جهت گیری تحقیقاتی و پژوهشی۱۰

تدبیر ش۵۹    ضرورت تشکیل پژوهشگاه‌ در دانشگاه‌ها
مسئله دیگر که خیلی مهم است، تشکیل پژوهشگاه‌هاست. در هر دانشگاهی، علاوه بر پژوهشگاه‌های مستقلی که وجود دارد، لااقل باید یک پژوهشگاه جدی به وجود بیاید. خود دانشگاه‌ها به امر پژوهش، به صورت یک مجموعه در درون دانشگاه اهمیت بدهند. نخبه‌های ما بروند به سمت پژوهشگاه‌ها. البته نه اینکه رابطه‌شان با دانش و تعلیم و تعلم قطع شود، بلکه همچنان که میل خود نخبگان هم همین است که سراغ پژوهش بروند، جذب این پژوهشگاه‌ها شوند و در آنجا کار پژوهشی انجام دهند. امکانات – همان‌طوری که قبلاً عرض کردیم – در اختیارشان قرار بگیرد تا بتوانند پژوهش کنند؛ این همان چیزی است که یک نخبه را راضی می‌کند، قانع می‌کند؛ هم استعداد او را به جریان می‌اندازد و به فعلیت می‌رساند و احساس می‌کند می‌تواند کار کند، هم وسوسه‌هایی که در مورد عدم امکان کار در کشور می‌شود – که روزبه‌روز هم این وسوسه‌ها توسعه پیدا می‌کند – خنثی و بی‌اثر خواهد شد.
در این پژوهشگاه‌ها این امکان وجود دارد که از تجربه علمی و از پختگی اساتید دانشگاه‌ها، که بعد از پایان دوره خدمتشان بازنشسته شده‌اند، استفاده شود و اینها حضور پیدا کنند. در این صورت، یک حلقه وصلی خواهد شد بین نسل جـدیـد پـژوهنـده و پـژوهشگـر- کـه همیـن جـوان‌هایند- و مجـربینی کـه دورانـی را در دانشگاه‌ها گذرانده‌اند.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌ضرورت سرمایه‌گذاری روی علم، فناوری و نخبه‌پروری برای توسعه کشور و جبران عقب‌ماندگی
در برنامه‌ریزی توسعه کشور، آن چیزی که خیلی مهم است، این است که ما ببینیم عمده تمرکز سرمایه‌گذاری‌های مادی و معنوی ما باید کجا باشد؛ چون بدیهی است سرمایه مادی و سرمایه معنوی – یعنی همت و نیروی انسانی و انگیزه – نامحدود نیست. اگر می‌خواهیم کشور را به توسعه برسانیم – توسعه به معنای مطلوب و منظور خودمان، نه لزوماً توسعه به معنای رایج غربی – ببینیم کجاها باید بیشتر برای سرمایه‌گذاری متمرکز شویم.
