گناه و به اجابت نرسیدن دعا

پرسش: آیا دیر به اجابت رسیدن دعای انسان دلیل بر گناهکار بودن انسان می‏باشد؟    
پاسخ: این سخن که دعا مستجاب نشده است این طور نیست. دعا حتماً مستجاب می‏شود و مستجاب شده است، ولی اینکه حاجت ایشان برآورده شود این بحث دیگری است. تصورشان این است چون حاجتشان برآورده نشده پس این دعاخاصیت نداشته است. دعا خواص خودش را داشته بلکه آن خاصیتش خیلی بهتربوده از اینکه آن حاجت برآورده می‏شد. طوری که وقتی در قیامت نگاه می‏کند می‏گوید: کاش هیچ یک از دعاهای من مستجاب نمی‏شد، کاش که همه آنها مستجاب نشده به روز قیامت آورده می‏شد، دعا از سه حال خارج نیست: یا همان حاجتداده می‏شود یا بلایی از انسان دفع می‏شود یا اجابتش تأخیر می‏افتد، تأخیر آن ممکن است در دنیا باشد و گاهی ممکن است به آن دنیا بیفتد، یعنی آخرت. ولیاینکه بگوییم دعا مستجاب نشده اینطور نمی‏باشد. اما آنچه که باعث می‏شود دعامستجاب شود اینها دو دسته عوامل می‏باشند، یک دسته آن مقتضیات می‏باشد که انسان باید فراهم کند و یک دسته هم مانع می‏باشد که باید برطرفکند که ایشان به یکی از موانع آن اشاره کرده، و واقع این است که گناه یکی ازموانع استجابت دعا می‏باشد.
 
در دعای حضرت علی(ع) داریم که «اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعا» خدایا آن گناهانی را که باعث می‏شود دعای من زندانی شود و بالا نرود آنگناهان را بیامرز. بعضی از گناهان باعث می‏شود دعای انسان حبس شود و بالانرود. اما همین‏طور که عرض کردم این تنها دلیل بالا نرفتن دعا نیست. در روایات به بسیاری دلایل اشاره شده است که به چند نکته آن اشاره می‏کنم،می‏توانند برای اطلاعات بیشتر به «اصول کافی، کتاب دعا» که آخرین کتاب‏ های اصول کافی می‏باشد مراجعه کنند. آنجا به طور کامل در مورد دعا صحبت شدهاست، اما به هر حال یک‏سری از مقتضیات لازم است. اینکه انسان خدا را به اسماء حسنی قسم بدهد، به اولیائش قسم بدهد، اینکه انسان در دعا اصرار کند واستجابت دعای خود را دم در ببیند. وقتی که دعا می‏کند آن چنان اطمینان داشته باشد که بگوید استجابت دعای من دم در است، فقط من باید بگویم یا اللّه‏،همین که دعا کردم دعا مستجاب می‏شود. نه اینکه با تردید و ترس دعا کند که حالا بشود یا نشود. دعاهای مأثور، آن دعاهایی که اهل بیت(ع) فرمودند و درقرآن آمده بخوانیم خودمان دعا درست نکنیم، حالت رقت و خضوع و خشوع داشتهباشیم؛ اگر اشکی هم از چشم انسان جاری شود خیلی بهتر می‏شود. ایشان اشارهکردند در زمان‏های خاصی مثل نماز شب و بعد از نماز شب مخصوصاً در قنوت نمازوتر و زمان‏های دیگر مثل شب جمعه، شب قدر و مکان ‏های خاصی اگر باشد مثلاًمسجد، یا جاهایی دیگر مثل حرم اهل بیت(ع) مخصوصاً حرم حضرت اباعبداللّه‏(ع)که دعا تحت قبه ایشان رد نمی‏شود. اگر بتوانند دعا را دسته جمعی بخوانندخیلی خوب است اگرنه در دعایش مؤمنین را بر خودش مقدس بدارد یعنی ابتدابرای دیگران دعا کند بعد حاجت خود را بخواهد. از آن طرف یک سری موانع هم باعث عدم استجابت دعا می‏شود که یکی گناه می‏باشد، گناه مطلقاً مانعاست. بعضی از گناهان مانع بعضی از امور می‏باشند، یک‏سری از عوامل دیگرموانع استجابت دعا می‏باشد، اینکه مثلاً انسان حقی را ضایع کند که خود بهنوعی یکی از اقسام گناه می‏باشد، جلوی استجابت دعا را می‏گیرد و شرایط رامراعات نکند و مسائل دیگری در این زمینه.
به هر حال اگر این شرایط جمع شد و در این شرایط دعا کرد، یقین بداند که حاجتش برآورده می‏شود، منتها حالا اینکه آن خواسته خاصش برآورده نشد،شاید الآن مصلحت نیست برآورده شود، چون خداوند دوستش دارد و می‏بیندکه الآن مصلحتش نیست، آن را استجابت نمی‏کند و به جای آن چیز دیگری رابه استجابت می‏رساند. اصرار بر دعا هم یکی از شرایط استجابت دعا می‏باشد،خدا صدای بنده را دوست دارد که بشنود وقتی که دعا می‏کند به فرشتگان می‏فرماید فعلاً حاجتش را ندهید تا باز هم من را بخواند، من صدای او را دوستدارم، و گاهی هم ممکن است خدا صدای بنده را دوست نداشته باشد. همان اولکه صدا می‏کند می‏گوید حاجت او را بدهید تا برود دنبال کارش! اگر حاجتی به تأخیر بیفتد، نباید حمل بر اینکه گناهکار می‏باشد، شود دلایل دیگری هم ممکن است داشته باشد.