صاحب‌نظری گفته است: «زندگی بازی نیست اما بازی زندگی است.» اگر نظر عمیقی به این جمله داشته‌باشیم، متوجه می‌شویم که کودکان برای زندگی‌کردن، باید بازی کنند بههمین دلیل، کودکان بازی را بر هر چیز دیگری ترجیح می‌دهند اما متأسفانه امروزه شکل، اهداف و فواید بازی‌ها تغییر نموده و بازی‌هایی که امروزه کودکان انجام‌می‌دهند، مانند بازی‌های رایانه‌ای، نه‌تنها مفید نمی‌باشند بلکه آسیب و زیان فراوانی نیز به‌همراه دارند. در این مقاله با برخی از هدف‌ها و فواید بازی‌های گذشتگان و سنتی آشنا می‌شوید که می‌تواند در تربیت و سلامت کودکان مؤثر باشد.
– کودک بسیاری از نقش‌های اجتماعی را می‌تواند از طریق بازی‌های محلی یادبگیرد و به ایفای آن‌ها بپردازد. برای نمونه کودک در بازی، نقش پدر یا مادر را یاد گرفته و تمرین می‌کند. هم‌چنین پرورش و تقویت حس نوع‌دوستی و تعاون کودکان در حین برخی بازی‌های سنتی و محلی انجام می‌گیرد.
– امروزه پژوهشگران مسائل اجتماعی، به این نتیجه رسیده‌اند که با رواج و تقویت بازی‌های سنتی و محلی می‌توان ریشه‌ی بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی را خشکانید و از میزان جرم و جنایت جامعه کاست. هم‌چنین روان‌شناسان و روان‌کاوان به‌منظور درمان ناملایمات روحی و مشکلات روانی، به بازی‌های محلی متوسل می‌شوند چون بسیاری از بازی‌های محلی، از هیجانات منفی روحی می‌کاهد.
درمان‌گرانِ اختلالات یادگیری، برای درمان و رفع مشکلات یادگیری، معتقدند برخی بازی‌ها و سنت‌های محلی، به این‌منظور بسیار مفید هستند. برای مثال بازی «یک‌قل‌د‌وقل» در درمان بدخطی و نارسایی کودکان، بسیار مؤثر است. برخی از بازی‌های محلی می‌توانند در ایجاد تمرکز حواس و تقویت آن، نقش به‌سزایی داشته‌باشند. برای نمونه به اثبات رسیده بازی «کلاغ‌پر» در تقویت و ایجاد تمرکز حواس مفید است چراکه حواس بازی‌کننده در طول زمان بازی، جمع است تا با شنیدن نام چیزهایی که پر ندارند، نباید دستش را بالا ببرد.
– هماهنگی اعضای بدن در انجام مطلوب یک عمل، شرط ضروری است و تعدادی از بازی‌های سنتی می‌تواند این شرط را تقویت کند. اگر به قوانین بازی «گردو و فندق» آشنا باشیم، شاهد آن هستیم که برای برنده‌شدن در این بازی، هماهنگی مغز، چشم، دست‌وپا و میزان دایره‌ی دید یک فرد لازم است و این بازی، در تقویت هماهنگی اعضای بدن مؤثر میباشد.
– بازی‌های محلی نسبت به بازی‌های رایانه‌ای و بی‌تحرک امروزی، از شور و نشاط بسیاری برخوردار است و همین شادی و نشاط، باعث سلامت روحی کودکان می‌گردد. برای مثال بازی «سیاه‌کردن» (نوعی دلقک‌بازی) شادی وصف‌ناپذیری به‌همراه دارد.
– بازی‌های رایانه‌ای امروزی، دارای هیجانات منفی می‌باشند و هم‌چنین در این‌گونه بازی‌ها، جوشش و کوشش معنایی ندارد. بیش‌ترین تحرک در این بازی‌ها، ۲سانتی‌مترِ دست بازی‌کننده میباشد که موس رایانه را جابه‌جا می‌کند اما بازی‌های سنتی، باعث تخلیه‌ی انرژی منفی بدن کودکان شده و بسیاری از بیماری‌ها را از انسان دور می‌کند. برای مثال بیماری‌های قند، چربی و غلظت خون، از طریق تحرکات هیجانی از بین می‌رود و بازی‌های محلی می‌تواند این نقش را به‌عهده بگیرد.
در مناطقی که هنوز بازی‌های محلی رواج دارد، خواب کودکان، منظم میباشد و شب‌ها به‌خاطر تخلیه‌ی انرژی زائد بدن، زود به رختخواب می‌روند و صبح با خواب کافی و سرحال از رختخواب بیرون می‌آیند و این عامل می‌تواند در یادگیری‌های آموزشگاهی، نقش به‌سزایی داشته باشد.
– متخصصان تغذیه به‌منظور تنظیم برنامه‌ی رژیم غذایی کودکان می‌توانند انجام بازی‌های محلی را برای این دسته از کودکان بیمار توصیه کنند. بسیار مشاهده شده کودکانی که در تغذیه مشکل داشتند و یا صبحانه نمی‌خوردند، با شرکت در فعالیت‌های تفریحی و جمعی آموزشگاه و یا شرکت در بازی‌های گروهی، رو به‌سوی غذا آورده‌اند و از رژیم غذایی مناسبی برخوردار شده‌اند.
– امروزه صاحب‌‌نظران تعلیم و تربیت به این نتیجه رسیده‌اند که برای آموزش بسیاری از مفاهیم و موضوعات، بازی‌های سنتی و محلی می‌توانند بهترین و مطمئن‌ترین ابزار و شیوه‌ی آموزش باشند، بههمین دلیل، در کتاب‌های درسیِ دوره‌ی ابتدایی، انجام بسیاری از بازی‌های سنتی و محلی، سفارش‌شده و حتی در لیست ارزش‌یابی برخی درس‌ها، انجام صحیح بازی، نمره‌ی خاص خود را دارد.
– بسیاری از مهارت‌های زندگی را می‌توان از طریق بازی‌های محلی به کودکان آموخت. مهارت‌های دوختن، برش‌زدن، آشپزی، گوش‌کردن، جارو زدن و… را کودکان در فرآیند بازی می‌آموزند و آن را به‌خوبی انجام‌می‌دهند.
– تعالیم دینی را نیز می‌توان به‌صورت جذاب و صحیح از طریق بازی به کودکان آموخت.
– برخی اندیشه‌های انتقادی و تقویت مهارت تصمیم‌گیری، از طریق انجام بازی‌های سنتی شکل‌می‌گیرد. برای مثال در بازی «شاه و وزیر» کودکان می‌توانند به‌خوبی و راحتی، از وضعیت سیاسی و حکومتی انتقاد کنند و نیز تصمیمات و پیشنهادات خوبی جهت اداره‌ی کشور ارائه نمایند.
– به مربیان و معلمان مدارس به‌خصوص در دوره‌ی ابتدایی، پیشنهاد می‌شود به‌جای بازی‌های یکنواخت امروزی، از بازی‌های سنتی استفاده‌کنند.
– شبکه‌های استانی صدا و سیما هم می‌توانند نقش به‌سزایی در معرفی و رواج بازی‌های سنتی داشته باشند.
– خانواده‌های کودکان باید اوقات فراغت و تعطیلات تابستان را بهترین فرصت کودکان برای انجام بازی‌های محلی و سنتی بدانند.
