احکام ازدواج

سؤال ۱_ عقد ازدواج چیست؟
جواب _ به سبب عقد ازدواج، زن به مرد حلال می شود.
 
س ۲_ ازدواج بر چند قسم است؟
ج _ ازدواج بر دو قسم است: ۱_ دائم، ۲_ غیر دائم.
 
س ۳_ عقد دائم چگونه است؟
ج _ عقد دائم یعنی مدّت زناشویی در آن معیّن نشود، و زنی را که به این قسم عقد می کنند « دائمه » گویند.
س ۴_ عقد غیر دائم چگونه است؟
ج _ عقد غیر دائم یا موقّت، یعنی مدّت زناشویی در آن معیّن شود، مثلاً زن را به مدّت یک ساعت، یا یک روز، یا یک ماه، یا یک سال و یا بیشتر، عقد نمایند و زنی را که به این قسم عقد کنند « مُتعه » و « صیغه » می نامند.
 
س ۵_ خواندن صیغۀ عقد در ازدواج چگونه است؟
ج _ در زناشویی چه دایم و چه غیر دایم، باید صیغۀ عقد خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست، و صیغۀ عقد را یا خود زن و مرد می خوانند و یا دیگری را وکیل می کنند که از طرف آنان بخواند.
س ۶_ آیا لازم است وکیل مرد باشد؟
ج _ وکیل لازم نیست مرد باشد، زن نیز می تواند برای خواند صیغۀ عقد از طرف دیگری، وکیل شود.
 
س ۷_ زن و مرد چه وقتی می توانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند؟
ج _ زن و مرد تا یقین نکنند وکیل آنها صیغه را خوانده است، نمی توانند به یکدیگر نگاه مَحرمانه نمایند و گمان به اینکه وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمی کند، ولی اگر وکیل بگوید: صیغه را خوانده ام، کافی است.
س ۸_ اگر زنی شخصی را وکیل کند که در چند روزی او را به عقد مردی در آورد، حکم آن چیست؟
ج _ اگر زنی شخصی را وکیل کند که مثلاً ده روز، او را به عقد مردی در آورد، و ابتدای ده روز را معیّن نکند، وکیل می تواند هر وقت بخواهد، او را ده روز، به عقد آن مرد در آورد، ولی اگر معلوم باشد که زن، روز یا ساعت معینی را قصد کرده، باید عقد را مطابق قصد او بخواند.
 
س ۹_ آیا یک نفر می تواند برای خواند صیغۀ عقد، از طرف دو نفر وکیل شود؟
ج _ یک نفر می تواند برای خواند صیغۀ عقد دائم، یا غیر دائم از طرف دو نفر وکیل شود. و نیز می تواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود، به صورت دائم یا غیر دائم عقد کند، ولی بنابر احتیاط مستحب، عقد را دو نفر بخوانند.کیفیت خواندن عقد دائم
س ۱۰_ اگر صیغۀ عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند، حکم آن چگونه است؟
ج _ باید پس از تعیین مهر، اوّل زن بگوید: « زَوَّجتُکَ نَفسی عَلَی الصِّداق المَعلُوم » یعنی « خود را به ازدواج تو در آوردم به مهری که معین شده است »، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: « قَبِلتُ التَّزویجَ » یعنی « قبول کردم ازدواج را » در این صورت عقد صحیح است.
 
س ۱۱_ اگر زن و مرد، دیگری را وکیل کنند، حکم آن چگونه است؟
ج _ اگر زن و مرد، دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغۀ عقد را بخواند، چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن، فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: « زَوَّجتُ مُوَکِّلَتی فاطمه مُوَکِّلَکَ احمَد عَلَی الصِّداق المعلُوم »، پس بدون فاصله، وکیل مرد بگوید: « قَبِلتَ لِمُوَکِّلی احمد عَلَی الصِّداق »، صحیح می باشد.
س ۱۲_ آیا واجب است لفظی را که مرد می گوید، با لفظی که زن می گوید، مطابق باشد؟
ج _ واجب نیست لفظی را که مرد می گوید، با لفظی که زن می گوید مطابق باشد، بنابراین اگر زن « زَوَّجتُ » بگوید، مرد می تواند « قَبِلتَ التَّزویجَ » یا « قَبِلتَ النِّکاحَ » بگوید.کیفیت خواندن عقد موقّت
س ۱۳_ اگر خود زن و مرد، بخواهند صیغۀ عقد غیر دائم را بخوانند، حکم آن چگونه است؟
ج _ بعد از آنکه مدّت و مهر را معیّن کردند، چنانچه زن بگوید: « زَوَّجتُکَ نَفسی فی المُدَّهِ المَعلُومَهِ عَلَی المَهرَ المَعلُوم »، بعد بدون فاصله مرد بگوید: « قَبِلتُ » صحیح است.
 
