هر انسانى سعى مى کند در حد توان خود با خسارتها و بلاها مقابله کند و خود را از زیان بدور دارد، ولى تجربه نشان داده است که بسیارى از بلاها و زیانها پیش بینى نشده هستند، کما اینکه طبق عقیده ما مسلمانان بسیار از سختیها و بلاها غیر از علل معمولى داراى اسباب بخصوصى هستند که مى بایست علاوه بر در نظر گرفتن مسائل عقلائى و علمى ، از نظر معنوى به مقابله با آنها پرداخت .
بطور کلى براى مصون ماندن از بسیارى از بلاها از نظر روایات اسلامى به امورى سفارش شده است که بطور خلاصه به چند مساءله مهم اشاره مى شود.
۱ – گناه انسان را مبتلا مى کند
حضرت على علیه السلام فرمود: از گناه بپرهیزید که هیچ بلائى و کمبود روزى نیست مگر به خاطر گناه ، حتى خراش بدن و زمین خوردن و دچار مصیبت شدن .
امام صادق علیه السلام فرمود: بدان که هیچ رگى زده نمى شود و هیچ لغزشى که موجب زمین خوردن شود رخ نمى دهد، هیچ سر دردى پیدا نمى شود، هیچ بیمارى به وجود نمى آید مگر بخاطر گناه ، و همین است که خداوند عزوجل در کتاب خود مى فرماید: هر مصیبتى که به شما برسد به خاطر اعمال خود شماست ، و خداوند از بسیارى از آنها در مى گذرد.
امام رضا علیه السلام فرمود: هر گاه بندگان گناهان تازه اختراع کنند، خداوند نیز بلاهائى تازه که سابقه نداشته و نمى شناختند، بر آنها ایجاد مى کند.
۲ – صدقه بلا را دور مى کند
از نظر روایات اسلامى و تجربیات فراوان جاى هیچگونه شک و تردیدى نیست که صدقه از بهترین عوامل براى پیشگیرى از بلا و سختیهاست .
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به حضرت على علیهماالسلام فرمود: یا على صدقه آن بلائى را که مقدر و محکم شده برمى گرداند.
و فرمود: صبح را با صدقه آغاز کنید که بلا از صدقه عبور نمى کند و در روایات متعدد وارد شده است که صدقه هفتاد نوع بلا و یا مرگهاى ناهنجار – مثل تصادف – سوختگى و مانند اینها – را دفع مى کند.
محمد ابن مسلم گوید: با امام باقر علیه السلام در مسجد پیامبر بودیم که یکى از شرفه هاى مسجد بر سر مردى افتاد اما به او نزد و به پایش خورد، حضرت فرمود:
از او پرسید امروز چه کرده است ؟ وقتى از او سوال کردند گفت : در میان راه مقدارى خرما به سائلى صدقه دادم ، حضرت فرمود: خداوند به خاطر آن صدبه ، بلا را از تو دور کرد.
صدقه مال و ثروت را افزایش مى دهد
و از خواص مهم صدقه ، زیاد شدن روزى و برکت است ، آن هم دهها برابر آنچه داده شده است.
امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود: وقتى تنگدست شدید با خدا به وسیله صدقه تجارت کنید.
و امام صادق علیه السلام فرمود: آیا نمى دانى که هر چیزى کلیدى دارد و کلید روزى صدقه است پس عزیزانى که طالب خوشبختى هستند با دادن صدقه ، دنیا و آخرت خود را بیمه کنند، مبادا که از دادن صدقه امساک کنیم ، اما براى مداوا و جبران خسارت دهها برابر پول وقت صرف کنیم !
۳ – رسیدگى به فامیل عمر و روزى را زیاد مى کنند
دهها روایت از ائمه علیهم السلام همگى گواه بر این است که رسیدگى و رفت و آمد فامیلى عمر و روزى را زیاد مى کند، پس هر کس که از مرگ و فقر در هراس است ، بهتر است از این پناهگاه استفاده کند، پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هر که خوشحال مى شود روزى او فراوان و اجلش تاءخیر افتد صله رحم کند. و در حدیث دیگر فرمود: هر کس یک کار را براى من چهار چیز را براى او ضمانت مى کنم ، او صله رحم بجا آورد، تا خداوند او را دوست دارد، روزیش را فراوان گرداند، عمرش را افزایش دهد، و او را در بهشت موعود جاى دهد.
امام صادق علیه السلام به مردى به نام میسر فرمود: اجل تو چند بار فرا رسید اما خداوند هر بار به خاطر صله رحم و نیکى به نزدیکانت آن را به تاءخیر انداخت .
مردى به پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله عرض کرد: یا رسول الله فامیلى دارم که من به آنها سر مى زنم اما آنها مرا اذیت مى کنند، تصمیم گرفته ام آنها را رها کنم ، حضرت فرمود: (اگر چنین کنى ) خداوند هم همگى شما را رها مى کند! عرض کرد: پس چه کنم ؟ حضرت فرمود: به آنکه تو را محروم کند عطا کن ، با آنکه از تو بریده به پیوند، از آنکه به تو ستم کرده عفو کن تا خداوند یاور تو باشد بر علیه آنها و در حدیث دیگرى فرمود: صله رحم عمر سه ساله را سى سال مى کند و قطع رحم ، عمر سى ساله را سه سال مى کند.
۴ – دعا گنجینه پر ارزش و مؤ ثر مى باشد
دعا گنجینه ارزشمندى است که ما مسلمانان با وجود اینکه خداوند را مدبر و گرداننده جهان مى دانیم ، اما در عمل از این گنجینه پرارزش یعنى امداد الهى استفاده نمى کنیم و آن را تکیه گاه خود قرار نمى دهیم ،
مسلمان باید در زندگى با خداوند کار کند، براى خدا بدهد، از خداوند بگیرد، از خداوند تقاضا کند، با حضرتش صحبت کند، همواره با خدا سر و کار داشته باشد، آن وقت است که مزه ایمان و اسلام و دعا و همدم شدن با خدا را مى فهمد.
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: آیا مى خواهید اسلحه اى به شما معرفى کنم که شما را از شر دشمنان نجات دهد و روزى شما را فراوان کند؟ عرض کردند آرى ، فرمود: خداى خود را در شب و روز بخوانید و دعا کنید که دعا اسلحه مؤ من است .
امام صادق علیه السلام فرمود: دعا از نیزه تیز برنده تر است و فرمود: آیا طولانى بودن بلا یا کوتاهى آن را تشخیص مى دهید؟ عرض کردیم نه ، فرمود: هر وقت کسى هنگام بلا به او الهام شد که دعا کند، بدانید که بلا کوتاه است .
موسى ابن جعفر علیه السلام فرمود: همانا دعا برمى گرداند بلائى را که مقدر شده و آنچه مقدر نشده از حضرت سوال شد بلاى مقدر را فهمیدیم ، آنچه مقدر نشده را چگونه برمى گرداند؟ حضرت فرمود: (سبب مى شود) تا انجام نشود.
امام باقر علیه السلام به زراره فرمود: مى خواهى تو را به چیزى راهنمائى کنم که پیامبر در آن استثنا نزد؟ عرض کردم آرى ، فرمود: دعا بر مى گرداند آن قضا (تقدیراتى ) را که سخت و محکم شده ، سپس حضرت (براى نشان دادن این مساءله ) انگشتان دست خویش را گره کرد – یعنى بلا هر چه محکم و حتمى باشد باز با دعا بر طرف مى گردد.
