نداشته باشند تا تفاهم بیشتری در زندگیشان  وجود داشته باشد.
البته این خصوصیت را باید با صفات و ویژگی های دیگر بررسی کرد . به این معنا که : مثلاً اگر زن تکبر و غرور های بیجا دارد و کم ظرفیت است  نباید سواد و تحصیلاتش بیش از مرد باشد زیرا – حتماً – مشکلات فراوانی در زندگی شان  به وجود خواهد آمد. اما اگر متواضع باشد. احتمال بروز این مشکل کمتر است و در مورد مرد هم مسأله به همین شکل است با کمی تفاوت.
همتایی جسمی و جنسی
توازن و تناسب جسمی و جنسی در زندگی همسران ، نقش بسیار مهمی دارد مسائل جنسی، یکی از ارکان اصلی و بنیادین زندگی زنانشوئی است. عدم اشباع و ارضاء و رضایت جنسی زن و شوهر از هم ، تأثیر مخرب و خطرناکی بر کل زندگی باقی می گذارد ، اگر یکدیگر را از این جهت اشباع و راضی کنند سپاسگزار هم خواهد بود و با دل گرمی به وظایف و مسئولیت های خود عمل خواهند کرد و مشکلات زندگی را تحمل خواهند نمود . اما اگر در این مورد ناراضی باشند ، از هم متنفر می شوند و از انجام مسئولیت های زندگی دلسرد می گردند.
این نکته ی بزرگی است که متأسفانه در بسیاری از موارد ، آن را کوچک می شومارند یا نادیده می گرند و یا با خجالت و رودربایستی از آن می گذرند و بعد ضربه های سهمگینش را می خورند. اگر یکی از دو  همسر ، از نظر جنسی و جسمی قوی و گرم مزاج و دیگر سرد مزاج باشد، در بسیاری از موارد زندگیشان خلل وارد می شود و احتمال انحراف بسیار قوی است. این عدم توازن و تناسب ، به اعصاب و روان انان نیز لطمه سنگینی می زند.
تناسب در زیبایی
توجه به توازن و تناسب میان دو همسر در زیبایی صورت و اندان و قیافه ی ظاهری
نیز لازم است. اگر یکی از آن دو زیبا و خوش اندام و خوش تیپ باشدو دیگری زشت صورت و بد اندام احتمال به وجود آمدن ناراحتی و مشکل برای هر دو ، عقده های روانی و عقده های محرومیت جنسی و انحراف و بی عفتی و حسرت …. برای فرد زیبا، وجود دارد.
تناسب سنی
در انتخاب همسر توجه به همتایی و تناسب در سن نیز لازم است. تفاوت سن بلوغ جنسی در دختر و پسر ، یک امر طبیعی است . پسر، حدود ۴سال دیرتر از دختر به سن بلوغ جنسی می رد ، پس خوب است که تفاوت سن آن در امر ازدواج نیز به همین مقدار باشد ( پسر بزرگتر باشد) کفو هم بودن دختر و پسر از نظر سن، تفاوت سن است نه تساوی سن زیرا این تفاوت ، در افرینش آنان قرار دارد . البته رعایت این تفاوت سن به این مقدار حدود ۴سال واجب نیست. بلکه بهتر است ، که چنین باشد. این خصوصیت را باید از مجموعه صفات و خصوصیات دختر و پسر بررسی کرد. ممکن است دختری سنش به این مقدار کمتر از سن پسر نباشد اما امتیازات دیگری داشته باشد که ان را جبران کند…
تناسب مالی
قاعده ی عامی را که می توان در این باره مطرح کرد این است که صلاح نیست که دختر و پسر و خانواده هایشان از نظر «مالی و ثروت» تفاوت زیادی داشته باشند.
ما که خودمان را می شناسیم با مقداری ثروت   و توانگری خودمان را گم می کنیم و تکبرها و غرور ها ، سنت گذاشتن ها ، تحقیر کردن ها و … به سراغمان می آید ، چرا خود را فریب دهیم ؟ معمولاً چنین است که  اگر پسری فقیر یا متوسط از فقر مالی ، با خانواده ای ثروتمند وصلت نماید ، باید کنیز آنان گردد! البته استفاده هایی وجود داشته و دارد که آخر این فصل درباره اش سخن خواهیم گفت.
ازدواج با یک فرد،مساوی است با، پیوند با یک خانواده و فامیل و نسل!
در مسئله ی انتخاب همسر معقول نیست که انسان بگوید: من می خواهم با خود این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و خویشان و فامیلشان ندارم … زیرا:
۱. این فرد، جزیی از همان خانواده و فامیل . شاخه ای از همان درخت است و این شاخه ، از ریشه های همان درخت ، تغذیه کرده است. مسلم است که بسیاری از صفت های اخلاقی ، روحی ، عقلی و عادات ، به این فرد منتقل شده است. پیامبر اکرم ( ص)  در این باره می فرمایند: « در دامن و خانواده ی شایسته ، ازدواج کنید؛ زیرا عرق و نطفه و ژن ها تأثیر می گذارد(۱۷) ». ایشاد در جایی دیگر می فرمایند: « نیک بنگر که فرزندت را در کجا قرار می دهی چه کسی را برای مادری یا پدری فرزندت انتخاب می کنی زیرا عرق و خصوصیات ارثی ، به صورت پنهانی و بدون اختیار منتقل می شود و تأثیر می گذارد(۱۸) » .
۲.اگر تو با آنان کار نداشته باشی ، آنان با تو کار دارند! هرگز نمی توانی همسرت را از آنان و آنان را از همسرت جدا کنیف خودت هم نمی توانی رابطه ان را با آنان قطع کنی. یک عمر باید با انها معاشرت و زندگی نمایی. اگر خانواده و خویشان همسر ، ناباب و فاسد باشند، انسان را «زجرکش» می کنند و از دخالت های آنان در زندگی و از ارتباط با آنان نمی شود به کلی جلوگیری کرد.
۳. بدنامی با خوش نامی آنان، تا آخر عمر همراه انسان است و در زندگی تأثیر می گذارد. تحمل بد نامی آنان بسیار مشکل خواهد بود.
صفات و خصوصیات آنان، در فرزندان آینده، تأثیر دارد
پیامبر اکرم (ص) در این باره می فرمایند: « بنگرید چه کسی را به همسری بر می گزینید: زیرا فرزندان، شبیه و مانند دایی هایشان می شوند(۱۹) ».
تناسب اجتماعی
کسی که اهل علم و تحقیق و پژوهش است و می خواهد عمر و زندگی اش را در راستای مسائل علمی و تحقیقی بگذارد و بافت زندگی اجتماعی و خانوادگی اش این گونه بافتی است و روحیه اش یک روحیه کاوش گرایانه می باشد ، هرگز نباید با فرد و خانواده ای وصلت کند که روحیه اجتماعی شان یک روحیه تجملاتی و تشریفاتی و اشرافی است و اهل خوش گذرانی و مهمیانی های ریایی ، شب نشینی های بوالهوسانه، مسافرت های تفریحی افراطی و تفریحات پیاپی هستند.
افراد فراوانی را سراغ داریم که دچار این اشتباه و غفلت شده و به بدبختی و فلاکت گرفتار شده اند. البته پرداختن به جنبه های تفریحی زندگی لازم و ضروری است و همان کسی هم که اهل مطالعه و تحقیق است ، باید از این جنبه غفلت نکند. اما این غیر از بنا نهادن زندگی بر مبنای عیش و نوش ، میهمانی خوش گذرانی، شب نشینی ، مسافرت، تفریح و … می باشد.،