احادیثی درباره آتش جهنم
جَهَنَّم یا دوزخ جایگاه انسان های بدکار (گناه کار، منافق، کافر و مشرک) در جهان پس از مرگ است که در آن سزای اعمال خود را خواهد دید. در قرآن افزون بر نام جهنم، نام های دیگری مانند جَحیم، سَقَر و سَعیر نیز اشاره به جهنم یا طبقه ای از آن دارد و در موارد زیادی نیز فقط با واژه «النار» (آتش) از آن یاد شده است.در فرهنگ ایران، نام دوزخ بازمانده از ایران باستان به عنوان معادلی برای جهنم کاربرد داشته است. جهنم نه تنها در نصوص دینی مانند قرآن و روایات بازتاب وسیعی داشته، بلکه در حیطه دانش هایی چون کلام، فلسفه و عرفان نظری هم مباحثی را به خود اختصاص داده است.جهنم به معنای چاه بسیار ژرف، در اصل، نام آتشی است که خداوند با آن گناه کاران را مجازات می کند و در اصطلاح قرآن کریم به معنای جایگاه عذاب اخروی است که بدکاران و کافران در آنجا به کیفر اعمال خود می رسند.بیشتر واژه شناسان مسلمان، جهنم را واژه ای غیرعربی و معرب شمرده اند. گروهی نیز، آن را عربی می دانستند. جوهری و راغب اصفهانی جهنم را واژه ای فارسی شمرده اند. راغب اصل واژه را «جهنام» می داند. ابن اثیر، ابن منظور و سیوطی به احتمال عبری بودن اصل این واژه نیز اشاره دارند و آن را برگرفته از «کِهِنّام» عبری می دانند.محققان معاصر غربی جهنم را برگرفته از واژه «گِه هینُّم» یا «جِهینَُم» عبری، به معنای دره یا وادی بنی هینَُم به شمار آورده اند.
احادیثی از پیامبر در باب آتش جهنم
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
«یا أَباذَرٍّ؛ وَلَوْکانَ لِرَجُل عَمَلُ سَبْعینَ نَبِیّاً لاَسْتَقَلَّ عَمَلَهُ مِنْ شِدَّهِ ما یَرى یَوْمَئِذ. وَ لَوْأَنَّ دَلْواً صُبَّ مِنْ غِسْلینِ فى مَطْلَعِ الشَّمْسِ لَغَلَتْ مِنْهُ جَماجِمُ مِنْ مَغْرِبِها. وَلَوْ زَفَرَتْ جَهَنَّمُ زَفْرَهً لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَلانَبِىٌّ مُرْسَلٌ إِلاّ خَرَّجاثِیاً عَلى رُکْبَتَیْهِ، یَقُولُ: رَبِّ نَفْسى نَفْسى، حَتّى یَنْسى إِبْراهیمُ إِسْحقَ، یَقُولُ: یارَبِّ أَنَا خَلیلُکَ إِبْراهیمُ فَلاتَنْسَنى.
یاأَباذَرٍّ؛ لَوْ أَنَّ إِمْرَأَهً مِنْ نِساءِ أَهْلِ الْجَنَّهِ أَطْلَعَتْ مِنْ سَماءِ الدُّنْیا فى لَیْلَه ظَلْماء لاََ ضائَتْ لَهَا الاَْرْضُ أَفْضَلَ مِمّا یُضیئُها الْقَمَرُ لَیْلَهَ الْبَدْرِ وَلَوَجَدَ ریحَ نَشْرِهاجَمیعُ أَهْلِ اْلأَرْضِ وَلَوْ أَنَّ ثَوْباً مِنْ ثِیابِ أَهْلِ الْجَنَّهِ نُشِرَ الْیَوْم فى الدُّنْیا لَصَعِقَ مَنْ یَنْظُرُ إِلَیْهِ وَما حَمَلَتْهُ أَبْصارُهُمْ»
براى رسیدن به مقام خوف الهى راههایى وجود دارد، از جمله مطالعه در حالات خائفان و خداترسان است که در صورت شناخت آنان، انسان مى تواند آنها را به عنوان بهترین الگوها، در جهت کسب حالت خوف و خشیت از مقام الهى، برگزیند. از این جهت در این روایت مقام خوف بهترین بندگان خداوند، ملائکه، معرفى گردید و ما در درس گذشته راجع به آن بحث کردیم.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
نارُکُم هذهِ جُزءٌ مِن سَبعینَ جُزءا مِن نارِ جَهنّمَ ، لکُلِّ جُزءٍ مِنها حَرُّها .
