نماز امام زمان

چون نماز بهترین عبادات و کلید حل مشکلات است، بر آن شدم که سرآغاز تحقیقاتم را نماز امام زمان علیه السلام قرار دهم. این نماز را علمای بزرگ شیعه در کتابهای خود روایت کرده اند که ما در اینجا به چهار طریق آن را نقل می کنیم:
الف – سیدبن طاووس می نویسد:
صلوه الحجّه القائم علیه السلام رکعتان، تقرء فی کلّ رکعه الفاتحه الی اِیّاکَ نعبد وایّاک نستعین، ثمّ تقول مأه مرّه: ایّاک نَعبد و ایّاک نستعینُ، ثمّ تتمّ قرائه الفاتحه و تقرء بعدها الاخلاص مرّه واحده، وتدعو عقیبها فتقول:
اَللّهُمَّ عَظُمَ الْبَلاءُ، و بَرِحَ الْخِفاءُ، وَانْکَشَفَ الْغِطاءُ، وَضاقَتِ الْأَرْضُ بِما وَسِعَتِ السَّماءُ، و اِلَیْکَ یا رَبِّ الْمُشْتَکی، وَعَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فی الشِّدَّهِ وَالرَّخاءِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَلَّذینَ أَمَرْتَنا بِطاعَتِهِمْ وَعَجِّلِ اللّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقائِمِهِمْ، وَاَظْهِرْ إعْزازَهُ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ، إِکْفِیانِی فَإِنَّکُما کافِیایَ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ أُنْصُرانی فَإِنَّکُما ناصِرایَ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ، اِحْفَظانی فَإِنَّکُما حافِظایَ، یا مَوْلایَ یا صاحِبَ الزَّمانِ – ثلاث مرّات – اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ، أَدْرِکْنی أَدْرِکْنی أَدْرِکْنی، ألْأَمانَ ألْأَمانَ ألْأَمانَ. [۱] .
نماز حضرت قائم علیه السلام دو رکعت است. در هر رکعت فاتحه الکتاب را تا آیه إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیّاکَ نَسْتَعینُ می خوانی، سپس این آیه را صد مرتبه تکرار کرده، آنگاه سوره را تمام می کنی و بعد سوره توحید را می خوانی و بعد از نماز دعای اللهم عظم البلاء… را قرائت می نمایی.
ب – شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان در کتاب کنوز النجاحه [۲] (روایت کرده است از احمدبن الدربی از خدّامه ابی عبداللَّه حسین بن محمد بزوفری که او گفته است: از ناحیه مقدّسه حضرت صاحب الزمان – علیه الصلوه والسلام – توقیعی بیرون آمد که اگر کسی را به سوی حق تعالی حاجتی باشد، باید بعد از نصف شب جمعه غسل کند و به مکان نماز خود برود و دو رکعت نماز گزارد: در رکعت اول سوره حمد را بخواند و چون به إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیّاکَ نَسْتَعین می رسد، صد مرتبه آن را تکرار نماید و بعد از آنکه صد مرتبه تمام شود، بقیه سوره حمد را بخواند؛ پس از تمام شدن سوره حمد سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ را یک مرتبه بخواند و رکوع و دو سجده به جا آورد و سبحان ربّی العظیم وبحمده را هفت مرتبه در رکوع بگوید و سبحان ربی الاعلی و بحمده رادر هر یک از دو سجده هفت مرتبه بگوید و بعد از آن رکعت دوم را نیز مانند رکعت اول به جای آورد و بعد از تمام شدن نماز این دعا را بخواند؛ پس خداوند حاجت او را – هر چه که باشد – برآورده سازد مگر آنکه حاجت او در قطع کردن صله رحم باشد؛ دعا این است:
