پرسش : نفس یعنی چه؟
پاسخ: نفس معانی متعددی دارد. در قرآن گاهی نفس به معنای روح است.خداوند میفرماید: «اللّه یتوفی الانفُس حینَ مَوتِها» (الزمر: ۴۲) (خداوند نفسها را توفی میکند هنگام مرگشان یعنی قبض روح میکند.) که در اینجا از روح به نفس یادشده است.
معنای دوم، معنای ذات و خود است. که ما در فارسی میگوییم خود او اینکار را کرده است، این در عربی میشود نفس. وقتی میگوییم ذاتش چنین استدر عربی میگویند: نفسش چنین است. که در این رابطه آیاتی هم داریم: «واتّقوایوماً لا تجزی نَفْسٌ عن نَفْسٍ شیئا» (البقره: ۴۸) بترسید از روزی که هیچ خودی و هیچکسی نمیتواند از دیگری مطلبی را بازدارد و کسی به درد کسی نمیخورد. معنای سوم آن تمایلات و غرایز و خواهش های وجود انسان است. که «اِنّ النَّفْسَ لامّارَهَبالسوء» (یوسف: ۵۳) معنای چهارم به معنای قلب و باطن انسان است. در قرآنداریم که «رَبُّکُمْ اَعْلَمُ بِما فی نُفُوسِکُم عِنْدَه» (الاسراء: ۲۵) (آنچه که در قلبهای شما هست در درون شما است) اینجا از قلب به نفس شده است یکی هم به معنایجان و روان است در آیه مباهله داریم «قُلْ تَعالَوا نَدعُ ابنائَنا واَبنائَکُم و نسائنا ونِسائکُمْ و انفُسنا و انفُسَکُم» (آل عمران: ۶۱) که در آنجا گفته شده است مراد از ایننفس حضرت علی(ع) است که جان پیامبر بود. اما حقیقت این است که همه اینها رامیشود در یک مفهوم جمع کرد که به معنای ذات و خود باشد. یعنی همه مفاهیم رامیشود در کلمه ذات و خود جمع کرد. پس نفس یعنی ذات و خود.
یک نکته دیگری را عرض میکنم و آن مراتب نفس است. نفس یک حقیقت واحداست. روحی است که به بدن تعلق گرفته، این روح برحسب اینکه به کدام یک ازابعاد وجودی انسان بپردازد، حالاتی از آن تجلی میکند که از آن حالتها تحتعناوین مختلف یاد میشود. وقتی که نفس مشغول رسیدگی به امور جسمانی انساناست. به بعد مادی و جسمانی انسان توجه دارد. آنجا یک نفسی در انسان تجلیپیدا میکند که به آن میگویند: نفس اماره. یک زمان همین نفس به بعد فطری و انسانی انسان توجه میکند، که به آن میگویند: نفس لوّامه. یک وقت اوجگرفته و از این مراحل گذشته که به آن میگویند: نفس مطمئنه که حالا راضیه هم هست. مرضیه هم هست که اینها صفات نفس مطمئنه است. بنابراین نفسمراتبی دارد این جوری نیست که هر نفسی نتیجه اش این باشد که انسان را بهکارهای بد دعوت بکند. نه یک نفس هم داریم که انسان را از کارهای بد باز میدارد به اصطلاح نفس سرزنشگر، وجدان است. یعنی اینکه مرتب انسان را از کارهای بدیکه میخواهد انجام بدهد بازمیدارد. یک نفسی هم داریم که از این مراحل هم گذشته است با توجه به ایمانی که دارد با توجه به اینکه همیشه با خداست به آرامش تمام رسیده است (نفس مطمئنه).
مفهوم نفس
- تیر ۱۴, ۱۳۹۲
- ۰۰:۰۰
- بدون نظر
- تعداد بازدید 71 نفر
- برچسب ها : پاسخ به شبهات, پرسش و پاسخ, دانستنی ها, نفس اماره, نفس مطمئنه