این آتش دنیا یکى از هفتاد جزء آتش دوزخ است، که هر یک از آن اجزا، داغى خود را دارد.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
لَو أنَّ شَررَهً من شرَرِ جَهنّمَ بالمَشْرِقِ ، لَوجدَ حَرَّها مَن بالمَغْرِبِ .
اگر یک جرقّه از جرقّه هاى دوزخ در شرق عالم بیفتد کسانى که در غرب عالم به سر مى برند گرماى آن را مى یابند.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
إنَّ الرّجُلَ مِن أهلِ النّارِ لَیُعَظَّمُ للنّارِ حتّى یکونَ الضِّرْسُ مِن أضْراسِهِ کاُحُدٍ .
اهل دوزخ براى آتش چندان درشت مى شوند که هر یک از دندانهایشان به اندازه کوه اُحد مى شود.
احادیثی از امام علی علیه السلام در باب آتش جهنم
امام على علیه السلام :
النّارُ غایَهُ المُفَرِّطینَ .
آتش، فرجامِ واپس ماندگان است.
امام على علیه السلام :
إنّها نارٌ لا یَهْدَأ زَفیرُها ، و لا یُفَکُّ أسِیرُها ، و لا یُجْبرُ کَسِیرُها ، حَرُّها شَدیدٌ ، و قَعْرُها بَعیدٌ ، و ماؤها صَدیدٌ .
دوزخ آتشى است که شعله آن فروکش نمى کند و اسیر آن رهایى نمى یابد و شکسته آن ترمیم نمى شود . داغى آن سخت و ژرفایش بسیار و آبش چرکابه است .
امام على علیه السلام :
احذَروا نارا قَعْرُها بَعیدٌ ، و حَرُّها شَدیدٌ ، و عَذابُها جَدیدٌ ، دارٌ لَیس فیها رَحمَهٌ ، و لا تُسمَعُ فیها دَعْوهٌ ، و لا تُفَرَّجُ فیها کُرْبهٌ .
بترسید از آتشى که ژرفایش بسیار است و گرمایش شدید و عذابش نو به نو. سرایى است که در آن رحمتى نباشد و دعا و خواهشى در آن شنوده نشود و اندوهى در آن زدوده نگردد.
امام على علیه السلام :
احْذَروا نارا حَرُّها شَدیدٌ ، و قَعْرُها بَعیدٌ ، و حُلیُّها حَدیدٌ .
بترسید از آتشى که گرمایش شدید است و ژرفایش بسیار و زیور آلاتش آهن.
امام على علیه السلام :
احذَروا نارا لَجَبُها عَتیدٌ ، و لَهَبُها شَدیدٌ ، و عَذابُها أبدا جَدیدٌ .
بترسید از آتشى که موج خروشان آن تناور است و زبانه اش گسترده و عذابش همواره تازه.
امام على علیه السلام :
نارٌ شدیدٌ کَلَبُها ، عالٍ لَجَبُها ، ساطِعٌ لَهَبُها ، مُتأجِّجٌ سَعیرُها ، مُتَغیّظٌ زَفیرُها ، بَعیدٌ خُمودُها ، ذاکٍ وَقودُها ، مُتَخوَّفٌ وَعیدُها .
آتشى است سخت گزنده، امواجش خروشان و بلند، زبانه اش شعله ور، خروشش خشم آلود، فسرده شدنش دور و دیر، آتش گیره اش فروزان و تهدیدش هراس انگیز.
