آیا همسرتان افسرده است؟

گاهی در زندگی مشترک اتفاقاتی رخ می دهد که به آسانی قابل حل نیست و گه گاه به جدایی همسران منجر می شود. یکی از اتفاقات ناخوشایند این چنینی، ابتلای یکی از زوجین به بیماری افسردگی است که تنها با همکاری بیمار برای درمان و همچنین درک طرف مقابل، قابل کنترل و درمان است. در این باره سلامت با دکتر محمد مجد، روان پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفتگویی انجام دادهاست که خلاصهای از آن را می خوانید.آقای دکتر! افسردگی بیشتر سراغ خانمها می آید یا آقایان؟تحقیقات نشان می دهد که آمار زنان مبتلا به افسردگی دو برابر مردان است و حتی خانمها بیشتر به فکر درمان بیماری خود هستند و به روانپزشک مراجعه می کنند اما درجات بالایی از افسردگی نیز با آقایان مرتبط است و جالب است بدانید که افراد متأهل بیشتر از مجردها افسرده می شوند.افسردگی هر یک از زوجین چه تاثیری بر زندگی مشترک شان دارد؟متاسفانه زمانی که یکی از زوج ها در زندگی مشترک دچار افسردگی می شود، این بیماری روی همه جنبه های زندگی مشترک تأثیر می گذارد، به طوری که گاهی رابطه آن ها به حدی آسیب می بیند که ادامه زندگی ناممکن است اما از طرفی یک رابطه خوب می تواند روند درمان را کوتاه تر کند.
در عین حال، اغلب افرادی که افسرده هستند، به مرور زمان تمایل خود را به رابطه زناشویی از دست میدهند اما همه این مشکلات با بهبود بیماری افسردگی به مرور زمان و به کمک مشاور، حل خواهد شد. حتی میتوان گفت که ایجاد علاقه مجدد به برقراری رابطه زناشویی یکی از علایم اولیه بهبود بیماری است.این بیماری با چه علایمی بروز میکند؟بر خلاف باور عموم، افسردگی تنها گریه کردن نیست بلکه کاهش یافتن احساسات است. بنابراین اگر همسر شما از افسردگی رنج می برد، لزوما او را در حالت گریه کردن مشاهده نخواهید کرد بلکه علایم خستگی مفرط، بی حوصلگی، منزوی بودن یا احساس درهم شکستن را در او خواهید دید. حتی تغییر رفتاری بدون علت، کناره گیری از برقراری ارتباط، فکرهای بی اساس یا هراس که به طور روزافزون آشکار است و یا عدم رسیدگی به وضعیت ظاهری و بهداشت فردی از دیگر نشانه های ابتلا به افسردگی در یکی از زوجین است.در این بین همسر فرد افسرده باید چگونه رفتار کند؟برای قدم اول، اگر همسر یک فرد افسرده هستید نباید طوری وانمود کنید که شرایط همسر بیمارتان را کاملا درک میکنید و باید واقع گرایانه رفتار کنید تا فرد بیمار مطمئن شود تمام تلاش تان را برای درک شرایط وی خواهید کرد. البته بسیاری از مواقع احساس می کنید که تلاش تان به هیچ جایی نمی رسد اما مطمئن باشید که اظهار محبت دایمی بالاخره تأثیر خود را می گذارد و می توانید به همسرتان ثابت کنید که برای درماناش حاضر به انجام هر کاری هستید. مثلا می توانید با استفاده از کلمات محبت آمیز مانند عزیزم قبل از شروع جملات و یا با هدیه خریدن به همسرتان نشان دهید که بیماری اش ذرهای از احساس شما را نسبت به او کم نکرده است. در این شرایط فرد بیمار سعی می کند به درمان خود کمک کند اما نباید انتظار داشته باشید که به سرعت تلاشهای تان نتیجه بدهد. از طرفی، گاهی آقایان از افسردگی همسرشان خسته و کلافه می شوند و از الفاظی همچون روانی، افسرده و … برای توهین به طرف مقابل استفاده میکنند و همین موضوع موجب می شود که فرد افسرده از درمان اجتناب کند زیرا اگر برای درمان به روان پزشک مراجعه کند به این معنا است که بیماری خود را پذیرفته و توهین ها را قبول کرده است و به دلیل لجبازی با خود و حتی همسر خود ابتلا به افسردگی را انکار می کند. گاهی نیز دیده میشود که فرد افسرده به تنهایی و بدون اطلاع همسرش به روانپزشک مراجعه می کند و به دلیل ترس از سرزنشهای همسر و اطرافیان به تنهایی روند درمان را طی میکند اما در این بین موثرترین روش درمانی، زوج درمانی است که کمک زیادی به بهبود سریع فرد می کند.
