خواب دیدن، یکی از راه های ارتباط با عالم معنا به شمار میره.
“علم روانکاوی قائل به وجود روح ملکوتی نیست و معتقد هست که خواب صرفاً از روان ناشی می شه و از ناخودآگاه سرچشمه می گیره و هیچ گونه معنای روحانی و یا محتوای خبر دهنده نداره.
با اینکه نظریه ی منشاء روانی خواب تا حدّی درست هست، امّا نمی شه شواهد موثّق بسیار زیادی رو که بر صحت خواب های خبر دهنده و رویاهای صادقه گواهی می دن نادیده گرفت.”
در بیداری، دستگاه روانی (ذهن)، با فعّالیتش، حجاب روانی غلیظ (ضخیم) و تیره ای رو ایجاد می کنه که مانع از انتقال ادراکات روح ملکوتی به سطح آگاهی عادی انسان می شه.
(آگاهی عادی در انسان، برابر هست با هُشیاری فعّال یا “Active vigilance” در وجود شخص. این حالت باعث می شه که فرد بتونه خودش رو با محیط تطبیق بده.)
معمولاً هنگام خواب این حجاب تخفیف پیدا می کنه و در بعضی موارد حتّی از بین میره، در این حالت امکان دیدن خواب های روحانی افزایش می یابه. اگه حجاب روانی غلیظ باقی بمونه، انتقالات معنوی متوقّف می شن و خواب چیزی جز انعکاس وقایع روزمرّه و یا انگیزش های ناخودآگاه نخواهد شد، که به اونها خواب های دِماغی (مغزی) گفته می شه.
انواع خواب
برای ساده کردن مطلب می تونیم خواب ها رو به سه دسته ی اصلی تقسیم کنیم:
خواب های دِماغی (ناشی از فعل و انفعالات مغزی) ، خواب های روحانی و خواب های مختلط.
کسانی که تحت سلطه ی روح بشری خودشون (اید) هستن، تقریباً تمام خواب هاشون از نوعِ خواب های دِماغی هست. با اینکه هنگام خواب ارتباط با عالم معنا برقرار می شه، امّا غلظت (ضخامت) حجاب روانی مانع از رسیدن پیام ها می شه. خواب های دِماغی، ناشی از وقایع روزمرّه، غرایز سرکوب شده و گرایش های روانی هست. محتوای این خواب ها بستگی به حالت جسمانی، روانی و یا رویدادهای زندگی داره. از دیگر وجوه تمایز این خواب ها با خواب های روحانی این هست که خواب دِماغی معمولاً اثر عمیق و ماندگاری بر شخص نمی گذاره.
خواب های روحانی (رویای صادقه) رو از روی کیفیت، محتوا و اثری که بر خواب بیننده می گذاره می تونیم تشخیص بدیم. این خواب ها اغلب حامل پیام های رمزگونه هست. در چنین خواب هایی، معمولاً فرستاده ای از عالم معنا با خواب بیننده تماس می گیره، یا روح خواب بیننده از جسم خارج می شه و خودش با اون عالم ارتباط برقرار می کنه. در این حالت، روح توسّط “رشته ای که موجد حیات جسم هست به اون متّصل هست. خواب های روحانی اثر عمیقی از خودشون به جای می گذارن، اگه هنگام بیدار شدن از یادمون نرن، هر زمان، حتّی سال ها بعد هرگاه به خاطرمون بیان، اون ها رو همچنان تازه می یابیم.
مثل رویای صادقه ای که ممکنه راجع به چهره ی بغل دستی خودتون در یکی از شب های اوّلِ ماه مهر یا روزهای قبل از شروع مدارس، تجربه کرده باشین و هزاران مورد مشابهِ دیگه…
اغلب، هنگام بیدار شدن، تمام یا بخشی از خواب های روحانی از خاطر می رن. علّت اون این هست که یا هنوز به پختگی روحی لازم نرسیده ایم، یا به صلاحمان نیست و یا غفلت روح مانع ثبت اون می شه. در واقع، غفلت روحی باعث می شه که در لحظه ی انتقالِ داده ها به ضمیر آگاه شخص، ارتباط قطع بشه. برای ممانعت از غفلت روح، توصیه شده که قبل از خواب، توجّه به سوی خدا باشه. اکثر خواب ها از نوع خواب های مختلط اند، یعنی عناصر روانی در اون ها بیشتر غلبه داره.
