۵۷-چه زمانی تخلف از قوانین حرام است؟

بسم الله الرحمن الرحیم

کارشناس: استاد فلاح‌زاده

عنوان: چه زمانی تخلف از قوانین حرام است؟

• تخلف از مقررات جایز نیست. آیا این جایز نبودن به معنای حرام بودن است؟
• بله گاهی اوقات به معنای حُرمت است و گاهی هم به این معنا نیست. کجا؟

اگر این جایز نبودن مرتکب با کار ما است. یعنی فعل متکلف هست. یعنی نسبت به کاری است. نمونه‌اش در مسائل شرعی و استفتائات وجود دارد که به جایز نبودن تعبیر کردند.

مثال:

سرقت اموال دیگران جایز نیست. یعنی چه؟

همان سرقت است. اگر فردی این کار را انجام بدهد مرتکب کار حرام شده است.

دروغ گرفتن در هیچ حالتی جایز نیست مگر موارد استثنا. یعنی چه؟

این جایز نبودن به معنای حرام بودن است؛ چون مربوط به فعل مکلف است.

اما گاهی اوقات مربوط به فعل مکلف نیست.

مثال:

در عقد ازدواج قراردادن فلان شرط لازم نیست یا فلان شی را در مهریه قراردادن جایز نیست. این جایز نبودن به معنای حرام بودن نیست؛ بلکه قراردادن آن صحیح نیست.

در مورد قراردادها هم همین‌طور است. در قرارداد مضاربه می‌گویند گذاشتن فلان شرط جایز نیست. یا تخلف از این شرایط جایز نیست. جایز نبودن به این معنا نیست که خود این کار حرام بوده و اشکال دارد؛ بلکه اثر این قرارداد را ندارد. یعنی صحیح نیست.

بنابراین:

• جایز نبودن در مواردی که مربوط به افعال یا کارهای مکلفین است به معنای حُرمت بوده و حرام است.
• در مواردی که مربوط به کار مکلفین نیست و نسبت به قراردادها و امثال این‌هاست که اصطلاحاً می‌گویند حکم وضعی است به معنای حُرمت نیست؛ بلکه آن قرارداد صحیح نیست.