اعتقاد راسخ من این است که: اگر چنانچه بر روی مسئله علم و فناوری و نخبه‌پروری سرمایه‌گذاری کنیم، حتماً در یکی از با اولویت‌ترین کارها سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. پیشرفت علمی و به دنبال آن پیشرفت فناوری، به کشور و ملت این فرصت و این امکان را خواهد داد که اقتدار مادی و معنوی پیدا کند. بنابراین با یک نگاه راهبردی، علم یک چنین اهمیتی دارد. تکیه ما بر این اساس است. … بنابراین یکی از با اولویت‌ترین کارها عبارت است از مسئله علم و فناوری؛ این در کشور لازم است. ما در این زمینه‌ها یک عقب‌افتادگی مزمنِ تاریخی فاحشی داریم، که گناهش به گردن آن کسانی است که بـا سیاست خودشان، بـا رفتار خـودشـان، بـا طمـع‌ورزی‌هـای خـودشـان، بـا سهـل‌انگاری‌هـای خودشان، این بیماری مزمن را بر یک چنین ملت بزرگی تحمیل کردند؛ و ما حالا می‌خواهیم خودمان را از زیر این بار، از زیر این بختک سنگین خلاص کنیم. بنابراین من، شما، مسئولین ذی‌ربط، مسئولین بخش‌های مختلف کشور و هر انسان باشرف در این کشور که امکانی دارد، باید در این زمینه تلاش کند؛ هـرکس بـه‌قدر خـودش. همـه مسئولند؛ از یـک دانشجویـی کـه امسـال وارد دانشگاه شـده، تـا دانشجوهای برتر و بالاتر، تا اساتید، تا مسئولین نظام آموزشی و علمی کشور، تا بخش‌های مختلف، در سلسله‌ مراتب اداری و علمی کشور. همه باید تلاش کنیم، همه باید کار کنیم، همه باید بدویم تا بتوانیم این عقب‌افتادگی تاریخی تحمیل‌شده بر خودمان را جبران کنیم؛ این یک مسئله جدی است.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌ضرورت ایجاد چرخه تولید علم تا مرحله آمدن محصول به بازار
علاوه بر این،[چرخه علمی] چرخه دیگری لازم است؛ از پدید آمدن یک فکر در ذهن یک نخبه یا یک نابغه، تا تحویل آن به مرکز علمی و فعالیت علمی روی آن و تبدیل این فکر به یک علم یا به شاخه‌ای از یک علم، تا عبور از این مرحله و رفتن به میدان فناوری و به عرصه آمدن فناوران و نخبگان فناوری و صنعتی بر روی این یافته علمی، تا بعد به مسئله تجاری کردن … برسد؛ این هم باز یک چرخه دیگر است. پس علاوه بر اینکه یک چرخه علمی باید به وجود بیاید که علوم، همدیگر را تکمیل کنند، به هم کمک کنند، یک منظومه به وجود بیاید، چرخه و سلسله زنجیره‌وار دیگری از تولید اندیشه علمی و ایده علمی، تا تشکیل یک مجموعه ذهنی علمی، تا آمدن به میدان فناوری و صنعت، تا آمدن به بازار و تبدیل به محصول هم باید حتماً به وجود بیاید. البته اینها، هم همت شما را می‌طلبد، هم مدیریت دستگاه‌های مسئول را. همه باید تشریک مساعی کنند که این اتفاق در کشور بیفتد.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌لزوم تأسیس شرکت‌های علمی و فناوری
پیشنهاد کردند … که امکان تأسیس نوع تازه‌ای از شرکت‌ها که عبارت است از شرکت‌های علمی و فناوری، در کشور فراهم شود. خیلی‌ها هستند که مایلند دسته‌جمعی کار علمی کنند، تحقیقات علمی کنند. این کمکی که دولت و مسئولان به پیشرفت‌های علمی و فناوری می‌کنند، منحصر نماند به کمک به افراد؛ این شرکت‌ها مورد حمایت قرار بگیرند. البته اینها با شرکت‌های تجاری که مالیات و تسهیلات متعارف بانکی به آنها تعلق می‌گیرد، اشتباه نشوند؛ بلکه به‌طور ویژه به این شرکت‌ها کمک شود. فکر می‌کنم این کار، کار لازم و مهمی است. دولت باید در این زمینه یک مدیریت هوشمندانه‌ای به کار ببرد.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌علم را بایستی آن وقتی در دست گرفت که با تزکیه همراه باشد
ما تأکید می‌کنیم روی علم. این تأکید، جدی است؛ تعارف نیست؛ از روی یک احساس کاذبِ تشریفاتی موسمی نیست؛ بلکه از یک تشخیص عمیق و محاسبه‌شده برمی‌خیزد. زورگویی در دنیا زیاد است. زورگویان متکی به قدرتشان هستند. آن قدرت و آن ثروت و آن امکانات، برخاسته از دانش آنهاست. بدون دانش نمی‌شود مقابله کرد؛ نمی‌شود مواجهه کرد. من یک وقتی این حدیث را خوانده‌ام: «العلم سلطان»؛ ( شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۳۱۹) علم عبارت است از: اقتدار. علم، خودش یک اقتدار است. هر کس این اقتدار را داشت، می‌تواند حرکت کند؛ هر کسی، هر ملتی، هر جامعه‌ای که نداشت، مجبور است از اقتدار دیگران پیروی کند. بنابراین، این یک محاسبه دقیق است.