مفهوم خواب
محتوا و صحنه ها در خواب های روحانی، به فرهنگ، محیط اجتماعی و به خصوص کیفیت اعتقادات فرد بستگی داره. مثلاً اگه کسی یکی از قدّیسین یا پیامبران رو در خواب ببینه، او رو به همون شکل و خصوصیاتی می بینه که در ذهن داره و چه بسا با خصوصیات واقعی او مطابقتی هم نداشته باشه.
به تعبیر استاد الهی:”عالم آخرت مانند آینه ای هست که هر کس صورت خودش رو در اون می بینه.”
به همین ترتیب، هر کس معمولاً پیام های معنوی خودش رو به رمز و یا نماد هایی می بینه که برای اون معنی داره. از این رو تنها معبِّران بصیر که به زبان و اشارات عالم معنا آشنا هستن، می تونن خواب های روحانی رو رمزگشایی و به درستی تعبیر کنن. اون ها می تونن جریان های معنوی ای رو که اون صحنه رو بوجود آورده، ببینن.
فرض کنین تئاتری در زیر روشنایی چند نور افکن در حال اجرا هست و سایه ی بازیگران اون روی دیوار می افته. معبِّر بصیر می تونه تمامی اون صحنه ها و عملیات رو به طور واقعی ببینه، در حالی که معبّران معمولی، یعنی کسانی که بر اساس قراردادهای ذهنی خودشون خواب رو تعبیر می کنن، چیزی جز حرکت سایه ی بازیگران رو بر روی دیوار تشخیص نمی دن.
مثلاً بین مردم رایج هست که در خواب هاشون به دنبال نشانه های قابل تعبیری، نظیر “بالا رفتن، پایین رفتن، باریدن باران یا برف، گریستن یا خندیدن و …” هستن. حال اینکه، نتیجه گیری صحیح از پیامِ رویا، بدون توجّه به شرایط زمان و مکان و همچنین جمع بندی صحیح داده ها امری ناممکن هست و پیآمدی جز گمراهی و خرافه گرایی نداره.
معبِّر می تونه بر پیامد خواب اثر بگذاره، هم مثبت و هم منفی. مثلاً اگه کسی خوابی ببینه و شخصی اون رو به طور منفی تعبیر کنه، به احتمال قوی همون تعبیر منفی به وقوع می پیونده. معبِّران بصیر قادر هستن، با تعبیر مثبتی از همون خواب، اثر منفی اون رو تغییر بدن و حتّی به مثبت تبدیلش کنن. اگه معبِّر بصیر در دسترس نباشه، هر کس باید بتونه خواب خودش رو بهتر از سایرین تعبیر کنه. فراموش نکنیم که این ما هستیم که سرنوشت رو می سازیم.
گاهی بعضی خواب های روحانی، اون چنان معنای واضح و آشکاری دارن که نیازی به تعبیر نیست. مثلاً در خواب دستور واضحی داده می شه، توصیه ای می شه و یا به وضوح چیزی تجویز می شه. (ادگار رو که یادتونه! مقاله ی “ماجرای ادگار کِی سی یا همه چیز درباره ی تله پاتی” رو می گم.) میزان، در ترتیب اثر دادن به این گونه خواب ها این هست که ببینیم آیا پیام با معیارهای سه گانه ی: عقل سلیم، قوانین الهی و اصول اخلاقی تطبیق داره یا نه.
خواب های خبردهنده (هشدار دهنده) یا نگران کننده
ممکن هست در سرنوشت متغیّر (بنا به نظر استاد الهی، سرنوشت های متغیّر در لوح محو و ثبوت، ثبت هستن.) کسی، به علتّی، مثلاً سوابقش، حادثه ی ناگواری رو رقم زده باشه؛ در ضمن، او در این مدت امتیازاتی نیز کسب کرده باشه، به گونه ای که از توجّه مبدا برخوردار شه، در این حال عدالت ایجاب نمی کنه که اون حادثه اتّفاق بیفته.
