احکام و آداب خواستگاری در نگاه اهل بیت – علیه السلام
۱-رخصت نگاه؛ نگاه کردن به زنی که خداوند مهر او را برای خواستگاری به دلش اندازد، اشکالی ندارد.”۱″
۲- نگاه به بدن زن؛ کسی که خواهان ازدواج با زنی است، می تواند به آن قسمتهایی از بدن زن که او را به ازدواج با آن زن می خواند، نگاه کند. “۲”
٣- نگاه در خواستگاری؛ هر گاه یکی از شما از زنی خواستگاری کرد. اگر می تواند به آنچه او را به ازدواج با آن زن می خواند، نگاه کند، این کار را بکند.”۳″
۴- توصیه به دیدن؛ مغیره بن شعبه، می خواست با زنی ازدواج کند. پیامبر(ص) به او فرمود: «برو و او را ببین؛ زیرا این کار، باعث محبت [و سازش بیشتری میان شما می شود.» [مغیره] چنین کرد . با آن زن ازدواج نمود و از سازگاری او یاد کرد.”۴″
۵-نگاه و دقت؛ نگاه به قصد ازدواج و حتی دقت در مواضع زینت اشکالی ندارد. “۵”
۶- نگاه به زیبایی ها؛ عیب ندارد که مرد قبل از ازدواج زیبایی های زنی را که می خواهد بگیرد بنگرد؛ زیرا او می خواهد معامله ی بزرگی کند و اگر پیشامدی رخ دهد، جبران ناپذیر خواهد بود. “۶”
۷- نحوه ی پوشش زن؛ امام صادق (ع) فرمودند: زن می تواند با جامه ای نسبتا نازک برای او ظاهر شود که آنان می خواهند وارد معامله ای سنگین شوند. “۷”
نکته: امام خمینی در تحریر الوسیله درباره ی شرایط نگاه کردن به نامحرم، آورده است: کسی که قصد ازدواج با زنی را دارد ، جایز است با این شرایط ، به او نگاه کند:
۱. نگاه به قصد لذت بردن نباشد؛ هر چند بداند که قهرا لذت، با آن نگاه، حاصل می شود.
۲. احتمال بدهد که با نگاه کردن، اطلاعات بیشتری به دست می آورد.
٣. زنی باشد که می توان با آن ازدواج کرد، نه مانند زن شوهردار و یا زنهای در عده .
۴. احتمال بدهد که توافق برای ازدواج به دست می آید، نه این که بداند زن حتما خواستگاری را رد می کند. احتیاط، اکتفا کردن در نگاه به صورت، دستها، موها و زیبایی آشکار است، هر چند اقوت، جواز عبور از ظواهر به مچ ها و بقیه بدن به جز عورت است. همچنین، احتیاط، این است که نگاه کردن به بدن، از روی لباس نازک باشد، همانگونه که احتیاط – اگر نگوییم اقوى – اکتفا کردن در نگاه به همان زن مشخصی است که قصد ازدواج با او را دارد، و این حکم (جواز نگاه)، شامل قصد مطلق ازدواج نمی شود، هر چند شخص با این نگاه [به زنان متعدد]، در صدد انتخاب همسر [ از میان آنها باشد. ضمنا [در نگاه کردن به همان زن مشخص، ] اگر با نگاه اول، اطلاعات لازم به دست نیامد، نگاه مجدد، جایز است .
۸- بیان حقیقت؛ پیامبر خدا عاد: هر گاه یکی از شما در حالی که موهایش را رنگ مشکی می بندد، زنی را خواستگاری کند، باید رنگ بستن موهای خود را به آن زن اطلاع دهد.”۸″
۹-اطلاع از زیبایی مو؛ امام باقر (ع) فرمودند: هر گاه قصد ازدواج کردید و خواستید همسرت برگزینید، همانگونه که از زیبایی صورت جویا می شوید، از موی او هم بپرسید که مو یکی از دو زیبایی است.”۹″
حسن ختام این بحث را به دعاهای اهل بیت عالی در مورد خواستگاری اختصاص داده ایم:
۱۰- سفارش پیامبر خدا (ص): نخست نیت خواستگاری بکن. سپس وضویی کامل بساز و نمازی را که خداوند بر تو نوشته، به جای آور. سپس پروردگارت را ستایش کن. و از او به بزرگی یاد کن. آنگاه بگو:
أکتم الخطبه، ثم توضأ فأحسن وضوءک ، وصل ما کتب الله لک، ثم احمد ربک و مجده، ثم قل: اللهم إنک تقدر ولا أقدر، و تعلم ولا أعلم ،أنت علام الغیوب، فإن رأیت لی فی فلانه – تسمیها باسمها- خیرا فی دینی و دنیا و آخرتی، و إن کان غیرها خیرا لی منها فی دینی و دنیای و آخرتی، اقض لی بها.
