پرسش: غیبت حضرت مهدی علیه السلام بر چه مصلحت و حکمتی استوار است؟
پاسخ: در لابه لای روایات، به بعضی حکمتهای غیبت امام زمان علیه السلام اشاره شده است که موارد زیر از جمله آنهاست:
۱. آزمایش: برخی روایات، فلسفه غیبت امام زمان علیه السلام را آزمایش شیعیان دانسته اند؛ چنان که امام صادق علیه السلام خطاب به جمعی از یارانش فرمود:
به خدا سوگند، آنچه در انتظارش هستید واقع نخواهد شد تا آنکه آزمایش و غربال شوید. به خدا سوگند، این امر تحقق نخواهد یافت مگر پس از یأس، و پس از آنکه اهل شقاوت و سعادت، بدبختی و خوشبختی خویش را پیدا کنند. ( اثبات الهداه، ج ۳، ص ۵۱۰ . )
۲. نبود آمادگی در شیعیان: از بعضی روایات برمیآید که بیلیاقتی شیعیان و نبود آمادگی در آنان و ستمکاری مردم، سبب غیبت امام زمان علیه السلام و دست کم موجب طولانی شدن آن است. مُفضَّل بن عمر از امام صادق علیه السلام نقل میکند:
آگاه باشید که زمین از حجّت خدا خالی نیست، امّا خداوند به واسطه نادانی و ستمکاری مردم، دیدگان آنان را از دیدار حجتش فروبسته است. (بحار الانوار، ج ۵۱ ، ص ۱۱۲. )
۳. تشکیل حکومت عدل جهانی: از علّت هایی که در روایات برای غیبت آمده، آن است که امام زمان علیهالسلام آخرین حجت الهی است و مأموریت تشکیل حکومت عدالت گستر الهی در پهنه زمین، بر عهده او میباشد. شکل گیری چنین حکومتی، در گرو این است که در عموم ملّتها، زمینه روحی و فکری، برای پذیرش آن فراهم گردد.
احادیث مربوط به اینکه امام زمان علیهالسلام آخرین حجت خدا و تشکیل دهنده حکومت عدل جهانی است در حدّ تواتر بوده، از شیعه و اهل سنت روایت شده است. ( برای نمونه ر.ک: بحار الانوار، ج ۵۱ ، ص ۵۴ و ۶۰ ؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱ ـ ۲، ص ۲۵۹ و ۲۸۲؛ منتخب الاثر، ص ۹۳؛ ینابیع الموده، ج ۱ ـ ۳، جزء سوم، ص ۱۰۵ و ۱۰۸؛ المستدرک علی الصحیحین، ج ۴، ص ۵۵۸ . )
۴. ترس حضرت از کشته شدن: در پارهای روایات نیز ترس امام زمان علیه السلام از کشته شدن، از علّت های غیبت او شمرده شده است. (اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۰. ) البته ترس حضرت، از این است که زمین از حجّت خالی شود و اهلش را در خود فرو برد وگرنه امام زمان علیه السلام نیز مانند پدرانش از شهادت در راه خدا باکی ندارد. باید توجه داشت که هر یک از امامان پیشین که از دنیا میرفت امام دیگری به جای او مینشست، ولی با کشته شدن امام زمان علیه السلام ، جانشینی برای او وجود نخواهد داشت و زمین از حجت خالی میگردد. این در حالی است که خداوند مقدّر کرده که سرانجام، حق بر باطل پیروز شود و به واسطه وجود مقدّس امام دوازدهم دنیا به کام حق پرستان شیرین گردد.
از سوی دیگر خداوند میتواند حضرت مهدی علیه السلام را از شر دشمنان حفظ نماید، ولی کارها را طبق اسباب و از مجرای عادّی انجام میدهد. بنا نیست حفظ وجود مقدّس پیامبران و امامان و ترویج دین، خارج از سنّت عمومی اسباب و علل باشد و خلاف جریان عادّی عمل شود وگرنه دنیا دیگر محل تکلیف، اختیار و امتحان نبود.
