امروز خانواده ها بر اساس یک الگوی غلط یاد گرفته اند که برای خوشالی و شادی فرزند خود وسایل سرگرمی گران تهیه کنند و جدیدترین اسباب بازی ها را بخرند در حالی که یک همدم و یک همراه در شادی ها و یک همزبانی از هم سن و سال های فرزندمان بهترین کادویی است که میتوان به یک فرزند هدیه کرد تا از داشتن یک دلسوز و دوست تنی تا آخر عمر لذت ببرد.
در آینده ای نه چندان دور، واژه های خاله، عمه، عمو و دایی از دایره ارتباطات کم می شود. آرزوی داشتن خواهر یا برادر برای کودکان یک رویا می شود و متاسفانه با اندوهی از تأسف باید شاهد هم بازی بودن حیوانات با کودکان باشیم.
این روزها وقتی حرف از فرزند بیشتر می‌شود به یاد تبلیغات چند سال قبل می‌افتیم که حتی روی بسته‌های پفک هم نوشته شده بود “فرزند کمتر، زندگی بهتر! اما حالا نقطه مقابل آن حرف‌ها بیان می‌شود. صرف نظر از تمامی جانب داری های سیاسی و حتی مذهلی، داشتم فرزند دوم و سوم مسئله ای است که نه فقط در روند رشد و پرورش و آموزش خود فرزندان که برای والدین نیز یک نسخه زندگی با آثار روانی مثبت و اثربخش است.
با یک جستجوی ساده در اینترنت با انبوه مقاله هایی مواجه می شوید که برای شما از مزایا و معایت تک فرزندی گفته است اما سوال اینجاست که مزایا را به معایت ترجیح دهیم یا برعکس؟ مهم ترین مساله در مورد تک فرزندی قدرتِ روحی و روانیِ تک فرزند است که به مراتب از کودکانی که در خانواده های با فرزندانِ بیشتر حتی با فاصله سنی زیاد زندگی می کنند کمتر است. اولین محیط و اولین اجتماعی که هر فرزند تجربه می کند خانواده است و اولین پیشامدها برایش در این گروه اتفاق میفتد. رقابت ها ،بازی ها و احساساتی که شاید هرگز در جمع دوستان و مدرسه تجربه نشود در خانواده شکل می گیرد و چون محیطی پایدار و از هم گسستنی نیست پس فرد در این کانون در مواجهه با لحظاتی چون قهر، شادی، دشمنی، دوستی، رقابت، حسادت، ناکامی و … یاد میگیرد از خود چگونه دفاع کند و مدیریت احساساتِ خود را به دست بگیرد. پس صرف نظر از اینکه پدر و مادر می توانند تمام توجه خود را صرف یک دانه فرزند خود کنند تک فرزندی باعث نمی شود فرد قدرتمندی از نظر سلامتِ روانی تربیت شود. پس شاید با تک فرزندی پدر و مادر زندگی بهتری داشته باشند ولی برای فرزندِ خود لزوما نمی توانند زندگی بهتر را تضمین کنند.
زخمی شدم اما قوی شدم
مساله که از زبان اکثر خانواده های با تعداد فرزندانِ بالا می شنویم، دعوا و سر به سر هم گذاشتن و قهر و آشتی های پشت سرِ هم و سلسله وار بچه ها در خانه است. دعواهایی که بسته به سنِ بچه ها گاه به زد و خورد هم کشیده می شود، اما در پسِ پرده ی این کشمکش های خواهر-برادرانه است که روح و جانِ فرزندِ شما شکل می گیرد. او یاد میگیرد چگونه همنوعِ خودش را دوست داشته باشد، مهارت های ارتباطی اش را قوی کند و به مرور روش های مختلفی را برای رسیدن به هر خواسته بیاموزد. اما مهم ترین چیز که اندکی قبل هم به آن اشاره کردم همین اهمیتِ به همنوع و علاقه به برقراری ارتباط با اوست، در بستر خانواده و در کنارِ خواهرها و برادرها، او محبت، دلسوزی، رقابتِ همراه با رفاقت، از خود گذشتگی و مهربانی را می اموزد، چیزی که شاید تک فرزندِ شما هرگز از محیطِ مدرسه و مهدکودک یاد نگیرد چون با هیچ کدام از دوستانش در تعامل دائمی و شبانه روزی نیست. پس دعواهای خواهر-برادری شاید فرزندانِ شما را زخمی کند ولی از آنها روحی قوی برای اداره ی یک زندگیِ موفق در فردا می سازد.
نسخه ی راحتی از مهربانی و همدلی
زیاد بودنِ تعداد بچه ها در خانه باعث می شود آنها روحیه ی همکاری و همدلی را بیاموزند، فرزندانِ شما یاد می گیرند که از وسایل یکدیگر با اجازه استفاده کنند.
اگر یک نفر به موفقیتی دست یافت به دلیل مهر و محبتی که نسبت به هم دارند به ندرت طعم حسادت را می چشند و احساس می کنند موفقیتِ یک نفر موفقیت بقیه ی اعضایِ خانواده است.
بچه ها در مواجهه با یکدیگر مهربانی را تمرین می کنند و با کمک کردنِ بچه های بزرگتر به بچه های کوچکتر روحیه ی همدلی و همراهی در آن ها شکل می گیرد.
اضطراب ممنوع
وقتی به خودتان این جرات را می دهید و این فرصت را در اختیار تک فرزندِ خود می گذارید تا خواهر و برادرهای بیشتری داشته باشد، او را از حمایت عاطفیِ دائمی خود محروم می کنید و در عوض انبوهی از بازی ها و همفکری ها و همراهی ها را برای او و خواهر و برادرانش فراهم می کنید که مواجهه ی او با تمام اینها باعث اضطراب و استرسِ کمترِ او در بزرگسالی می شود چون در اجتماعِ کوچکتری و در بسترِ خانواده ای امن قهر و آشتی را تجربه کرده و مدیریت احساسات و روابط خود را یاد گرفته است.
سهم پدر و مادر در بازی بچه ها
شما به عنوانِ پدر و مادر در خانواده ای که بیش از یک یا دو فرزند دارد، می توانید در کارها از آنها کمک بخواهید، باعث همکاری و مشارکت بیشتر فرزندان در امور منزل شوید و آموزش های بسیاری را در کنارِ کارهای معمولِ روزانه به آنها بدهید. پدر و مادرهایی که فرزندهای زیادی دارند معمولا به فعالیت های جسمی و روحی بیشتری در طول روز می پردازند و عمرِ طولانی تر و روحیه ی شادتری دارند. البته این را هم بدانید که نیاز نیست برای داشتنِ فرزندِ بیشتر هزینه های بیشتری هم بکنید. بچه های کوچکتر می توانند از وسایل و لباس های بچه های بزرگتر استفاده کنند. از دیگر مزایای چند فرزندی این است که شما نمی توانید برای همه ی بچه ها به یک اندازه وقت بگذارید پس باید آنها را آزاد بگذارید تا در مواقعی اشتباه کنند و با آزمون و خطا کاری را پیش ببرند تا در نهایت موفق شوند، همین امر باعث می شود شما فرزندانِ خلاق تر و بلندپروازتری تربیت کنید.