أَللّهُمَّ اِنْ اَطَعْتُکَ فَالْمَحْمِدَهُ لَکَ وَاِنْ عَصَیْتُکَ فَالْحُجَّهُ لَکَ، مِنْکَ الرَّوْحُ وَمِنْکَ الْفَرَجُ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَکَرَ، سُبْحانَ مَنْ قَدَرَ وَغَفَرَ، اَللّهُمَّ اِنْ کُنْتُ عَصَیْتُکَ فَاِنّی قَدْ اَطَعْتُکَ فی أَحَبِّ الْاَشْیاءِ اِلَیْکَ وَهُوَ الْایمانُ بِکَ لَمْ أَتَّخِذْ لَکَ وَلَدا وَلَمْ أَدْعُ لَکَ شَریکا مَنّا مِنْکَ بِهِ عَلَیَّ لامَنّا مِنّی بِهِ عَلَیْکَ وَقَدْ عَصَیْتُکَ یا اِلهی عَلی غَیْرِ وَجْهِ الْمُکابَرَهِ، وَ الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِیَّتِکَ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِیَّ-تِ-کَ وَلکِنْ اَطَعْتُ هَوایَ وَاَزَلَّنِی الشَّیْطانُ فَلَکَ الْحُجَّهُ عَلیَّ وَالْبَیانُ، فَاِنْ تُعَذِّبْنی فَبِذُنُوبی، وَاِنْ تَغْفِرْ لی وَتَرْحَمْنی فَاِنَّکَ جَوادٌ کَریمٌ) و بعد از آن تا نفس او وفا کند یا کَریمُ یا کَریمُ را مکرّر بگوید، بعد از آن بگوید: یا امِنا مِنْ کُلِّ شَی ءٍ وَکُلُّ شَیْ ءٍ مِنْکَ خائِفٌ حَذَرٌ اَسْئَلُکَ بِاَمْنِکَ مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ وَخَوْفِ کُلِّ شَیْ ءٍ مِنْکَ، اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُعْطِیَنی اَمانا لِنَفْسی وَاَهْلی وَوَلَدی وَسایِرِ ما اَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتّی لا أَخافَ وَلا اَحْذَرَ مِنْ شَیْ ءٍ اَبَدَا اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ، وَحَسْبُنا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکیلُ
یا کافِیَ اِبْراهیمَ نَمْرُودَ وَیا کافِیَ مُوسی فِرْعَوْنَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَکْفِیَنی شَرَّ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و به جای فلان بن فلان، نام شخصی را که از ضرر او می ترسد و نام پدر او را بگوید، و از خداوند طلب کند که ضرر او را دفع نماید و کفایت کند. بعد از آن به سجده رود و حاجت خود را مسئلت نماید وبه درگاه خداوند تضرع و زاری کند.
هر مرد مؤمن و زن مؤمنه ای که این نماز را به جا آورد و این دعا را از روی اخلاص بخواند، درهای آسمان برای برآمدن حاجات او گشوده می شود و دعای او مستجاب می گردد، و این به سبب فضل و انعام [۳] خداوند تعالی بر ما و بر مردمان است.
ج – قطب راوندی رحمهاللَّه در کتاب دعوات در ضمن نمازهای معصومین علیهم السلام می گوید:
نماز مهدی – صلوات اللَّه و سلامه علیه – دو رکعت است: در هر رکعتی حمد یک مرتبه و صد مرتبه [۴] إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیّاکَ نَسْتَعین، و بعد از نماز، صد مرتبه صلوات بر پیغمبر و آل او (صلوات اللَّه علیهم).
د – صاحب کتاب مونس الحزین در ضمن بیان داستان مسجد مقدّس جمکران قم، از قول حسن بن مثله جمکرانی چنین می نویسد:
امام زمان علیه السلام فرمود:
دو رکعت نماز تحیّت مسجد بگزارند، در هر رکعتی یک بار الحمد و هفت بار قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ بخواند و تسبیح رکوع و سجود را هفت بار بگویند؛ و دو رکعت نماز امام صاحب الزمان علیه السلام بگزارند بر این نسق: چون فاتحه خواند به إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیّاکَ نَسْتَعین رسید، صد بار آن را بگوید، و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند؛ و رکعت دوم را نیز به همین طریق بگزارد و در رکوع و سجود هفت بار تسبیح بگوید، و چون نماز را تمام کرد، تهلیل بگوید و تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام را، و چون از تسبیح فارغ شد سر به سجده نهد و صد بار صلوات بر پیغمبر و آلش – صلوات اللَّه علیهم – بفرستد، و این نقل از لفظ مبارک امام علیه السلام است که فَمَن صلّیهما فکأنّما صلّی فی البیت العتیق؛ یعنی هر که این دو رکعت نماز را بگزارد، گویی دو رکعت نماز در کعبه گزارده است.
نماز مسجد جمکران را مرحوم حاجی نوری -که از بزرگترین محدّثان قرون اخیر است [۵] .