خوب! این علم دو جور می‌تواند هدف داشته باشد: یک جور هدفی که دارندگان کنونی علم در دنیا آن هدف را داشتند و دنبال کردند و آن هدف، هدفی است ناپاک و نامقدس. … پیشرفت علم در دنیای غرب، چه از وقتی که اساساً تحرک علمی غرب شروع شد – باید گفت تحرک فکری، که مقدمه تحرک علمی بود – … جهت علم عبارت بود از حرکت به سمت ثروت، بدون رعایت ذره‌ای اخلاق و ایمان و معنویت. اروپایی‌ها همان وقت هم ادعای تمدن می‌کردند، اما رفتارشان از وحشی‌ترین قبایل در حملات گوناگون قبیله‌ای وحشیانه‌تر بوده. … به وسیله همین اروپایی‌ها و غربی‌ها و با ابزار علمِ آنها چه اتفاقی افتاده است. چون هدف، ثروت بود، بنابراین اخلاقی وجود نداشت، مذهبی وجود نداشت، خدایی وجود نداشت.
ما این علم را نمی‌خواهیم. این علم، آن وقتی که رشد پیدا می‌کند و به منتها درجه می‌رسد، می‌شود مثل این چیزی که امروز کشورهای غربی دارند؛ می‌شود بمب اتم، می‌شود این همه ظلم و ستم، می‌شود نابودی دموکراسی در مدعی‌ترین کشور دنیا از لحاظ دمـوکـراسـی – یعنی آمریکا – مـی‌شـود اختـلاف طبقاتـی روزافـزون و شـکاف طبقاتـی؛ میلیون‌ها کارتن‌خواب، میلیون‌ها زیر خط فقر در یک کشور ثروتمند و پیشرفته. این علم فایده‌ای ندارد. ما دنبال این علم نیستیم. نه تعلیمات انبیاء، نه تعلیمات اسلام، نه وجدان انسانی، ما را به این طریق سوق نمی‌دهد؛ هیچ شوقی در انسان نمی‌آفریند.
آن علمی که ما می‌خواهیم، همراه با تزکیه است. همین آیاتی که اول این جلسه تلاوت کردند، به این نکته اشاره دارد: « هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الاُُمِّیِّینَ رَسُولاً مِّنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ ».(جمعه: ۲) اول، تزکیه است. تربیت دین، تربیت قرآن، تربیت اسلام این است. چرا اول تزکیه؟ برای اینکه اگر تزکیه نبود، علم منحرف می‌شود. علم یک ابزار است، یک سلاح است؛ این سلاح اگر در دست یک انسان بدطینت، بددل، خبیث و آدمکش قرار بگیرد، جز فاجعه چیز دیگری نمی‌آفریند؛ اما همین سلاح می‌تواند در دست انسان صالح، وسیله دفاع از انسان‌ها، دفاع از حقوق مردم، دفاع از خانواده باشد. این علم را بایستی آن وقتی در دست گـرفت کـه بـا تزکیه همـراه باشد. ایـن توصیه مـن بـه شماست.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌اهمیت تجاری‌سازی یافته‌های علمی و صنعتی و لزوم بازاریابی در محاسبات اولیه
مسئله تجاری‌سازی خیلی مهم است. یافته‌های علمی و صنعتی بایستی بتوانند در کشور تولید ثروت کنند. برادران مسئول در دفتر ما یک محاسبه‌ای کردند؛ نظر آنها این است که تا سال ۱۴۰۴ ما باید بتوانیم حداقل بیست درصد از درآمد کشور را از راه صنایع دانش‌بنیان و فعالیت‌های تجاری دانش‌بنیان تأمین کنیم؛ یعنی از محل فروش محصولات علمی. این چیزی است که باید خیلی از دسترس دور نباشد. دانش، منشأ تولید ثروت است؛ البته به شکل صحیح، به شکل نجیبانه، نه آنچنان که دنیای غرب از دانش برای تحصیل ثروت استفاده کرد؛ … البته تجاری کردن اگر در ذهنیت دستگاه‌های مسئول باشد، بایستی از آغاز – یعنی از وقتی که ما پروژه علمی و پروژه صنعتی را تعریف می‌کنیم – به فکر تجاری کردنش باشیم؛ نگذاریم بعد از آنکه کار تمام شد، به فکر بیفتیم که بازاریابی کنیم. از اول باید این مسئله در محاسبات بیاید؛ که البته این مربوط به دستگاه‌های مسئول کشور است که دنبال کنند.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌ما بایستی راه جدیدی را باز کنیم که اقتدار ملی، ارزش‌های الهی و اخلاق الهی را در دنیا عَلم کند
