آیا بودا پیامبر بود؟ اگر نبود پس چرا در این سرزمین پیامبری از طرف خدا فرستاده نشده؟

پاسخ:
آیین بودا دوّمین آیین بود که پس از آیین جینی به انگیزه مقابله با آیین برهمنی یا اصلاح آن پدید آمد، و تأثیرات عمیق در افکار و آداب سراسر هند بر جای گذاشت، بنیان?گذار این آیین فردی است به نام «سیداراتا» که از شاهزادگان هندی است که پس از آن?که در کسوت مرتاضان در آمد، لقب سیر من گوتمه (که به معنای مرتاض و زاهد است) را به او دادند و پس از آن?که مراحلی از ریاضت را طی کرد و به ارشاد و هدایت خلق برخاست به لقب «بودا» یعنی منور و درخشان شهرت یافت و آیین او را «بودا» و پیروانش را بودایی خواندند، بودا خود را نه پیغمبر می?دانست و نه خداوند و الهه و نه تجسمی از الهه،[۱] و در اسلام هم مدرکی صحیح دال بر این?که بودا از پیامبران بوده است نداریم، در نتیجه پاسخ بخش اوّل این شد که «بودا» از پیامبران نبوده است.
از منابع اسلامی استفاده می?شود که ظهور انبیاء ـ علیهم السّلام ـ اختصاص به منطقه خاصی نداشته و آیات کریمه قرآن دلالت دارد، بر این?که هر قوم و امتی پیامبری داشته?اند، که به چند نمونه اشاره می?شود.
۱. رسول همیشه از بین خود مردم در بین هر قوم برانگیخته شده است چنان?که در سوره بقره،[۲] اعراف،[۳] و سوره جمعه بدان اشاره شده است «رسولاً مِنهُم».[۴]
۲. «برای هر گروه و امّتی پیامبری است پس زمانی که پیامبرشان آمد، میان مردم به عدالت و قسط حکم می?کند»[۵] و فرمود: «هیچ امّتی نیست مگر آن?که در میان انان پیامبری برای هشدار دادن بود»[۶] این آیات و مانند آنها[۷] به صراحت می?گویند که هر امّتی دارای نبی و پیغمبری بوده?اند. و هم?چنین روایات بر این مطلب دلالت دارند که به نمونه?هایی اشاره می?شود:
علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: خداوند رسولان خود را پی در پی اعزام کرد تا وفاداری به پیمان فطرت را از آنان باز جویند… خداوند هرگز انسان?ها را بدون پیامبر یا کتابی آسمانی یا برهان قاطع… رها نساخته است.[۸]
از بعضی روایات استفاده می?شود که خداوند از میان سیاه?پوستان نیز پیامبری برانگیخته است. چنان?که علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: خداوند پیامبر سیاه?پوستی را مبعوث کرد هر چند سرگذشت او در قرآن نیامده است «بعث الله نبیّاً اسود»[۹] چنان?که خود قرآن هم اشاره دارد که «و مِنهم من لم نقصص» ما قصّه عدّه?ای (بسیاری) از پیامبران را (و نام آنها را) در قرآن نیاورده?ایم. در نتیجه ممکن است در قاره هند پیامبر و یا پیامبران الهی، دارای مکتب آسمانی بوده?اند، ولی اسم آنها در قرآن و تاریخ نیامده است. از مجموع ۰۰۰/۱۲۴[۱۰] نفر پیامبر فقط اسم برخی از آنها در قرآن آمده است. قابل ذکر است که این احتمال هم وجود دارد که بخاطر اتصال و ارتباط هندوستان به قاره?های دیگر و نفوذ دعوت پیامبران آن قاره?ها پیامبر خاصی فرستاده نشده باشد و امکان دارد پیامبرانی فرستاده شده ولی به قتل رسیده?اند. شاهد وجود پیامبران در هندوستان این است که این سرزمین از قدیم?الایام به سرزمین ادیان و افکار و فلسفه?های مرموز و سرزمین ریاضت?کشان معروف بوده است و در همان ادیان ابتدایی آثاری از ادیان آسمانی دیده می?شود که به نمونه?های اشاره می?شود، مثلاً در کتاب «ریگ?ودا» که یکی از کتاب?های آیین «ودایی» است آثاری از مناجات?ها و ادعیه با خدا دیده می?شود[۱۱] و هم?چنین در آیین برهمنی سخن از جاوید بودن و همه جا بودن برهمن مطرح است[۱۲] (که این همان اوصاف خدای واقعی است) و همین طور در آیین هند پرستش و خدای خلقت و… مطرح است[۱۳] و در آیین سیک (سِرخ) اعتقاد به وحدانیّت خدای متعال وجود دارد[۱۴] و یا در آیین بودا سخن از اعتماد به نیروی ذاتی خود انسان مطرح است که باید به واسطه تهذیب و تزکیه باطن رهایی یابد[۱۵] و… همه این?ها نشان از وجود ادیان الهی است که بعدها به نوعی تحریف شده است. شاهد دیگر این است که در بعضی روایات از پیامبری اسمی به میان آمده است که در هندوستان مبعوث شده و دارای علومی از جمله علم نجوم بوده است.[۱۶]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. ادیان ابتدایی، ربانی گلپایگانی.
۲. نبوّت، محسن قرائتی.
۳. تفسیر نمونه ج ۱، ص ۳۳۳ـ۴۵۸، ح ۲۳، ص ۳۷۹.
[۱] . ربانی گلپایگانی، جزوه ادیان ابتدایی، قم، مؤسسه امام صادق ـ علیه السّلام ـ، ص ۲۰ـ۲۱.
[۲] . بقره/۱۲۹.
[۳] . اعراف/۳۵.
[۴] . جمعه/۲.
[۵] . یونس/۴۷.
[۶] . فاطر/۲۴.
[۷] . مؤمنون/۴۴، لیل/۱۲.
[۸] . نهج?البلاغه، ترجمه محمد دشتی، خطبه ۱، ص ۳۸.
[۹] . طبرسی، ابوعلی، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه، چاپ دوّم، ۱۴۰۸، ج ۷ـ۸، ص ۸۳.
[۱۰] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، چاپ هشتم، ۱۳۷۰، ج۱۱، ص۳۱.
[۱۱] . ادیان ابتدائی، (پیشین) ص ۶.
[۱۲] . همان، ص ۸.
[۱۳] . همان، ص۹.
[۱۴] . همان، ص ۱۳.
[۱۵] . دائره المعارف، (پیشین) ج ۲، ص ۳۸۴ـ۳۸۸.
[۱۶] . بحارالانوار، (پیشین) ج ۵۸، ص ۲۴۳، حدیث ۲۳.