برای تشخیص معجزه از سحر و جادو، ۳ راه وجود دارد:
•الف- قابلیت تعلیم و تعلم
•ب- غلبه پذیری
•ج- تحدی
الف- قابلیت تعلیم و تعلم:
◦یکی از جهات امتیاز معجزه با اعمال ساحران و مرتاضان این است که معجزه هرگز قابل تعلم و یادگیری نیست و از طرفی نمیتوان آنرا به دیگری نیز تعلیم داد. پیامبران الهی و صاحبان معجزات، هر گز در نزد استاد و در کلاس خاصی آموزش ندیده این گونه اعمال خارقالعاده را از کسی فرانگرفتهاند. بلکه قدرت اعجاز، موهبتی است آسمانی و عطایی است الهی که از ناحیه ذات خداوندی به آنان افاضه شده است. اما در مقابل، کارهای فوقالعاده واعجاب انگیز مرتاضان و ساحران بگونهای است که دیگران نیز می توانند با مطالعه کتب و با انجام تمرین ها و ریاضتهای خاصی که آنان انجام دادهاند، قدرت انجام آن گونه اعمال را به دست آورند.
ب- غلبه پذیری:
◦از آن جا که عالم طبیعت، جهان تزاحمات است لذا به وضوح مشاهده میکنیم که اگر چه بر کل هستی نظام عللی و معلولی و قانون علیت حاکم است، اما چنین نیست که همواره هر علتی بتواند معلول خویش را بالفعل موجود سازد، چرا که ممکن است موانع و عوامل دیگری وجود داشته باشد که جلو تاثیر این علت و پیدایش معلول آن را بگیرند. اعمال مرتاضان و جادوگران از آنجا که مستقیماً در ارتباط با خداوند و عالم مجردات نبوده و ارتباط خاصی را که معجزات با مبدأ هستی دارند، دارا نمی باشند، لذا محکوم همین تزاحمات عالم طبیعت بوده گاه مغلوب عوامل دیگر واقع میشوند. اما معجزات انبیاء و اولیاء الهی، از آن جا که به قدرت خداوندی بوده و مستقیماً با ارادهی او صورت میگیرند لذا هر گز محکوم تزاحمات عالم طبیعت واقع نشده، مغلوب عامل دیگر نمیشوند. به عبارت دیگر هرگز چنین نیست که کسی بتواند جلو قدرت اعجاز انبیاء آسمانی را بگیرد و یا در صورت وقوع معجزه آن را باطل سازد و از بین ببرد.
ج- تحدی:
◦معجزه مستقیماً متکی به قدرت الهی است بگونهای که هرگز ممکن نیست در برابرعامل دیگری مغلوب گردد، باعث گردیده که همواره انبیاء الهی از دیگران بخواهند که اگر میتوانند همانند معجزات آنها را انجام دهند و مثل آن را بیاورند که اصطلاحاً به این درخواست و ادعا تحدی گفته شده است. اما هیچ یک از ساحران و مرتاضان به خود جرأت نمیدهند که از دیگران درخواست مقابله به مثل نمایند و آنان را عاجز از انجام کاری نظیر کار خود بدانند یعنی به طور کلی اعمال خارقالعاده آنان، هرگز همراه با تحدی نیست و این خود یکی از اساسیترین جهات امتیاز بین اعمال ساحران و معجزات انبیاء الهی است.
