چند راه‌کار ساده برای افزایش عزت‌نفس کودکان
«عزت‌نفس (خودارزشمندی) باور و اعتقادی است که فرد، درباره ارزش و اهمیت خودش دارد.» این شاید ساده‌ترین تعریف از عزت‌نفس و یکی از نیازهای اساسی انسان باشد.
با هر تعبیر و تعریفی که دانشمندان برای عزت‌نفس برشمرند، همه بر این باور هستند که این مسئله بر روی شیوه رویارویی ما با مشکلات زندگی، شکست‌ها، پیروزی‌ها و به‌طور کلی، کیفیت روابط عاطفی تأثیر دارد.
عزت‌نفس با تولد کودک، همراه او نیست، بلکه هدیه‌ای است که شما والدین در طول زندگی به او خواهید داد و با رفتار‌ها و قضاوت‌هایی که درباره‌اش خواهید داشت؛ اگر کودکتان فقط تقویت‌کننده‌های منفی دریافت کند، طبیعی است که درک ناخوشایندی از ارزش‌های وجودی‌اش خواهد یافت و برعکس، اگر به‌اندازه کافی تشویق شود و پاداش بگیرد، با حس مثبت و احساس غرور نسبت به خودش رشد میکند. تردید نداشته باشید که آن‌چه افراد انتخاب می‌کنند، راهی که برمی‌گزینند و کارهایی که انجام می‌دهند، به عزت‌نفس آن‌ها بستگی دارد.
* بهتر است از همان کودکی به پسرها پیشوند «آقا» و به دخترها پسوند «خانم» بدهید مثل آقا رضا و زهرا خانم!
* یکی از انواع تحقیر، لقب دادن به کودک است. هیچ‌گاه خصوصیات جسمی کودکان را لقب ندهید حتی به شوخی!
* از زبان نیشدار استفاده نکنید و آن را شوخی قلمداد نکنید. مهم نیست که فرد هنگام شوخی قصدی دارد یا ندارد؛ مهم آزاری است که از طریق این شوخی‌های کلامی انتقال می‌یابد.
* هرگز درباره جسم کودک، بی‌حرمتی و حرمت‌شکنی نکنیم. خصوصیات جسمی کودک نباید تحقیر شوند. اندازه، شکل، قد و میزان استعداد کودک یا هر شخصی خدادادی است و نباید آن‌ها را مقایسه کرد.
* حداقل روزی یک‌بار به او بگویید که دوستش دارید.
* احساسات کودکتان را جدی بگیرید. سعی نکنید به او بگویید آن‌ها را کنار بگذارد و یا این‌که از بیان احساساتش حس خوبی نداشته باشد.
* داستان افسانه‌‌ای موردعلاقه کودک را برای او تعریف کنید و شخصیت اول داستان را کودک خود قرار دهید.
* به کودک خود اجازه دهید که بفهمد اشتباه کردن ایرادی ندارد.
* به لطیفه‌های کودکتان بخندید؛ حتی هنگامی‌که آن‌ها برای شما خنده‌دار نباشد.
* تلاش‌های کودکتان را بدون توجه به نتایج آن تشویق کنید.
* هر سال از کودکتان در اولین روز ورود به مهدکودک یا مدرسه عکس بگیرید. فراموش نکنید که عکس‌ها را هرازچندگاه با کودک خود نگاه کنید و فرآیند رشد او را در طول زمان (گستره زندگی) مرور کنید.
* کودکتان را تشویق کنید سؤال بپرسد و پاسخ‌ها را با یکدیگر جست‌وجو کنید.
* به کودکتان بیاموزید که «نمی‌توانم» همیشگی نیست و با اندکی فعالیت و کوشش می‌تواند کارهای جدید را یاد بگیرد و انجام دهد.
* برای فرزند خود یک جورچین پیچیده تهیه کنید. یک عکس موردعلاقه از خود و فرزندتان را بر روی مقوایی نازک و محکم بچسبانید. مقوا را به قطعات کوچک جورچین ببرید و اجازه دهید او جورچین را تکمیل کند.