س ۱۴_ اگر دیگری را وکیل کنند، حکم آن چیست؟
ج _ اول وکیل زن به وکیل مرد بگوید: « مَتَّعتُ مُوَکِّلَتی مُوَکِّلَکَ فی المُدَّهِ المَعلُومَهِ عَلَی المَهرِ المَعلُوم »، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: « قَبِلتُ لِمُوَکِّلی هکذا » صحیح می باشد.شرایط عقد
س ۱۵_ شرایط عقد ازدواج کدام است؟
ج _ عقد ازدواج ۵ شرط دارد:
اول: به زبان عربی صحیح خوانده شود و اگر خود مرد و زن نتوانند، صیغه را به عربی صحیح بخوانند، چنانچه ممکن باشد، بنابر احتیاط واجب باید کسی را که می تواند به عربی صحیح بخواند، وکیل کنند و اگر ممکن نباشد، خودشان می توانند به غیر عربی بخوانند، اما باید لفظی بگویند که معنای « زَوَّجتُ » و « قَبِلتَ » را بفهماند.
دوم: مرد و زن، یا وکیل آنها که صیغۀ عقد را می خوانند، قصد انشاء داشته باشند، یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن « زَوَّجتُکَ نَفسی » قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن « قبلت التّزویج » زن بودن او را برای خود قبول نماید. و اگر وکیل مرد و زن، صیغه را می خوانند، به گفتن « زوّجت » و « قبلت » قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کرده اند، زن و شوهر شدند.
سوم: کسی که صیغۀ عقد را می خواند بالغ و عاقل باشد، چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد، اگر چه در وکیل اشتراط بلوغ و عدم کفایت رشد بنابر احتیاط است.
چهارم: اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها، صیغۀ عقد را می خوانند، در عقد زن و شوهر را معین کنند، مثلاً اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند، پس کسی که چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید: « زَوَّجتُکَ إحدی بَناتی » یعنی یکی از دخترانم را به ازدواج تو در آوردم، و او بگوید: « قبلتُ » یعنی قبول کردم، چون در هنگام عقد، دختر را معین نکرده اند، عقد باطل است.
پنجم: زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن در ظاهر با کراهت اجازه دهد و معلوم باشد قلباً راضی است، عقد صحیح است.
 
س ۱۶_ اگر در عقد ازدواج یک حرف غلط خوانده شود که معنای آن را عوض کند، حکم آن عقد چیست؟
ج _ بنابر احتیاط عقد باطل است.
 
س ۱۷_ کسی که دستور زبان عربی را نمی داند، اگر قرائتش صحی باشد و معنای صیغۀ عقد را بداند و آن را قصد نماید، آیا می تواند عقد بخواند؟
ج _ بله، می تواند عقد بخواند.
س ۱۸_ اگر زنی را برای مردی، بدون اجازۀ آنان عقد کنند و بعد زن و مرد بگویند به آن عقد راضی هستیم، آیا عقد صحیح است؟
ج _ بله، عقد صحیح است.
س ۱۹_ اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد، راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستم، حکم آن چیست؟
ج _ بنابر احتیاط مستحب دوباره عقد را بخوانند.
 
س ۲۰_ آیا پدر و جدّ پدری می توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانۀ خود که در حال دیوانگی بالغ شده است، همسر بگیرند؟
ج _ بله، می توانند برای آنها همسر بگیرند.
 
س ۲۱_ بعد از آنکه طفل بالغ شد و یا دیوانه عاقل گردید، آیا می تواند آن عقد را بر هم بزند؟
ج _ اگر ازدواجی که برای او کرده اند، مفسده ای نداشته، بنابر احتیاط نمی تواند آن را بر هم بزند، اما اگر مفسده ای داشته، می تواند آن را بر هم بزند.
 
س ۲۲_ دختری که به سن بلوغ رسیده و رشیده است، برای ازدواج چه باید بکند؟
ج _ دختری که به سن بلوغ رسیده و رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد، اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، بنابر احتیاط باید از پدر، یا جدّ پدری خود اجازه بگیرد، اما اجازۀ مادر و برادر، لازم نیست.
 