پس عملکرد ما موثر هست. به عبارت بهتر ما موثّر هستیم! هم بر روی سرنوشت خودمون و هم اطرافیانمون.
پس با دیدن خوابی هولناک یا ناخوشایند، به شخص هشدار می دن تا بتونه از اون حادثه جلوگیری کنه.
(اگه شما در این باره خاطره ی تلخی دارین، یعنی نتونستین از وقوع واقعه ای جلوگیری کنین. خودتون رو سرزنش نکنین. مطمئناً شما همه ی اون چه که از دستتون بر میومده رو انجام دادین. کماکان به آینده امیدوار باشین.)
در این صورت شخص می تونه طبق فرهنگ و اعتقاداتش، از طریق به کار گرفتن انرژی مثبت یا به تعبیر دینی “تشبث به مبدا” مثل دعا، نذر، صدقه، شدّت اون حادثه رو تقلیل بده و یا اون رو رفع کنه. چناچه به محض بیدار شدن و در اولین فرصت تشبث کنه، موثرتر هست.
همون طور که در مقاله ی قبلی هم گفتم، زمان تلف شده در این قبیل مقولات تا حدِّ زیادی تعیین کننده و سرنوشت ساز هست.
اگه کسی درباره ی یکی از نزدیکانش خواب هول انگیزی ببینه، در صورتی که خواب مربوط به یکی از اعضای نزدیک خانواده اش (فرزند، همسر، والدین یا …) باشه، می تونه شخصاً در مورد اون اقدام کنه. در مورد دیگران، اگه بدونه که حرفش اعتبار داره و خوابش رو جدّی می گیرن، می تونه خوابش رو به اونها بگه. در غیر این صورت می شه به طور غیر مستقیم و بدون اشاره به خواب، راه حلّی رو پیشنهاد کرد.
از سوی دیگه، عقل سلیم حکم می کنه که نباید به تمام خواب ها ترتیب اثر داد، مثلاً خواب کودکان و یا خواب های هولناک و تکراری مادرانی که برای فرزندانشون نگرانن و یا خواب های نگران کننده ای که به دلیلِ فشار روحی (استرس) در مورد اشخاص مورد علاقه خودمون می بینیم.خواب های دِماغی در علم روانشناسی جایگاه مخصوصی دارن، چون اکثر اونها حاوی نشانه هایی هستن که از روی اونها می شه برخی علایم روان نژندی و روان پریشی رو در شخص تشخیص داد.
مدّت خواب دیدن چقدره؟
مدّت زمان بیداری در شخص بالغ، معادل چهار برابر مدّت زمان بیداری در یک کودک هست. نوزاد، به طور متوسّط در ازای هر یک ساعت بیداری، دو ساعت رو در خواب میگذرونه، حال این که فرد بالغ در همون زمان نیم ساعت در خواب هست.
تقریباً ۲۰ درصد مدّتى رو که در خواب هستیم خواب مى بینیم. این نسبت به ندرت از حدود ۱۸ تا ۲۵ درصد تجاوز مى کنه.
کسانى که اختلال رشد عقلانى دارن، تقریباً نصف افراد عادى خواب مى بینن.
نوزادان در دو ماه اوّل زندگى یک تا سه برابر بزرگسالان خواب مى بینن.
هنگام خواب دیدن بر ما چه می گذره؟
ما معمولا ۴ بار در شب خواب مى بینیم. یک خواب طبیعىِ هشت ساعته بدین نحو تقسیم بندی میشه:
یک ساعت خواب، ده دقیقه رؤیا، یک ساعت ونیم خواب، سى دقیقه رؤیا و به همین ترتیب…
هر شخص سالیانه تقریبا هزار رؤیا مى بینه و امکانش بسیار کم هست که همه ی اونها در خاطرش بمونه.
حیوانات هم رویا مى بینن؟
حیواناتِ کمتر تکامل یافته مثل رطـیـل و لاک پـشـت خـواب نـمـى بـیـنـن، ولی مـیـمـون، تقریباً شـبـیـه انـسـان خـواب مـى بـیـنـه.
