نظر علمای اهل تسنن در خصوص بداء ۲

نظر علمای اهل تسنن در خصوص بداء 2

واژه بداء در قرآن بیشتر به همان معناى ظهور و انکشاف آمده، چنان که در آیات ۴۷ و ۴۸ سوره زمر و آیه ۱۲۱ سوره طه و آیه ۳۴ سوره یوسف و آیه ۱۱ سوره فاطر آمده است. اما آیاتى نیز در قرآن مجید موجود است که به معناى اصطلاحى بداء اشاره دارد و در بعضى از آنها به این معنى صراحت دارد؛ از جمله:

۱- «یَمْحُو اللّه ُ ما یَشاءُ وَ یُثْبتُ وَ عِنْدَهُ اُمُّ الْکِتابِ؛ خداوند هر چه را بخواهد محو و نابود مى سازد و هر چه را بخواهد اثبات مى کند و لوحِ محفوظ نزد اوست» ( رعد / ۳۹). مفسرانِ عامّه از قبیل طبرى، قرطبى و ابن کثیر ذیل این آیه روایتى را به این مضمون نقل کرده اند که خلیفه دوم عمر بن خطّاب اطراف خانه خدا طواف مى کرد و مى گفت: «اللهم ان کنت کتبتنى فى اهل السّعاده فأثبتنى فیها و ان کنت کتبتنى فى اهل الشّقاوه و الذّنب فامحنى و اَثبتنى فى اهل السّعاده و المغفره، فانّک تمحو ما تشاء و تثبت و عندک امّ الکتاب».خدایا اگر مرا در زمره سعادتمندان قرار داده اى استوارم بدار و اگر از شقاوتمندان و گنهکارانم مقرر فرموده اى از آن میان نام مرا محو کن و در زمره سعادتمندان ثبت گردان؛ زیرا تو هر چه را بخواهى محو و اثبات مى کنى!» و از ابن مسعود، صحابى پیامبر صلى الله علیه و آله نیز همانند قول یاد شده را نقل کرده اند، چنان که از قول ابى وائل نزدیک به این عبارت را آورده اند.

۲- «هُوَ الَّذِى خَلَقَکُمْ مِنْ طِینٍ ثُمَّ قَضى اَجَلاً وَ اَجَلٌ مُسَمّى عِنْدَهُ ثم انتم تمترون ؛ او کسى است که شما را از گل آفرید، سپس براى شما عمرى مقرر داشت، و اجل حتمى نزد اوست، آن گاه شما باز هم در قدرت او شک مى کنید» ( انعام / ۲). از ابن عباس نقل کرده اند که در پاسخ کسى که پرسید: «چگونه در اجل و عمر آدمى زیادت ممکن است؟» به این آیه استشهاد کرده، مى گوید: «اجل اول در آیه یعنى از اول تولد تا مرگ، ولى اجل دوم به معناى آنچه نزد خداوند است مى باشد که کسى جز خدا آن را نمى داند. اگر بنده اى از خدا بترسد و صله رحم به جا آورد، خداوند هر چه بخواهد از عمر برزخى او کم کرده، بر عمر دنیایى اش مى افزاید و اگر نافرمانى کند یا قطع رحم نماید، خداوند هر چه بخواهد از عمر دنیایى او کاسته، بر عمر برزخى اش مى افزاید». ابن کثیر پس از نقل سخن ابن عباس مى گوید: «این سخن با روایتى که احمد، نسائى و ابن ماجه آورده اند موافق است. نقل کرده اند که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «انّ الرّجل لیحرم الرّزق بالذّنب یصیبه و لا یَرُدُّ القدرَ الاّ الدّعاء و لا یزیدُ فى العمر الا البرّ؛ انسان گاهى به خاطر گناه از روزى مقدَّر محروم مى گردد و چیزى جز دعا، تقدیر (سرنوشت) و بلا را باز نمى گرداند و جز نیکى، عمر را نمى افزاید».

۳- «فَلَولا کانَتْ قَرْیَهٌ آمَنَتْ فَنَفَعَها اِیمانُها إلاّ قَومَ یُونُسَ لَمّا آمَنُوا کَشَفْنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزْىِ فی الحیوه الدنیا و متعناهم الی حین» چرا هیچ شهرى نبود که به موقع ایمان بیاورد تا ایمان او سودش دهد؟ مگر قوم یونس که وقتى ایمان آوردند عذاب خوارى را در زندگى دنیا از آنها برداشتیم و تا مدتى از زندگى دنیا برخوردارشان کردیم ( یونس / ۹۸). از این آیه شریفه به خوبى استفاده مى شود که عذابى سخت براى قوم یونس مقرر بوده که بر اثر توبه برداشته شده است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

اشتراک گذاری این صفحه در :
ما را در رسانه های اجتماعی دنبال کنید
اسکرول به بالا