س ۲۳_ در چه صورت اجازه پدر و جدّ، برای دختر لازم نیست؟
ج _ اگر پدر و جدّ پدری غایب باشند، به طوری که نتوان از آنها اجازه گرفت، یا دختر باکره نباشد، اجازۀ پدر و جدّ لازم نیست.
 
س ۲۴_ اگر پدر یا جدّ پدری، برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پسر بعد از بالغ شدن چه باید بکند؟
ج _ باید خرج آن زن را بدهد.
 
س ۲۵_ اگر پدر یا جدّ پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پرداخت مهریۀ زن چگونه است؟
ج _ چنانچه پسر در هنگام عقد، مالی داشته، مهر زن را بدهکار است و اگر در موقع عقد، مالی نداشته، بنابر احتیاط باید پدر یا جدّ او، مهر زن را بدهند.
 بر هم زدن عقد ازدواج
س ۲۶_ مرد چگونه می تواند عقد را بر هم بزند؟
ج _ اگر مرد بعد از عقد بفهمد، زن یکی از این هفت عیب را داراست می تواند عقد را بر هم بزند:
اول: دیوانگی
دوم: بیماری خوره
سوم: بیماری بَرَص
چهارم: کوری
پنجم: زمین گیر بودن
ششم: افضا بودن، یعنی راه بول و حیض، یا راه حیض و غایط زن یکی شده باشد.
هفتم: گوشت، یا استخوانی در فرج او باشد که مانع نزدیکی شود.
 
س ۲۷_ زن چگونه می تواند عقد را بر هم بزند؟
ج _ اگر زن، بعد از عقد بفهمد شوهر او دیوانه است، یا آلت مردی ندارد، یا مرضی دارد که نمی تواند نزدیکی نماید و یا تخمهای او را کشیده اند، می تواند عقد را بر هم بزند.
 
س ۲۸_ در چه صورت است که مرد و زن باید بدون طلاق از هم جدا شوند؟
ج _ اگر مرد یا زن، به جهت یکی از عیبهای که در دو مسأله پیش گفته شد، عقد را بر هم بزند، باید بدون طلاق از هم جدا شوند.
س ۲۹_ حکم پرداخت مهریه در این دو مسأله چیست؟
ج _ اگر به جهت آنکه مرد نمی تواند نزدیکی کند زن عقد را بر هم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد، ولی اگر به جهت یکی دیگر از عیبها، مرد یا زن، عقد را بر هم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست، اما اگر نزدیکی کرده باید تمام مهر را بدهد.
  زنهایی که ازدواج به آنها حرام است
س ۳۰_ ازدواج به چه زنهایی حرام است؟
ج _ ازدواج با زنهایی که با انسان مَحرم هستند، حرام است، مانند مادر، دختر، خواهر، مادر زن، عمّه، خاله، مادر بزرگ، نوه دختر برادر، دختر خواهر، زن پدر و زن پسر.
س ۳۱_ اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید، چه کسانی بر او مَحرم می شوند؟
ج _ اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید، اگر چه با او نزدیکی نکند، مادر، مادرِ مادر آن زن و مادرِ پدر او هر چه بالا روند، با آن مرد محرم می شوند و نمی تواند با آنها ازدواج کند.
 
س ۳۲_ اگر زنی را عقد کند و با او نزدیکی نماید، چه کسانی بر او محرم می شوند؟
ج _ دختر و نوۀ دختری و پسری آن زن هر چه پایین روند، چه در وقت عقد باشند یا بعد به دنیا بیایند، با آن مرد محرم می شوند.
 
س ۳۳_ اگر با زنی که برای خود عقد کرده، نزدیکی نکرده باشد، آیا می تواند با دختر آن زن ازدواج کند؟
ج _ تا وقتی آن زن در عقد اوست، نمی تواند با دختر او ازدواج کند.
 
س ۳۴_ افرادی که از خانوادۀ پدر و مادر به انسان محرم هستند چه کسانی هستند؟
ج _ عمّه و خالۀ پدر، عمّه و خالۀ پدرِ پدر، عمّه و خالۀ مادر و عمّه و خالۀ مادرِ مادر، هر چه بالا روند با انسان محرمند.
 
س ۳۵_ چه کسانی با زنِ شخص، محرم هستند؟
ج _ پدر و جدّ شوهر، هر چه بالا روند و پسر و نوۀ پسری و دختری او هر چه پایین آیند، چه در موقع عقد باشند، یا بعد با دنیا بیایند، با زن او محرم هستند.
 