بار خدایا! تو می توانی و من نمی توانم. تو میدانی و من نمی دانم . تو دانای نهان هایی. پس اگر در فلانی – نام او را می بری- برای دین و دنیا و آخرت من خیر می بینی، و اگر جز او را برای دین و دنیا و آخرت من بهتر می بینی، او را برایم قسمت فرما! “۱۰”
۱۱- توصیه امام على (ع): هر یک از شما که خواست ازدواج کند، [نخست دو رکعت نماز بگزارد و سوره حمد و پس را بخواند و آنگاه که از نماز فراغت یافت، ثنای خداوند را به جا آورد و بگوید:
من أراد منکم التزویج فلیصل رکعتین، فلیقرأ فیهما بفاتحه الکتاب و سوره یس، فإذا فرغ من الصلاه فلیحمد الله تعالى ولیثن علیه، ولیقل: اللهم ارزقنی زوجه صالحه ودودا ولودا شکورا نوعا غیورا، إن أحسنت شکرت،و ان اتنا نمت، وإن ذکرت الله تعالى أعانت، وإن نسیت ذکرت، وإن خرجت من عندها حفظت، وإن دخلت علیها سرتنی، وإن أمرتها أطاعتنی، وإن أقسمت علیها أبرت قسمی، وإن غضبت علیها أرضتنی، یا ذا الجلال والاکرام، هب لی ذلک فإنما أسألکه ولا اجد الا قسمت لی “۱۱”
بار خدایا! مرا همسری نیک و مهربان و زایا و سپاسگزار و قانع و پاکدامن روزی فرما! اگر نیکی کردم، سپاسگزاری کند. اگر بدی کردم، ببخشاید. اگر خدای بزرگ را یاد کردم، کمک نماید. اگر خدا را فراموش کردم، یادآوری کند. هر گاه خانه را ترک کردم، خودش را حفظ کند. هر گاه بر او وارد شدم، خوشحال شود. اگر دستورش دادم ، از من فرمانبرداری کند. هر گاه سوگندش دادم که فلان کار را بکند یا نکند بپذیرد. هر گاه به خشم آمدم، مرا خشنود سازد. ای خداوندگار شکوه و بزرگواری ! چنین زنی را به من ببخش، که من از تو درخواست میکنم و به دست نمی آورم، مگر آنچه تو قسمت من کرده ای.
هر کس چنین کند، خداوند، آنچه را که در خواست کرده، به او عطا می فرماید.
۱۲- دعای امام صادق (ع): اگر کسی بخواهد ازدواج کند دو رکعت نماز گذارد و پس از حمد و ثناى الهی این دعا را بخواند:
اللهم!.. إنی أرید أن أتزوج ، اللهم!.. فقدّر لی من النساء أحسنهنّ خَلقاً وخُلقاً ، وأعفّهنّ فرجاً ، وأحفظهنّ لی فی نفسها ومالی ، وأوسعهنّ رزقاً ، وأعظمهنّ برکهً ، وقیّض لی منها ولداً طیباً ، تجعله لی خلفاً صالحاً فی حیاتی وبعد موتی .
خدایا من می خواهم ازدواج کنم. خدایا برای من از میان زنان، بانویی عفیف تر، امین و مال نگهدارتر، پر روزی و با برکت تر تقدیر نما. زنی که در زندگی برای من مایه ی خیر و برکت باشد و فرزندی پاکیزه و صالح آورد که در حیات و پس از مرگ من، جای خالی مرا پر کند. “۱۲”
پی نوشت:
۱- المعجم الکبیر، ج۱۹، ص ۲۲۵
۲- عوالى اللالی ، ج ۳، ص ۳۱۴
۳- سنن أبی داوود، ج ۲، ص ۲۲۹
۴- سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۵۹۹
۵- الکافی، ج ۵، ص ۳۶۵
۶- بحار الانوار، ج ۱۰۴، ص۴۳
۷- قال الصادق (ع): نعم و ترقق له التیاب لانه یرید أن یشتریها باعلى الثمنی. همان
۸- الفردوس، ج ۱، ص۲۹۷
۹- من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۸۸
۱۰- مسند ابن حنبل، ج ۹، ص ۱۵۱
۱۱- النوادر للراوندی، ص ۲۱۱
۱۲- التهذیب، ج ۷، ص ۴۰۷
