نامهاى پرمعناى فاطمه(س)‏

نامها معمولا بیانگر چگونگى صاحبان نام است، البته اگر نامگذارى به وسیله شخصى حکیم انجام گیرد، از احادیث برمى آید که نامگذارى فاطمه زهرا (علیهاالسلام) وسیله حکیم على الاطلاق یعنى خداى عالم انجام گرفته است.
از سوى دیگر «فاطمه از ماده «فطم» (بر وزن حتم) به معنى باز گرفتن کودک از شیر مادر است، سپس به هر گونه بریدن و جدائى اطلاق شده است.
اکنون ببینیم روایات اسلامى در این زمینه چه مى‏گوید؟
37- در حدیثى از پیغمبر اکرم‏(ص) آمده است که فرمود:
«انما سماها فاطمه لان اللّه فطمها و محبیها عن النار».
«او را فاطمه نام نهاده، زیرا خداوند او و دوستانش را از آتش دوزخ بازداشته است»
از این تعبیر استفاده مى‏شود که نامگذارى بانوى اسلام به این نام، از سوى خداوند صورت گرفته، و مفهومش این است که خدا وعده داده است او و کسانى که او را دوست دارند و در خط مکتب او باشند هرگز به دوزخ نروند.
38- در حدیث دیگرى در «ذخائر العقبى» از على(ع)‏ مى‏خوانیم: که رسول اللّه(ص)‏ به فاطمه (علیهاالسلام) فرمود:
«یا فاطمه اتدرین لم سمیت فاطمه»؟:
اى فاطمه آیا مى‏دانى چرا فاطمه نامیده شده‏اى؟
على‏(ع) مى‏گوید: من گفتم اى رسول خدا شما بفرمائید چرا نام او فاطمه است؟
فرمود:
«ن اللّه عزوجل قد فطمها و ذریتها عن النار یوم القیامه»:
«خداوند بزرگ او و فرزندانش را از آتش دوزخ در قیامت باز مى‏دارد».
بدیهى است منظور از فرزندان در اینجا فرزندانى است که در خط این مادر بزرگ باشند، نه همچون پسر نوح که خطاب شد «انه لیس من اهلک» «او از خاندان تو نیست».
و به همین دلیل در بعضى از روایات از احادیث «ذریه» و «محبان» هر دو باهم ذکر شده‏اند، و اینکه گمان کنیم مفهوم روایات فوق این است که اگر آن‏ها مرتکب انواع گناهان شوند و حتى کافر و مشرک باشند از عذاب الهى در قیامت در امانند اشتباه بزرگى مرتکب شده‏ایم که با هیچک از معیارهاى اسلامى نمى سازد، زیرا خود پیغمبر اکرم(ص)‏ که اصل این شجره طیبه است صریحاً در قرآن مجید به این خطاب مخاطب شده است.
«لئن اشرکت لیحبطن عملک و لتکونن من الخاسرین».
«اگر (به فرض محال) مشرک شوى اعمال صالح تو نابود مى‏شود و از زیانکاران خواهى بود» (زمر/۶۵).
و در جاى دیگر مى‏فرماید: «اگر او بر ما دروغ ببندد ما او را به سختى مى‏گیریم و مجازات مى‏کنیم و رگ قلب او را قطع مى‏نمائیم»
آیا فرع زائد بر اصل ممکن است، آیا فرزندان رسول خدا از او برترند؟!
البته هرگز پیغمبر نه راه شرک پوئید، و نه العیاذ باللّه دروغى بر خدا بست، در حقیقت یک درس بزرگ براى همه امت است، تا بقیه حساب خود را برسند.
و این منافات با مقام شامخ سادات و ارزش فوق العاده آن‏ها در امت اسلامى ندارد.
از سوى دیگر در میان عرب معمول است که علاوه بر اسم کنیه‏اى نیز براى افراد انتخاب مى‏کنند اگر مرد باشد – با – «اب» شروع مى‏شود و اگر زن باشد با «ام».
در روایات اسلامى در میان کنیه‏هاى فاطمه زهرا کنیه عجیبى دیده مى‏شود که چشم انداز دیگرى از عظمت فوق العاده زهرا را ترسیم مى‏کند، به حدیث زیر گوش فرا دهید:
39- در «اسد الغابه» آمده است: «کانت فاطمه تکنى ام ابیها»: (کنیه فاطمه «ام ابیها» (مادر پدرش!) بود).
این معنى در کتاب «استیعاب» از امام صادق‏(ع) نیز نقل شده است.
این تعبیر عجیب که نظیر آن درباره هیچیک از زنان اسلام دیده نشده، نشان مى‏دهد که این دختر باوفا آنچنان نسبت به پدرش محبت مى‏کرد که گوئى «یک مادر» براى او بود.
مى‏دانیم پیغمبر اکرم(ص)‏ در همان کودکى مادر خود را از دست داد، ولى این دختر از همان خردسالى از هیچگونه محبت و دلسوزى درباره پدر بزرگوارش فرو گذار نکرد.
هم دخترى دلسوز و فداکار، و هم مادرى مهربان و ایثارگر و هم یارى وفادار محسوب مى‏شد که شواهد آن را در روایات گذشته خواندیم.
 
پی نوشت ها
1. تاریخ بغداد ج ۲ ص .۳۳۱
2. ذخائر العقبى ص .۲۶
3. حاقه – ۴۴ تا .۴۶
4. اسد الغابه ج ۵ ص .۵۲۰
5. استیعاب ج ۲ ص .۷۵۲
 
برترین بانوی جهان فاطمه زهرا(س)
آیت الله مکارم شیرازی