س ۳۶_ آیا می توان با خواهر زن ازدواج کرد؟
ج _ اگر زنی را برای خود عقد کند، چه دائم باشد و چه موقت، تا وقتی که آن زن در عقد اوست، نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج نماید.
 
س ۳۷_ اگر شخصی زن خود را طلاق دهد تا چه موقعی نمی تواند با خواهر او ازدواج کند؟
ج _ اگر شخصی زن خود را به صورتی که در احکام طلاق گفته می شود « طلاق رجعی » دهد، در بین عدّه نمی تواند خواهر او را عقد نماید، لکن در عدّۀ « طلاق باین » که بعد بیان می شود، بنابر احتیاط مستحب با خواهر او ازدواج نکند و اما اگر زنی را مُتغه نماید، بنابر احتیاط واجب از ازدواج با خواهر او، در مدت عدّه، هر چند مدت مُتعه گدشته و یا متمتّع مدّت را بخشیده باشد، خودداری نماید.
 
س ۳۸_ آیا انسان می تواند با خواهر زاده و برادر زادۀ زنش ازدواج کند؟
ج _ بله، ولی انسان نمی تواند بدون اجازۀ زن خود، با خواهر زاده و برادر زادۀ او ازدواج کند و اگر بدون اجازۀ زنش آنان را عقد نماید و بعد زن بگوید به آن عقد راضی هستم، اشکال ندارد.
 
س ۳۹_ اگر زن بفهمد شوهرش، برادر زاده و یا خواهر زادۀ او را عقد کرده و حرفی نزند، چنانچه بعد رضایت ندهد، عقد آنان چگونه است؟
ج _ عقد آنان باطل است.
 
س ۴۰_ اگر انسان پیش از ازدواج با دختر عمّه یا دختر خالۀ خود، با مادر آنان زنا کند، آیا می تواند با آنان ازدواج کند؟
ج _ دیگر نمی تواند با آنان ازدواج کند.
 
س ۴۱_ اگر با دختر عمّه یا دختر خالۀ خود، ازدواج نماید و پیش از آنکه با آنان نزدیکی کند با مادرشان زنا نماید، حکم آن چیست؟
ج _ بنابر احتیاط مستحب از آنها جدا شود.
 
س ۴۲_ اگر با زنی، غیر از عمّه و خالۀ خود زنا کند، آیا می تواند با دختر او ازدواج کند؟
ج _ بنابر احتیاط مستحب با دختر او ازدواج نکند.
 
س ۴۳_ اگر زنی را عقد نماید و با او نزدیکی کند، سپس با مادر او زنا کند، آن زن بر او حرام می شود؟
ج _ خیر، آن زن بر او حرام نمی شود. و همچنین است اگر پیش از آنکه با او نزدیکی کند با مادر او زنا نماید، گر چه بنابر احتیاط مستحب، از آن زن با طلاق جدا شود.
 
س ۴۴_ آیا زن مسلمان می تواند به عقد کافر در آید؟
ج _ زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر درآید، چه اهل کتاب باشد یا کتاب نداشته باشد.
 
س ۴۵_ آیا مرد مسلمان می تواند با زن کافر ازدواج کند؟
ج _ مرد مسلمان نمی تواند با زنهای کافر که اهل کتاب نیستند ازدواج کند، ولی ازدواج با زنهای اهل کتاب یعنی یهود، نصاری و مجوس، به عقد دائم یا موقت، مانعی ندارد.
 
س ۴۶_ اگر با زنی که در عدّۀ طلاق است زنا کند، حکم آن چیست؟
ج _ اگر با زنی که در عدّۀ طلاق رجعی است، زنا کند آن زن بر او حرام می شود و اگر با زنی که در عدّۀ متعه، یا طلاق باین و یا عدّۀ وفات است زنا کند، بعداً می تواند او را عقد نماید، اگر چه بنابر احتیاط مستحب با او ازدواج نکند. معنای « طلاق رجعی »، « طلاق باین »، « عدّۀ متعه » و « عدّۀ وفات » در احکام طلاق گفته خواهد شد.
 
س ۴۷_ اگر با زن بی شوهری که در عدّه نیست زنا کند، آیا می تواند آن زن را برای خود عقد نماید؟
ج _ می تواند آن زن را برای خود عقد نماید، ولی بنابر احتیاط مستحب صبر کند تا آن زن حیض ببیند، سپس او را عقد نماید و همچنین است اگر دیگری بخواهد آن زن را عقد نماید.
 