علم را برای خدمت، برای معنویت، برای پیشرفت فضایل انسانی، برای دفاع حقیقی از حقوق انسان باید فرا بگیریم. ثروت ملی و اقتدار ملی باید برای این باشد که این ملت بتواند برخلاف سنت رایج جهان، پرچم عدالت را در دست بگیرد. به کسی زور نگوییم؛ به مظلوم کمک کنیم؛ با ظالم مقابل و مواجه شویم؛ جلوِ ظالم را بگیریم.    
شما فکرش را بکنید: اگر توی این دنیایی که سکه رایج عبارت است از ظلم و زورگویی و استکبار و استعمار و استثمار ملت‌ها، و هر کسی که قدم در جاده دانش و علم و پیشرفت می‌گذارد، همین راه را دنبال می‌کند – یک عده‌ای زور می‌گویند، یک عده هم زور را می‌پذیرند؛ سلطه‌گر و سلطه‌پذیر، که مجموعاً نظام سلطه را به وجود می‌آورند – یک ملتی قد علم کند، عالم باشد، قدرت داشته باشد، حرف برای زدن داشته باشد و بتواند صدای خودش را به دنیا برساند، دارای فناوری پیشرفته و ابزارهای گوناگون ارتباطی باشد، دارای قدرت تبلیغات باشد، دارای انسان‌های با اعتماد به نفس بالا باشد و با این نظام سلطه مواجهه و مقابله کند؛ آنجایی که همه دست به دست هم می‌دهند تا یک ملت را مظلوم کنند، زیر پا له کنند، او به دفاع از آن ملت سینه سپر کند، ببینید در دنیا چه اتفاق عجیبی رخ خواهد داد؛ وضع دنیا دگرگون خواهد شد.
برای این هدف کار کنید، علم را برای این فرا بگیرید، دنبال این باشید – این لازم است – والاّ اگر روشی که علم‌آموزان و صاحبان علم در دنیا در این دویست سال سیصد سال دنبال کردند، ما هم ته صف آنها بایستیم، راهی که آنها رفتند، ما هم همان راه را برویم، این که هنری نیست؛ این که هدفی نیست که انسان از جان خودش برای آن مایه بگذارد. ما بایستی راه جدیدی را باز کنیم. راه جدید این است که یک ملتی با دارا بودن ابزار علم و اقتدار علمی – که همه چیز دیگر را به دنبال خودش می‌آورد – انگیزه‌های الهی و ارزش‌های الهی و اخلاق الهی را در دنیا عَلم کند و پرچمش را برافرازد. این، آن توقعی است که ما از شما داریم.۴ ۴.   ۱۴/۰۷/۸۹   بیانات در دیدار نخبگان جوان‌جوانان، موتور محرک و خط مقدم حرکت ملت ایران برای پیشرفت
من به شما جوانان عزیز عرض بکنم: امروز شما خط مقدم حرکت ملت ایرانید! … در زمینه علمی، در زمینه فناوری، در زمینه سیاسی، در زمینه خدمات گوناگون، در زمینه عمران کشور، ما به پیشرفتهای چشمگیری دست یافتهایم. امروز خوشبختانه سرتاسر کشور مثل یک کارگاه بزرگ است که در همه جایش دارد کار انجام میگیرد، خدمت انجام میگیرد، کارهای عمرانی انجام میگیرد؛ هم کارگزاران ایرانی مهارت و خبرویت و تجربه پیدا میکنند، هم مردم بهرهمند میشوند، هم ما از دیگران بینیاز میشویم.