امام على علیه السلام :
فکیف أسْتَطیعُ الصَّبرَ على نارٍ لو قَذَفتْ بشَرَرَهٍ إلى الأرضِ لأحْرَقَتْ نَبْتَها ، و لو اعْتَصمَتْ نَفْسٌ بقُلّهٍ لأنْضَجَها وَهْجُ النّارِ فی قُلّتِها . و أیُّما (إنّما) خَیرٌ لِعَلیٍّ أنْ یکونَ عند ذی العَرشِ مُقَرَّبا أو یکونَ فی لَظىً خَسیئا مُبَعَّدا مَسْخوطا علَیهِ بجُرمِهِ مُکَذّبا؟!
چگونه بر آتشى صبر کنم که اگر جرقه اى به کره زمین اندازد، همه گیاهانش را بسوزاند و اگر کسى به قله کوهى پناه برد، داغى آن، او را در آن جا بپزد. کدام یک براى على بهتر است: این که نزد خداوند صاحب عرش، مقرّب باشد، یا در زبانه آتش دوزخ قرار گیرد و رانده شده و دور افتاده و به سبب گناهش مغضوب درگاه و تکذیب شده باشد؟!
احادیثی از امام صادق علیه السلام در باب آتش جهنم
امام صادق علیه السلام :
إنَّ اللّه َ تبارکَ و تعالى أقسَمَ بعِزّتِهِ و جلالِهِ أنْ لا یُعَذِّبَ أهلَ تَوحیدِهِ بالنّارِ أبَدا .
خداوند تبارک و تعالى به عزّت و جلال خود سوگند یاد کرده که یکتا پرستان را هرگز با آتش ، عذاب ندهد.
امام صادق علیه السلام :
إنَّ اللّه َ تبارکَ و تعالى حَرّمَ أجْسادَ المُوحِّدینَ على النّارِ .
خداوند تبارک و تعالى پیکرهاى یکتا پرستان را بر آتش حرام کرده است.
امام صادق علیه السلام :
إنّ فی جَهنّمَ لَوادِیا للمُتَکبِّرینَ یُقالُ لَه : سَقَرُ ، شَکا إلى اللّه ِ عزّ و جلّ شِدّهَ حَرّهِ ، و سَألَهُ أنْ یأذَنَ لَه أنْ یَتَنفّسَ ، فتَنَفّسَ فأحْرَقَ جَهنّمَ !
در جهنم براى متکبران درّه اى است به نام سقر. آن درّه از شدّت حرارتِ خود به خداوند عزّ و جلّ شکایت بُرد و خواهش کرد اجازه اش دهد تا نفسى بکشد. پس، نفسى کشید که دوزخ را سوزاند!
اوصاف آتش جهنم
آتش مهم ترین عذابی که جهنم بدان شناخته شده است، آتش سوزانی است که موجب شده است در بسیاری از موارد قرآن کریم به جای افتادن در جهنم، از افتادن در آتش سخن گوید؛ اما قرآن اصرار دارد با به کار گرفتن صفاتی خاصی برای این آتش، مانند «آتش سوزان»یا «آتش سرپوشیده» برکننده پوست، و اینکه چیزی را باقی نمی گذارد ویژه بودن آن را نشان دهد. این آتش که به عنوان «نار الله» شناخته شده و ستون های برافروخته دارد برخلاف آتش های زمینی، از قلب ها آغاز می شود و شعله وری آن از درون به بیرون است.هیزم های آتش جهنم نیز دور از انتظار است؛ انسان ها خود هیزم آتش اند و در برخی آیات سخن از آتشی است که هیزم آن انسان ها و سنگ هاست.برخی عذاب های یادشده در جهنم در حاشیه آتش اند، مانند سَموم که باد سوزان جهنم است و حَمیم که آبی سوزان است که هم به دوزخیان نوشانده می شودو هم برای گونه های دیگر عذاب کاربرد دارد.