[۶] – در کتابهای نجم الثاقب، کلمه طیبه و جنه المأوی در ضمن حدیث تأسیس مسجد جمکران نقل نموده است، و قبل از ایشان هم جمعی از بزرگان آن را با اختلاف اندک روایت کرده اند که عبارتند از:
۱ – خبیر مرحوم محمد تقی ارباب قمی، از دانشمندان دوره ناصری (پدر مرحوم آیت اللَّه حاج میرزا محمد ارباب قمی)؛ ایشان حدیث مسجد جمکران را در کتاب تاریخ دارالایمان قم -که در سال (۱۲۹۵) [۷] قمری بنا به خواسته حاکم دارالایمان قم تحریر یافته است- بدون ذکر سند مرقوم داشته است.
در نقل ایشان، این مسجد به نام مسجد قدمگاه صاحب الزمان علیه السلام مطرح است.
۲ – محدّث و مورخ عظیم الشأن، مرحوم صفی الدین محمدبن محمد هاشم حسینی قمی، حدیث تأسیس مسجد جمکران را در کتاب خلاصه البلدان که در سال (۱۱۷۹) قمری از تدوین آن فارغ گردیده، روایت [۸] نموده است؛
گرچه در نسخه چاپی، این حدیث نیامده، ولی طبق نقل الذریعه نام کتاب خلاصه البلدان فی اخبار قم و شرفها و ذکر بناء مسجد جمکران است، و صاحب کتاب انوار المشعشعین آن را از خلاصه البلدان نقل کرده است.
۳ – مرحوم سید نعمت اللَّه جزائری – متوفای (۱۱۱۲) قمری – بنا به نقل مرحوم حاجی نوری، آن را در مجموعه ای که در دست مرحوم نوری بوده، مرقوم داشته است. [۹] .
نقل دیگران چون مرحوم نهاوندی، محدث قمی و صاحب کتاب انوارالمشعشعین به این بزرگواران منتهی می گردد.
این تذکر لازم است که گزارش این سه شخصیّت به کتاب ترجمه تاریخ قدیمی قم، که اصل آن تألیف حسن بن محمدبن حسن قمی – معاصر شیخ صدوق – است، منتهی می گردد. این کتاب در سال (۱۳۷۸) قمری تدوین و در سال (۸۰۶ – ۸۰۵) توسط بهاءالدین حسن بن علی بن حسن بن عبدالملک قمی، در بیست باب، به فارسی ترجمه شده است. [۱۰] .
متأسّفانه در حال حاضر تنها پنج باب از بیست باب ترجمه موجود است، و اصلِ عربی و مابقی ترجمه به کلّی مفقود می باشد.
بزرگانی که حدیث مسجد جمکران را از تاریخ قم نقل کرده اند به صراحت گفته اند که صاحب تاریخ قم، آن را از کتاب مونس الحزین شیخ بزرگوار صدوق روایت نموده است.
پاورقی
[۱] جمال الاسبوع، ص ۱۸۱ الانوار ج ۸۸ص ۱۹۱.
[۲] از کتاب (الذریعه •••) استفاده می شود که کتاب کنوز النجاح نزد حاجی نوری بوده است، ولی در حال حاضر از وجود ان اثری نیست.
[۳] (نجم الثاقب،) ۲۱۵.
[۴] دعوات قطب راوندی۸۹، ص.
[۵] حاج میرزا حسین بن محمد تقی نوری طبرسی از اکابر علمای امامیه است. وی در سال ۱۳۲۰قمری در سن ۶۶سالگی در نجف اشرف وفات نمود.
[۶] «کتاب نجم الثاقب از کتابهای معروف مرحوم نوری است. وی آن را به دستور میرزای بزرگ شیرازی تألیف کرده و در سال ۱۳۰۲قمری آن را به اتمام رسانده است.
[۷] رجوع شود به کتاب تاریخ دارالایمان قم، چاپ حکمت، قم، مهرماه ۱۳۵۳ش، به کوشش مدرسی طباطبائی.
[۸] رجوع شود به کتاب الذریعه، ج ۷ص ۲۱۶و خلاصه البلدان چاپ حکمت قم، به کوشش مدرسی طباطبائی، سال ۱۳۹۶ق.
[۹] جنه المأوی، حاجی نوری، ص ۲۳۰ بحار الانوار، و ص ۴۶۱کلمه طیّبه.
[۱۰] مقدمه کتاب تاریخ قم، مترجم، ص ۳.