کودکان خجالتی و مواجهه با موقعیت ها
یکی از مشکلاتی که اغلب کودکان و نوجوانان تجربه ای از آن در ذهن دارند، احساس خجالت و کمرویی است. کمرویی به مفهوم احساس ناراحتی کردن از بودن در جمع است. کودک خجالتی در موقعیت های ناآشنا و هنگام گفت وگو با دیگران عصبی و مضطرب می شود. زمانی که تصور کند مورد توجه اطرافیانش قرار گرفته است، بی نهایت ناراحت و پریشان می شود و ترجیح می دهد شاهد بازی کودکان دیگر باشد، ولی خود به بازی آنها نپیوندد. این احساس نه تنها می تواند بر رشد اجتماعی کودک تاثیری منفی به جا گذارد، بلکه گاه می تواند موجب کاهش عملکرد تحصیلی و افت آموزش و یادگیری او شود. احساس خجالت و کمرویی احساسی دوسویه است؛ احساسی است مرکب از هیجان هایی مثل ترس و علاقه، میل و اضطراب. کودکان خجالتی روی شان را از دیگران بر می گردانند، به پایین نگاه می کنند و حرکات و سخنان شان بسیار احتیاط آمیز است. صدای آنها حین گفت وگو خیلی آهسته، لرزان و مردد است.
در بحث از علل کمرویی در کودکان می توان عواملی مثل ژنتیک، الگوهای یادگیری، شیوه های تربیتی سرکوبگرانه همراه با افت اعتماد به نفس و یا شیوه های ایجاد وابستگی ، نداشتن ارتباط کافی با افراد دیگر به دلایل خانوادگی و…را مهم و موثر دانست. بدیهی است کودک هنگام ورود به محیطی جدید، ابتدا کمی احساس ناراحتی کند، ولی بعد از مدتی که احساس آرامش می کند می تواند خود را در محیط باز یابد و با دیگران ارتباط برقرار کند.
یک فوق تخصص روانپزشکی کودکان گفت: خجالت اغلب در کودکانی که دارای زمینه‌های نگرانی و اضطراب هستند نمود پیدا می‌کند. نگرانی از برقراری ارتباطات جدید با افراد ناآشنا که به ویژه در ارتباط با بزرگسالان نمود بیشتری پیدا می‌کند. دکتر تهرانی دوست افزود: بحث آموزش و تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان خجالتی یک بحث توصیه‌ای نیست بلکه کاملا علمی است و والدین در این روش‌ها باید از هر گونه تهدید و تنبیه برای اجتماعی کردن اجباری کودکان پرهیز کنند. *
شیوه های کمک به کودکان خجول
استقبال از رفتار های اجتماعی هر چند اندک و ابتدایی و به کار بردن روشهایی برای افزایش اعتماد به نفس مثل مشورت، نظر خواهی، ایجاد زمینه برای تصمیم گیری مستقلانه می تواند مفید باشد.
از کودکی او را به برقراری ارتباط تشویق کنید و در قبال استقلال او در این مورد وابستگی نشان ندهید به این منظور که به محض دور شدن او از شما برای کندو کاو در محیط و ارضای کنجکاوی، احساس استرس و نگرانی نشان ندهید بلکه حتی الامکان نسبت به جدایی بی اعتنا باشید.
رفتار های والدین در ارتباطات اجتماعی می تواند از علل مهم یادگیری کمرویی باشد. بنابراین لازم است تا پدر و مادر نیز در این زمینه خودشان را ارتقاء دهند و به تقویت روابط خود بپردازند.
هیچگاه او را به اجبار دعوت به برقراری ارتباط نکنید و به در خواست های او در مورد برقراری ارتباط که خود از عهده آن بر می آید حتی الامکان پاسخ ندهید.
درباره دوران کودکی خودتان و زمانی که خجالت می کشیدید، با فرزندتان صحبت کنید و برایش شرح دهید که چگونه با این احساس خود مقابله می کردید. از آن جایی که بیشتر کودکان، والدین شان را کامل و بی نقص می دانند، ممکن است روش آنها را برای رویارویی با احساس شرمساری شان تحسین کنند و همان روش ها را به کار بندند.
کودک را از قبل برای موقعیت جدید آماده سازید. برای مثال اگر قرار است کودک به تولد دوستش برود، با او در این باره صحبت کنید. برای او شرح دهید که بچه ها به طور معمول در مهمانی های تولد چه کار می کنند.
هنگامی که مهمانی به خانه شما می‌آید، مانع دیدار فرزندتان با آنها نشوید و اجازه بدهید با آنها معاشرت کند.
هرجا مناسب است، فرزندتان را همراه خود ببرید تا احساس کند او را به حساب می‌آورید.
او را تشویق کنید تا حرف‌هایش را با صدای بلند بزند و هنگامی که می‌خواهد کاری در جمع انجام بدهد، بدون انتقاد ازاو مورد تشویق قرار دهید.
به او در حد توانش مسئولیت دهید تا موفقیت را کسب کند به خصوص اگر زمینه در جمع صورت گیرد بهتر است.
معلمان عزیز نیز لازم است با درگیر کردن هر چه بیشتر این کودکان در فعالیت‌های اجتماعی در مدرسه برای اجتماعی کردن این کودکان کوشش کنند.
پی نوشت:
ایسنا
فهیمه کهتری
