کلیپ
پادکست
متن
بخش اول- حریم خصوصی و امنیت
برویم سراغ باور اول ایمن و محترم بودن حریم خصوصی در فضای مجازی. مبتنی بر این باور چند گزاره رایج می‌گویند مردم. حالا ما از این چند باور تعدادی را انتخاب کرده‌ایم. شش، هفت باور انتخاب کردم. در تصویر می‌بینید.
حرف‌هایی که تبادل می‌شود بین نوجوان‌ها و جوان‌ها و مردم درباره فضای مجازی اینهاست، فیلترشکن ارتباطات ما در فضای مجازی ایمن می‌کند. یعنی من وقتی از فیلترشکن استفاده می‌کنم دیگرکسی نمی‌فهمد من دارم چه‌کار می‌کنم. من اساساً به‌صورت ناشناس در اینترنت زندگی می‌کنم، یا اطلاعات من اصلاً برای طرف خارجی مهم نیست، با اطلاعات من را می‌خواهد چه‌کار کند؟ من یک دانش‌آموز هستم مسئول نیستم در کشور.
من یک کشاورز هستم، من یک بقال هستم، من یک طلبه هستم. من یک دانشجو هستم. اطلاعات تو و من را می‌خواهد چه‌کار کند؟ من یک زن خانه‌دار هستم با اطلاعات من می‌خواهد چه‌کار کند؟
سیستم‌عامل‌های مک از شرکت اپل، لینوکس به‌عنوان سیستم‌عامل متن‌باز و بلک‌بری از شرکت بلک‌بری، سیستم‌عامل‌های بسیار امنی هستند و اگر ما چه موبایلمان، چه تبلت‌هایمان، چه لپ‌تاپ‌هایمان و رایانه‌هایمان مجهز به این سیستم‌های عامل باشد. ما قطعاً حریم خصوصی‌مان خیلی محترم است. اطلاعات ایمن هست و کسی هم متعرض اطلاعات ما نمی‌شود.
واتس‌اپ امن است و هیچ‌کس وارد حریم خصوصی من نمی‌شود. بیت کوئین امن است در مبادلات رمزارزها و هیچ‌کس متوجه معاملات من نمی‌شود. سکرت چت تلگرام امن است و کس متوجه گفتگو ارتباطات من در این سطح از امنیت در تلگرام نمی‌شود و گزاره‌های زیاد دیگری که مبتنی بر این باور غلط شکل می‌گیرد.
می‌خواهیم از کوه یخ ظاهری ۹ درصدی فضای مجازی مقداری شیرجه بزنیم برویم زیر آب ببینیم چه خبر است؟! اولین نکته‌ای که در خصوص نود و یک درصد پنهان فضای مجازی باید عرض کنم این هست که هر دستگاه ارتباطی، هر دستگاه ارتباطی اعم از لپ‌تاپ و تبلت و گوشی و دستگاه بازی و اسمارت‌واچ‌ها، ساعت‌های هوشمند، اینترنت اشیا و اینترنت همه چیز و همه چیز و همه ابزارها قطعاتی دارند. از قطعات شکل یافته‌اند، مثلاً فرض کنید همین لپ‌تاپی که اینجاست خوب دوربین دارد. مادربورد دارد. رم دارد. حافظه داخلی یا هارد دارد. سی‌پی‌یو یا پردازنده مرکزی دارد و غیره. خب! نکته‌ی مهم این است که هر قطعه‌ای از این قطعاتی که نام بردم وقتی روی این دستگاه سوار می‌شود آن قطعه یک شماره‌سریال دارد . وقتی همه این قطعات روی‌هم تجمیع می‌شوند یک شماره‌سریال یکتا ما به‌ازای همه‌ی اینها تولید می‌شود و این شماره‌سریال یکتا من اگر بخواهم تشبیه کنم. یک لپ‌تاپ را یک، موبایل و تبلت را و دستگاه بازی را به خودرو آن وقت می‌گویم که این شماره‌سریال یکتا شماره پلاک این خودرو است. حالا فرض بفرمایید راننده بیاید اصلاً یک کس دیگر باشد مالک نباشد، یک کس دیگر بنشیند. یا نه مالک ماسک بزند صورتش. عینک‌دودی بزند اصلاً چهره خودش را گریم کند. یا شیشه‌های ماشین را دودی کند. بعد بگوید خب حالا دیگر من را نمی‌توانند بشناسند. با همین ماشین برود در خیابان.
ماشین که بدون پلاک باشد ماشین را می‌خوابانند (تو قیف می‌کنند) اجازه تردد نمی‌دهند. حالا که با پلاک میاید داخل جامعه. شروع می‌کند به گشت‌وگذار. قاعدتاً اگر تخلف کند تمام تخلفات این اتومبیل بنام مالک ثبت می‌شود. به چه دلیل؟ به دلیل این‌که کاری ندارد پلیس برای شناسایی شما، شیشه ماشین شما دودی هست یا نیست؟ یا چهره شما گریم شده؟ پنهان کردید یا نه؟ پلیس با شماره پلاک شما کار دارد در فضای مجازی.
ما از تلگرام استفاده کنیم یا نکنیم؟ از وی‌پی‌ان استفاده کنیم یا نکنیم؟ از واتس‌اپ استفاده کنیم یا از ایتا استفاده کنیم؟ این شناسه‌های مربوط به دستگاه ما تغییر نمی‌کند آن ثابت است. همان شماره پلاک خودرو است. به‌عنوان‌مثال یکی از این شناسه را اگر می‌خواهید ببینید می‌توانید این کد را روی تلفن همراهتان در بخش شماره‌گیری، شماره‌گیری کنید. (ستاره مربع صفر شش مربع) #۰۶#* یکی از شماره‌سریال‌ها IMEI یا شماره انحصاری شیار سیم‌کارت که ملاحظه می‌فرمایید. حالا می‌توانید امتحان کنید با وی‌پی‌ان وصل بشوید، قطع بشوید، شماره‌سریال تغییر نمی‌کند. دیگر هر نرم‌افزار و بازی اجرا کنید اینها تغییر نمی‌کند و ما را با این می‌شناسند. پس اولین نتیجه‌ای که ما می‌گیریم این هست که مدیران و گردانندگان فضای مجازی که در ادامه می‌گوییم اینها چه کسانی هستند. اینها می‌دانند که چه دستگاهی اجمالاً در اختیار چه کسی است.