از مواردی که نبی مکرم اسلام برای استفاده بهتر از این ماه ذکر کردند مبارزه با هوای نفس و اصلاح اخلاق های باطل می باشد. ایشان اصلاح اخلاق بد در این ماه را وسیله ای برای نجات در روز قیامت معرفی کردند و فرمودند: أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَی الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ: ای مردم! هرکس اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، از صراط، آسان بگذرد، آن روز که قدم‌ها، بر آن بلغزد.
وَ مَنْ کَفَّ فِیهِ شَرَّهُ کَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ : هرکس در این ماه از آزار رساندن به مردم خودداری کند، حق تعالی، روز قیامت، خشم خود را از او بازدارد.
وَ مَنْ أَکْرَمَ فِیهِ یَتِیماً أَکْرَمَهُ اللَّهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ: هرکس در این ماه یتیم بی پدری را گرامی دارد، خدا او را در قیامت عزیز گرداند.
وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ: هر کس در این ماه صله رحم کند و با خویشان بپیوندد، خدا او را در قیامت به رحمت خود واصل گرداند و هرکس در این ماه رابطه اش را با خویشان خود قطع کند، خداوند در قیامت رحمت خود را از او دریغ نماید. ( الأمالی( للصدوق)، النص، ص: ۹۵)
برای اینکه بتوانیم از این ماه استفاده کنیم باید قرآن را در جان و دل ما نفوذ کند همانگونه که با نزول قرآن ماه رمضان شهرالله شد مسلمان ها نیز باید با جاری کردن قران بر جانشان خدایی شوند.
خداوند در قرآن یک شب این ماه را از هزار شب برتر معرفی کرده و فرموده است: «لیله القدر خیرٌ من ألف شهرٍ» همچنین در این شب تقدیر افراد رقم می خورد و اگر کسی بتواند این شب را درک کند به اندازه تمام عمر خود سود برده و ره هزار شبه را یک شبه می پیماید.
یکی از خواسته های مسلمانان در ماه رمضان و شب قدر از خداوند آمرزش گناهان و بخشش می باشد و چه خوب است که ماهم در این ماه و شب های قدر با نزول قرآن بر جانمان خدایی شویم و از بدی ها و خطاهایی که دیگران در حق ما کرده اند بگذریم.
فرصتی برای درست کردن حال خود
نگذشتن از اشتباهات دیگران و فراموش نکردن خطاهای افراد، از اخلاق و حال بد انسان ها می باشد که ما هر روز در این ماه از خداوند می خواهیم که حال ما را خوب کند «اَللّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ »
در این ماه می گوییم خدایا بدی حال ما را بخوبی حال خودت مبدل کن، و یکی از خوبی های خداوند عفو و قبول اشتباه دیگران می باشد گرچه چندین مرتبه باشد و این را شاعر اینگونه بیان کرده: باز آ باز آ هر آنچه هستی باز آ / گر کافر و گبر و بت‌پرستی باز آ
این درگه ما درگه نومیدی نیست /صد بار اگر توبه شکستی باز آ
وسیله‌ای برای رسیدن به بخشش
رمضان به معنای سوزاندن می باشد و در این ماه گناهان انسان ها سوزانده می شود و خداوند این ماه را قرار داده تا تمام رذائل از دل و جان و جسم ما کنده شده و پاک گردیم. پس این ماه فقط برای گرسنگی و خودداری از نوشیدن و طعام نیامده بلکه برای پاکیزگی روح و جان انسان ها آمده است همانگونه که امام صادق «علیه السلام» در روایتی فرمودند: «إِنَّ الصِّیَامَ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَحْدَهُ » (الکافی (ط – الإسلامیه)، ج۴، ص: ۸۸)
همانگونه که معصوم علیه السلام فرمودند در این ماه نباید فقط در دهان خود را از طعام و شراب ببندیم بلکه با عمل به فرامین قرآن اوصاف الهی را در خود تقویت و حفظ می کنیم و همانگونه که خداوند فرمودند اگر دوست دارید من از شما بگذرم شما هم از اشتباهات دیگران بگذرید: «وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ» دیگران را ببخشید و به آنها محبت و احسان کنید،مگر دوست ندارید که خدا هم خطاهای شما را ببخشاید؟! ( نور/ ۲۲)
صفتی از صفات اولیاء خدا
اگر به واقعه حضرت موسی و خضر توجه کنیم میبینیم که بعد از آنکه آنها به یک آبادی رسیدند و اهل آن دیار از مهمان کردن آنها سرباز زدند ولی باز حضرت خضر بدون اینکه کینه آنها را در دل بگیرد از خطای آنها گذشت و به فکر خدمت به آنها افتاد: « فَانْطَلَقا حَتَّی إِذا أَتَیا أَهْلَ قَرْیَهٍ اسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ یُضَیِّفُوهُما فَوَجَدا فیها جِداراً یُریدُ أَنْ یَنْقَضَّ فَأَقامَهُ » باز به راه خود ادامه دادند تا به مردم قریه ای رسیدند از آنان خواستند که به ایشان غذا دهند ولی آنان از مهمان کردنشان خودداری نمودند ( با این حال ) در آن جا دیواری یافتند که می خواست فروریزد و ( آن مرد عالم ) آن را برپا داشت. (کهف ۷۷)
راهی برای مبارزه با شیطان
در ماه رمضان باید با شیطان مبارزه کرد و خود را متخلق به اخلاق نیکو و پسندیده کرد و به این نکته توجه کرد که شیطان خواهان ایجاد کینه و دشمنی بین افراد می باشد « إِنَّما یُریدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَهَ وَ الْبَغْضاءَ »شیطان می خواهد، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند (مائده ۹۱)
کلام آخر
با توجه به آیات و روایات مسلمانان در این ماه عزیز برای مبارزه با شیطان و نزدیک شدن به خداوند و جلب توجه و عنایت الهی باید صفت ناپسند کینه را از خود دور کرده و همچون خداوند در این ماه از بدی های دیگران در حق خود بگذریم.