س ۴۸_ اگر زنی را که در عدّۀ دیگری است برای خود عقد کند، چنانچه مرد و زن، یا یکی از آنان بداندکه عدّۀ زن تمام نشده و بدانند عقد کردن زن در عدّه، حرام است، حکم آن چیست؟
ج _ آن زن بر او حرام می شود، اگر چه مرد بعد از عقد، با آن زن نزدیکی نکرده باشد.
 
س ۴۹_ اگر زنی را برای خود عقد کند و بعد معلوم شود که در عدّه بوده، چنانچه هیچ کدام نمی دانسته اند زن در عدّه است و نمی دانسته اند عقد کردن زن در عدّه حرام است، در صورتی که مرد با او نزدیکی کرده باشد، حکم آن چیست؟
ج _ آن زن بر او حرام می شود.
س ۵۰_ اگر انسان بداند زنی شوهر دارد و با او ازدواج کند، چه باید بکند؟
ج _ باید از او جدا شود، و بعد نیز او را برای خود عقد نکند.
 
س ۵۱_ زن شوهر دار، اگر زنا بدهد، آیا بر شوهر خود حرامی می شود؟
ج _ بر شوهر خود حرام نمی شود و چنانچه توبه نکند و بر عمل خود باقی باشد، بهتر است شوهر او را طلاق دهد، ولی باید مهرش را بدهد.
 
س ۵۲_ زنی را که طلاق داده اند و زنی که متعه بوده و شوهرش مدت او را بخشیده یا مدّتش تمام شده، چنانچه بعد از مدتی دوباره شوهر کند و بعد شک کند هنگام عقد شوهر دوم، عدّۀ شوهر اول تمام بوده یا نه، چه باید بکند؟
ج _ نباید به شک خود اعتنا کند.
 
س ۵۳_ آیا شخص لواط کننده می تواند با مادر، خواهر و یا دخترِ لواط داده ازدواج کند؟
ج _ مادر، خواهر و دخترِ پسری که لواط داده بر لواط کننده حرام است، در صورتی که لواط کننده بالغ و لواط داده نابالغ باشد. ولی اگر گمان کند که دخول نشده، یا شک کند دخول شده یا نه، بر او حرام نمی شوند.
 
س ۵۴_ اگر با مادر، یا خواهر و یا دختر کسی ازدواج نماید و بعد از ازدواج با آن شخصی لواط کند، آیا آنها بر او حرام می شوند؟
ج _ آنها بر او حرام نمی شوند.
 
س ۵۵_ اگر کسی در حال احرام که در احکام حج گذشت، با زنی ازدواج کند، حکم آن چیست؟
ج _ عقد او باطل است. و چنانچه می دانسته زن گرفتن بر او حرام است، دیگر نمی تواند آن زن را عقد کند.
 
س ۵۶_ اگر زنی که در حال احرام است با مردی که در حال احرام نیست ازدواج کند، حکم آن چیست؟
ج _ عقد او باطل است و اگر زن می دانسته ازدواج کردن در حال احرام حرام است، بنابر احتیاط واجب بعداً با آن مرد ازدواج نکند.
 
س ۵۷_ اگر مرد یا زن « طواف نساء » را که یکی از اعمال حج است انجام ندهند، حکم آن چیست؟
ج _ اگر مرد بجا نیاورد، زن بر او حرام می شود و نیز اگر زن بجا نیاورد و شوهرش بر او حرام می شود، ولی اگر بعد، « طواف نساء » را انجام دهند، یا نایب بگیرند که آن را انجام دهد، به یکدیگر حلال می شوند.
س ۵۸_ اگر کسی دختر نابالغی را برای خود عقد کند و پیش از آنکه نُه سال دختر تمام شود، با او نزدیکی کند، چه إفضا شده باشد یا نه، حکم آن چیست؟
ج _ نزدیکی با او بنابر اظهر حرام نیست.
 
س ۵۹_ چه موقع است که زن بر شوهرش حرامی می شود؟
ج _ زنی را که در سه نوبت طلاق داده اند، بر شوهرش حرام می شود.
س ۶۰_ زنی را که در سه نوبت طلاق داده اند، چگونه شوهر اول می تواند دوباره او را برای خود عقد نماید؟
ج _ اگر با شرایطی که در احکام طلاق گفته می شود، یا مرد دیگری ازدواج کند سپس طلاق بگیرد، شوهر اول می تواند دوباره او را برای خود عقد نماید.