اسمم سکنجبین است و در بریدن صفرا شهرت فراوان دارم ، نام اصلی من سر کنگبین است ، چون سابقا مرا با سرکه و عسل درست می کردند و گاهی با شیره و در این صورت نام من سرکه شیر بوده ، اما حالا مرا فقط خاک قند یا شکر درست می کنند و به این جهت من آن مقام و منافع گذشته را ندارم . اگر بگویم سودمندترین نوشابه ها هستم ، شاید شما آن را قبول نداشته و حمل بر خودستایی کنید به این جهت اجازه می خواهم رشته ی سخن را بدست حکیم محمد بن زکریای رازی پزشک و غذاشناس بزرگ ایرانی بدهم و آن چه را که آن استاد گرانمایه در وصف من گفته است بازگو نمایم :
یکی از نوشابه هایی که زیاد مصرف می شود سکنجبین است که نوشیدن آن منافع بسیار دارد، یکی از منافع سکنجبین آن است که چون آن را با یخ خنک کرده ، و بنوشند، صفرا را می برد و از التهاب حرارت معده می کاهد، و آن چه بلغم در معده و روده ها باشد، خارج می کند. اگر سکنجبین را با ریشه و تخم کاسنی بسازند و کمی گلاب به آن اضافه کنند، نوشابه ای پر سود و شگفت آور خواهد شد مخصوصا برای آن هایی که جگر و معده ای گرم داشته و یا دچار گرفتگی معدی شده اند و نیز برای کسانی که مبتلا به نفخ می باشند منافع زیاد دارد، ولی برای مبتلایان به زخم معده و روده ، زیان بخش است . باری من یک شربت ایرانی هستم و تمام منافع سرکه را دارم ، ولی ضررم به اندازه آن نیست ، مخصوصا اگر مرا مثل گذشته با عسل و سایر قندهای طبیعی درست نمایند، چه در غیر اینصورت سرکه با قند ترکیب شده ، و جلو زیان سرکه را می گیرد، ولی اگر در موقع تهیه من ، مراعات نسبت را ننمایند و ترش باشم ، برای اعصاب ضرر فراوانی خواهم داشت . آن هایی که معده ای ضعیف دارند و همچنین مبتلایان به اسهال و درد سینه مخصوصا مسلولین نباید به من نزدیک شوند و کسانی که دچار سرماخوردگی شده اند و آن هایی که مبتلا به رعشه و دردهای عصبی هستند، حتما باید از من دوری نمایند. مبتلایان به سختی ادرار، باید از من پرهیز نمایند.
موقعی که برای تهیه من سرکه را با مواد قندی جوشاندید، و من در اثر حرارت به عمل آمدم ، قبل از سرد شدن یک دسته نعنای تازه در من فرو برید و مدتی بگذارید تا عطر نعنا در من حل شده ، بعد دسته نعنا را بیرون بکشید و در بالای دیگ نگاه دارید تا تمام قطرات آن چکیده شود، و در این صورت من دارای عطر و طعمی مطبوع شده ، و خواص بیشتری خواهم داشت .
مثل گذشته از میهمانان خود با شربت سکنجبین پذیرایی می کنم و اگر به آن خیار رنده کرده اضافه کنید، در حق میهمانان خود محبت فراوانی نموده اید، شما که عادت دارید کاهو را با من می خورید، چه ضرر دارد که در موقع تهیه سالاد مرا به عنوان سس به آن اضافه کنید، و این سنت را برای من که چاشنی وطنی هستم حفظ نمایید!