در گذشته اگر میخواستند توی این شهر یک پل بسازند، باید کارشناس فرنگی میآمد؛ اگر میخواستند یک سد بسازند، باید منت چند دولت خارجی را میکشیدند؛ کارهای پیچیدهتر که جای خود دارد. امروز ملت ایران از این جهات بینیاز است؛ نیروی انسانی غنی، سرشار، بااستعداد و انبوه دارد؛ مدیران دلسوز و علاقه مند و کارآمد دارد. ملت دارد پیش میرود. اما آن مجموعهای که جلوی این حرکت عظیم قرار دارد، چه کسانی هستند؟ آنهـا جـوانهـا هستند، دانشجویـانند، دانشآموزانند، طلاب جوانند. جوانهـا هستند کـه دارند این حرکت را به پیش میبرند. موتور این حرکت عظیم، این قطار عظیمی که دارد همینطور پیش میرود، جوانهایند.
البته مدیران کارآمد و کارآزموده و مجرب لازمند. تکیه روی جوانها معنایش این نیست که ما به آدمهای تجربه کرده و عمر گذرانده و مراحل دیده و مو سفید کرده بیاحترامی کنیم؛ نه، آنها هم وجودشان واجب و لازم است؛ اما تا جوانها نباشند، این حرکت انجام نمیگیرد. امروز به توفیق الهی، به حول و قوه الهی جوانها حاضرند، در صحنهاند؛ این خیلی چیز مهم و بزرگی است. شما جوانها خط مقدم این حرکت هستید؛ هم در میدانهای سیاسی، هم در میدانهای اقتصادی، هم در میدانهای علم.۹ ۹.   ۱۲/۰۸/۸۹   بیانات در دیدار دانش آموزان در آستانه ۱۳ آبان  ضرورت عزم راسخ، برای رسیدن به قله های پیشرفت
ملت ایران به قله هایی چشم دوخته است و به سمت آن قله ها دارد حرکت میکند. دوست و دشمن اعتراف میکنند که ملت ایران بسرعت دارد به سمت قله ها میرود. البته راه هنوز خیلی طولانی است؛ ساده اندیشی نباید کرد. راهی که ما در پیش داریم، راه یکساله و دو ساله نیست؛ راه بلندمدت است؛ اما دارد حرکت میکند. تا حرکت نباشد، رسیدن به هدف ممکن نیست. با نشستن و آرزو کردن و خمیازه کشیدن، هیچ کس به هدف نمیرسد؛ باید پا در راه نهاد، با عزم راسخ پیش رفت. ملت ایران دارد این کار را میکند. … توی صحنه بمانید عزیزان من! کشور مال شماست. این قلههایی که … گفتم، متعلق به شماست. در دورانی که شما به کمال سنی رسیدید، انشاءاللَّه این قلهها را خواهید دید و برای ملت خودتان افتخار خواهید آفرید. البته هیچ حرکتی هرگز تمام شدنی نیست. حرکت به سمت قلهها همچنان ادامه دارد و هیچ وقت متوقف نمیشود. مهم این است که یک ملت یاد بگیرد، عادت کند و برای حرکت به سمت کمال و تعالی، عزم راسخ کند. این عزم نبایستی هیچ وقت سستی پیدا کند.۹ ۹.   ۱۲/۰۸/۸۹   بیانات در دیدار دانش آموزان در آستانه ۱۳ آبان