* آلبوم عکس‌های قدیمی و جدید کودکتان را بیاورید. خاطرات دوران کودکی‌اش را برایش تعریف کنید. این موضوع برای هر دوی شما سفری خوش به خاطرات گذشته خواهد بود.
* اجازه ندهید کودکتان درحالی‌که از شما دلگیر و عصبانی است و یا فکر میکند شما از او عصبانی هستید به رختخواب برود.
* رازهای کودکتان را مخفی نگه دارید، مگر این‌که مخفی نگه‌داشتن رازها برای سلامتی او مضر باشد.
* در هر روز درباره اتفاقات آن روز، زمانی را با یکدیگر صحبت کنید. این زمان را فقط به این کار اختصاص دهید. دقت کنید که کار دیگری مانند تماشای تلویزیون یا تلفن آن را برهم نزند.
* همیشه قبل از ترک کودکتان با او خداحافظی کنید. اگر این کار را انجام ندهید، او بدگمان می‌شود.
* چنان‌چه کودک شما نیاز دارد، به او اجازه دهید گریه کند. نیازی نیست که او مانند بزرگ‌ترها به مسائل بنگرد. به‌خاطر داشته باشید که او فقط یک بچه است.
* قوطی «من می‌توانم» بسازید. از کودکتان بخواهید یک قوطی کهنه بدون مصرف را با برچسب‌های مداد رنگی و کاغذ رنگی تزیین کند. زمانی که کودکتان مهارت جدیدی کسب کرد، بر روی یک‌تکه کاغذ بنویسید و در داخل قوطی بیندازید. محتوای قوطی را گاه‌گاهی بررسی کنید تا کودکتان بتواند ببیند که چه‌قدر یاد گرفته است.
* به‌جای این‌که از فرزندتان سؤال کنید که مدرسه چطور بود، از او بخواهید سه مورد از بهترین کارهایی که آن روز در مدرسه انجام داده را برای شما بگوید. مطمئن باشید که از شنیدن پاسخ‌ها خوشحال خواهید شد.
* یک زبان مخفی بسازید که فقط خودتان و فرزندتان متوجه می‌شوید.
*بازی رایانه‌ای موردعلاقه‌تان را با فرزندتان بازی کنید.
* گاهی اوقات به همراه کودکتان آواز بخوانید.
* عکس کودک خود را در داخل یک آویز به گردن خود بیندازید و یا عکس او را در داخل کیف پول خود داشته باشید.
* اجازه دهید که کودکتان دکمه آسانسور را فشار دهد. اگر آسانسور ندارید، به کودکتان اجازه دهید تا از دربازکن استفاده کند. کلیدها را به او بدهید و بگذارید تا در را قفل کند.
* گاهی اوقات به کودکتان اجازه بدهید تا دسر بیشتری داشته باشد.
* به همراه کودکتان چای بخورید. به او نیز اجازه بدهید تا چای بریزد.
* به کودکتان اجازه دهید بر روی پیام‌گیر تلفن پیام بگذارد.
* با کودکتان بازی مدرسه داشته باشید و به او اجازه دهید معلم باشد. شگفت‌زده خواهید شد که ببینید هردوی شما چه‌قدر یاد می‌گیرید.
* یک تابلو نقاشی تهیه کنید و زمانی را به نقاشی با یکدیگر اختصاص دهید.
* گاهی به کودکتان اجازه دهید تا اولین نفری باشد که کادواش را دریافت میکند.
* بازی «اداره» را در خانه انجام دهید و اجازه دهید او رئیس باشد.
* انتخاب‌هایی از کتاب ۹۴ روش کاربردی برای بهبود عزت‌نفس کودکان، مؤلفان: دکتر سعید متولی، دکتر سمیه صالحی، مریم غلامپور گرمجانی، انتشارات سایه‌گستر
مجله آشنا، شماره ۲۱۵، صفحه ۸۰