بیشتر در این خصوص توضیح می دهید؟
بله؛ یکی از موثرترین روش ها برای درمان افسردگی زوجین، شرکت در جلسات درمانی مشترک است. به این معنا که زن و شوهر با هم در جلسات درمانی شرکت کنند و راهکارهای پزشک معالج را به کار ببرند. به این روش زوج درمانی گفته می شود.
در واقع فرآیند زوج درمانی شامل یک جلسه مشترک با حضور زن و شوهر و یک روان درمان گر است و هدف در زوج درمانی کمک به زنان و مردان است تا همدیگر را بهتر درک کنند و با همکاری یکدیگر بیماری را از بین ببرند.
مُسری نیست؟ منظورم این است که آیا ممکن است بر اثر زندگی با یک فرد افسرده، دچار افسردگی شویم؟
البته زندگی با یک فرد افسرده خسته کننده است و به همین دلیل همیشه توصیه می شود که به فکر خودتان هم باشید. مثلا می توانید با دوستان تان قرارهای دسته جمعی بگذارید و برای مدتی دور از هیاهوی بیماری همسرتان باشید تا از رسیدگی به وضعیت او ناامید نشوید زیرا بیماران مبتلا به افسردگی ترجیح می دهند که در خانه بمانند و هیچ کاری انجام ندهند و اگر شما هم بخواهید این کار را انجام دهید ممکن است خودتان نیز دچار مشکل شوید.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که افسردگی در زنان می تواند حاصل زندگی با شوهران پرخاشگر باشد. همین طور است؟
کاملا درست است. بر اساس تحقیقات انجام شده زنان بیشتر از مردان دچار افسردگی می شوند و این افسردگی میتواند حاصل زندگی با شوهران عصبانی، پرخاشگر و تندخو باشد و حتی خشونت شوهران به میزان قابل توجهی، علایم افسردگی را در همسران آن ها افزایش می دهد اما عکس این موضوع صدق نمی کند.
چگونه می توان به همسر افسرده کمک کرد تا مراحل درمانی را پشت سر بگذارد؟
این به شدت بیماری و میزان پذیرش بیمار بستگی دارد؛ چرا که به علت انگ زدن اجتماع و افراد، انکار بیماری توسط بیمار، امری عادی است. ابتدا باید اطلاعاتی درباره این بیماری به دست بیاورید و بگذارید همسرتان بفهمد که متوجه مشکل او شده اید و هرگز با گفتن “افسرده نباش” او را خوار نکنید؛ بلکه برای حریم او احترام قایل شوید. از طرفی فرد افسرده شباهت زیادی به یک فرد معتاد دارد، یعنی قبل از این که بخواهید کمک اش کنید، او باید این کمک را قبول کند و هرگز نباید با او مانند یک کودک بیمار رفتار کنید و تمام مسئولیت ها را به عهده بگیرید یا وضعیتی ایجاد کنید که او همچنان افسرده بماند، بلکه باید تعادلی بین حفظ حریم او و تشویق او به درمان بیماری ایجاد کنید.
فقط باید فرد افسرده را متقاعد کنید که نزد یک پزشک برود. در واقع، تنها پزشک می تواند ماهیت بیماری را تشخیص داده و درمان را آغاز کند اما توصیه میکنم که هرگز بدون موافقت اش از دکتر وقت نگیرید و فقط به او یادآوری کنید که رنج کشیدن هیچ فایده ای ندارد و مطمئنا برای ناراحتی و بیماریاش چاره و علاجی وجود دارد و متخصصانی هستند که می توانند به او کمک کنند. در عین حال، حتما به او پیشنهاد دهید که او را همراهی خواهید کرد زیرا از این طریق ثابت می کنید که به او توجه دارید.مصاحبه کننده: سامان گلناری