هـر چـه حـیـوان تکامل یافته تر باشه، رؤیا و احتیاج به اون بیشتر هست.
ما به چند ساعت خواب نیاز داریم؟
هیچ جواب دقیقی برای این سؤال وجود نداره، چون مقدار خواب مورد نیاز در افراد مختلف متفاوت هست. میشه گفت مقدار خوابی که هر فرد به اون نیاز داره، اون مقداری هست که اگه تأمین بشه، او در روز بعد احساس خواب آلودگی نکنه.
فیزیولوژی خواب
چرخه ی خواب و بیداری در برگیرنده ی مراحل مختلفی از خواب هست. خواب به دو قسمت کلّی تقسیم میشه:
۱. مرحله غیر رم:(NON-REM) (NREM) هفتاد و پنج تا هشتاد درصد کلِّ زمان خواب رو به خودش اختصاص داده و در اون سیستم پاراسمپاتیک فعّال هست. این مرحله، خود به ۴ زیر – مرحله تقسیم میشه. مراحل ۳ و ۴ به خواب امواج آهسته(SLOW WAVE SLEEP) (SWS) هم معروف هستن.
۲. مرحله رم و یا حرکات سریع چشم:(RAPID EYE MOVEMENT) (REM) در این مرحله، سیستم سمپاتیک فعّال بوده و فقدان تونوس عضلات اسکلتی اتفّاق می افته.
تونوس عضلانی: (MUSCLE TONE / TONUS) انقباضات مداوم و غیر فعّال عضلات هست، که به حفظ وضعیت بدنی و تعادل بدن کمک میکنه.
مراحل خواب بر اساس امواج مغزی مشخص میشن.
نوار مغزی و یا الکتروانسفالوگرافی:(ELECTROENCEPHALOGRAPHY) اندازه گیری فعالیّت الکتریکی مغز (ثبت امواج مغزی) با قرار دادن الکترودهایی بر روی پوست سر یا درون قشر مخ هست. نتیجه ی اون الکتروانسفالوگرافELECTROENCEPHALOGRAPH (EEG) یا امواج مغزی(BRAINWAVES) نامیده میشه.
امواج مغزی
۱. امواج گاما:(GAMMA) با فرکانس ۲۶ تا ۱۰۰ هرتز، در فعالیّت های ذهنی پیچیده، ادراک، حل مسئله، ترس و گوش بزنگ بودن تولید میشه.
۲. امواج بتا:(BETA) با فرکانس بالای ۱۲ هرتز (معمولا ۲۰ هرتز)، در وضعیت بیداری، افکار مضطرب، تفکر و تمرکز فعال و استدلال تولید میشود. مصرف کافئین باعث تولید امواج بتا میشه.
۳. امواج آلفا: (ALPHA) با فرکانس ۸ تا ۱۲ هرتز است، در وضعیت بیداری و آرمیدگی (آرامش خاطر)، یادگیری، خیالپردازی طی روز و معمولاً با چشمهای بسته تولید میشه و با خواب آلودگی کاهش پیدا می کنه.
۴. امواج تتا: (THETE) با فرکانس ۴ تا ۸ هرتز است، در مرحله قبل از خواب و هنگام بیداری (خواب آلودگی)، هنگام خواب، خواب سبک، دیدن رویاها، مدیتیشن (مراقبه) عمیق، هیپنوتیزم، حالت خلسه، نیایش، خیالپردازی طی روز، اشراق، خلاقیت، حافظه، یادگیری و رویاهای روشن ظاهر میشه. امواج تتا دسترسی به اطلاعات ناخودآگاه رو میسر میکنه.
۵. امواج دلتا: (DELTA) با فرکانس ۴ هرتز و یا پایینتر. در مراحل ۳ و ۴ خواب ظاهرمیگردد. در مرحله ی خواب عمیق و فاقد رویا، دسترسی به اطلاعات ناخودآگاه از طریق امواج دلتا صورت میگیره.
نکته: یک هرتز برابر با یک سیکل در ثانیه هست. مثلاً ۸ هرتز یعنی ۸ سیکل در ثانیه.
