خطبه ای هست که امام علی علیه السلام در آن، خلقت همه طیور ولی بیشتر خلقت طاووس را توصیف کرده است، یعنی عجایب خلقت طاووس را به عنوان دلیلی بر وجود خداوند بیان کرده است. در آخر خطبه می فرماید: «سبحان من ادمج قوائم الذره و الهمجه الی ما فوقهما من خلق الحیتان و الفیله ووای علی نفسه الا یضطرب شبح مما اولج فیه الروح، الا و جعل الحمام موعده ؛ منزه است آن که قوائم و پاها در درون مورچه ها و مگسهای ریز تا آن بزرگترهاشان (که ماهیها و فیلهای بزرگ است) قرار داد و بر خود قرار داده که هیچ جسمی از اجسامی که روح را در آنها قرار داده است حرکت نکند مگر اینکه مرگ را هم موعد آنها قرار داده است» (یعنی سنت الهی است که در هر جا روح را قرار داده است مرگ را هم قرار بدهد) (نهج البلاغه، خطب /۱۶۵).
اینجا ما می بینیم تعبیر ”روح” آمده است ولی به تعبیر «اولج فیه الروح» یعنی روح را وارد و داخل کرد. دلالت اینجا همین مقدار است که می فرماید روح را داخل کرد. ولی ممکن است کسی مناقشه کند که اینجا از بیرون رفتن و استقلال روح سخنی نیست، فقط سخن از وارد کردن روح است. شاید در اینجا مقصود از روح همان حیات باشد و مثلا بگوییم مقصود این است که با مردن شخص، حیات هم بکلی فانی می شود و از بین می رود، خصوصا اینکه همه حیوانات از کوچکترین ذرات گرفته تا بزرگترینشان را هم داخل کرده است. البته نه اینکه بخواهم بگویم این یک اشکال واردی است، ممکن است در این دلالت کسی مناقشه کند ولی این مناقشه هم مناقشه صحیحی نیست، برای اینکه می گوید همه حیوانات دارای روح هستند از کوچکترین ذرات گرفته تا بزرگترینشان و راجع به خروج روح ساکت است، نه اینکه چیزی بر خلافش دیده می شود.
