صدق و راستی
امام صادق (ع) فرمود: همان گونه که خورشید هر چه پرتو افکند و اجسام را روشن و نمایان کند، کاستی نیابد، (راستی) نیز سایر نیروهای انسانی را نورانی ساخته، وخود همچنان در حد کمال باشد.
راستگوی حقیقی کسی است که گفتار دروغ گویان را تصدیق کند، چه این که خود راست گوست و گفتار دیگران را چونان گفتار خود پندارد. حضرت آدم (ع) نیز به دلیل این که هرگز با دروغ انس نداشت، فریب ابلیس را خورد.
خداوند می‌فرماید: (آدم در صدد نافرمانی نبود) [وچون سوگند شیطان را شنید آن را راست پنداشت]. ابلیس اولین کسی بود که چنین بدعتی را پایه گذاری نمود و این عمل، به ظاهر و باطن، بی سابقه بود، و اگر او چنین نمی‌کرد، هرگز از خاطر کسی نمی‌گذشت که به دروغ روی آورد.
بنابراین، شیطان به وسیله دروغ خود، زیان ابدی دید و سودی از راست گویی آدم، نصیب وی نشد. خداوند نیز بر این حقیقت که آدم بنای پیمان شکنی و نافرمانی نداشت، گواهی داد، لذا ابلیس نتوانست با دروغ خود، از مکانت و پیامبری آدم بکاهد. صادقان وراست گویان در قیامت به همین صفت خوانده می‌شوند، واین مقتضای تزکیه بنده از سوی خداوند است.
خدای متعالی در قیامت حضرت عیسی (ع) را به دلیل راست گویی (مراه الصادقین؛ آینه راست گویان) می‌خواند.
خدای تعالی می‌فرماید: (این روزی است که راست گویان از راست گویی خویش بهره مند می‌شوند). و این آیه در تمجید و ستایش امت محمد (ص) است.
امیرمؤمنان (ع) فرموده است: راستی، شمشیر خداوند در زمین و آسمان اوست که بر هر چه فرود آید، آن را می‌برد و در آن رخنه می‌کند و از کار و توانایی باز نمی‌ماند.
پس چون بر آن شدی که بدانی صادقی یا کاذب، به صدق وراستی آنچه در خود داری، بنگر و مدعای خود را {با شمشیر صدق و راستی} ببر و آنها را با معیاری از خدای تعالی بسنج، چونان که در قیامت هستی، و هیچ عذر و بهانه‌ای پذیرفته نیست.
خدای متعالی می‌فرماید: (میزان در این روز حق است). حال اگر آنچه در خود داری، راست بود، اذعایت نیز درست خواهد بود و صداقت و راستی‌ات ثابت خواهد گشت.
کم‌ترین میزان راستی آن است که نه زبان با قلب مخالف باشد و نه قلب با زبان. انسان راست گویی که اوصاف او برشمرده شد، همانند کسی است که در حال نزع میباشد و مردن برای او دلپذیر است. او نیز چنین است، زیرا بودن در دنیا برای او سخت گران است و مبارزه با نفس، آزار دهنده؛ چرا که همیشه در تلاش است تا گوهر راستی را به امیال و هوس های دنیایی نفروشد.
