میرزا علی محمد باب در سال ۱۲۶۶ به دنبال اغتشاش های مختلف در سطح کشورکه به رهبری پنهان و آشکار خودش صورت می گرفت ، به دستور امیر کبیر در تبریز اعدام شد. با آنکه سید باب در مقابل چشمان هزاران نفر تیرباران شد ، لیکن باز در تاریخ فوت او اختلاف است .
نصرت الله محمد حسینى در این ارتباط در کتاب حضرت باب آورده است:
“مورّخان عصر قاجار شهادت بیست و هفتم شعبان دانسته اند . ناسخ التّواریخ می نویسد :(( …ایشان را از میان کوی و بازارها عبور داده به میان میدان تبریز آوردند و روز دوشنبه بیست و هفتم شهر شعبان باب را به اتّفاق ملا محمد علی بحکم حمزه میرزا بر نشان بستند و جماعتی از سربازان فوج بهادران را که بر کیش نصاری بودند حکم دادند تا او را هدف گلوله سازند…)) مؤلف حقایق الاخبار ناصری ضمن واقعات سال ۱۲۶۶ هجری قمری می نویسد:(( روز دوشنبه بیست و هفتم شعبان که روز پایان عمر آن …بود آن را با محمد علی نام تبریزی مغلولاً از کوچه و برزن که مشاهده ی مرد و زن بود عبور داده و به میدان تبریز آوردند چند دسته از دلاوران فوج بهادران حاضر باش نموده هدف گلوله اش ساختند)) . نیکلا فرانسوی در این خصوص می نویسد:”…اجرای شهادتش در بیست و هفتم شعبان سال ۱۲۶۶ واقع شد مطابق با هشتم ژوئیه ی ۱۸۵۰)) (ترجمه ی فارسی تاریخ نیکلا . صفحه ی ۴۰۳) . و نیز می نویسد :(( به هر حال سربازان دوباره او را گرفتند و قهراً به دار شرم آور آویختند و این دفعه سید علی محمد جان خود را به خدا تسلیم کرد. این واقعه در روز دوشنبه بیست و هفتم شعبان واقع شد ))(صفحه ی ۴۰۷) .میرزا یحیی ازل در نوشته ی خود ((مجمل بدیع در وقایع ظهور منیع ))که پیوست ترجمه ی انگلیسی تاریخ میرزا حسین همدانی(وسیله ی پرفسور براون BROWNE) انتشار یافته ، نوشته است که حضرت باب در بیست و هفتم شعبان به شهادت رسیده اند…حضرت عبدالبهاء در الواح متعدّده و از جمله در مقاله شخصی سیاح (صفحه ی ۴۸) تاریخ شهادت حضرت باب را بیست و هشتم شعبان سال ۱۲۶۶ هجری قمری تصریح فرموده اند. حضرت ولی امر الله نیز از جمله در کتاب GOD PASSES BY (صفحه ی ۵۲) شهادت هیکل مبارک حضرت باب را در بیست و هشتم شعبان سال ۱۲۶۶ هجری قمری برابر با نهم جولای ۱۸۵۰ میلادی دانسته اند . نبیل زرندی روز شهادت حضرت باب را یکشنبه تصریح می نماید و لکن از تقاویم موثّق مربوطه بر می آید که روز بیست و هشتم شعبان ۱۲۶۶ هجری قمری ( نهم جولای ۱۸۵۰ میلادی) روز سه شنبه بوده است. از محتوای تواریخ قاجار که بیست و هفتم شعبان همان سال را روز دوشنبه نوشته اند نیز این نکته مستفاد می شود.”(کتاب حضرت باب – صفحات ۵۷۴ و ۵۷۵)
در تاریخ تولد شوقی افندی نیز اختلاف وجود دارد . اشراق خاوری(مبلغ بهائی) در تقویم تاریخ امر در بخش وقایع مهمّه امری سال ۱۴-۱۳۱۳ ه . ق کبیسه مطابق با ۹۷-۱۸۹۶ میلادی (سال پانزدهم از واحد سوّم) – صفحه ی ۱۱۹ آورده:
“تولد حضرت ولی امر الله در بیت عبود عکا…بنابر قول قول مشهور و قول دیگر هم هست که در این دفتر بجای خود نوشته شده است.”
در ادامه در بخش وقایع مهمّه امری ۱۵-۱۳۱۴ ه. ق مطابق با سال ۱۸۹۸-۱۸۹۷ م مطابق با سال ۱۲۷۶ ه. ش و مطابق با ۵۴ بدیع (سال شانزدهم از واحد سوّم) – صفحه ی ۱۲۰ ذکر نموده است:
“تولّد حضرت ولی امر الله شوقی ربانی در عکا روز ۶ مهر مطابق اوّل اکتبر.
با توجه به مطلب بالا ، مشخص می شود که در تاریخ فوت سید باب و تاریخ تولّد شوقی افندی اختلافاتی وجود دارد ، مسئله ی دیگری که لازم است در این بخش مطرح می گردد این است که زمانیکه بحث ولادت حضرت مهدی به میان می آید ، بهائیان بیان می کنند که در تاریخ تولد امام زمان میان تواریخ اختلاف است. این اختلاف ، دلیل نبود این میلاد می باشد. سستی این سخن بر کسی پوشیده نیست، زیرا این پراکنده گویی مورّخین دلیل وقوع تولّد است . همه ی تاریخ نویسان در اصل ولادت متّحد و متّفقند. منتها چون تولد پنهانی بوده در تاریخش اختلاف کرده اند. از اینها گذشته طبق اسنادی که در این بخش ارائه گردید ، مورّخین و صاحب نظران نیز در تاریخ فوت سید باب و همچنین تاریخ تولّد شوقی افندی که کمتر از دویست سال پیش بوده، اختلاف نظر دارند . حال چگونه می خواهید در تاریخ ولادت پنهان امام عصر که بیش از هزار سال از آن می گذرد ، آراء تاریخ نویسان یکسان باشد و سرموئی تفاوت نکند؟!
نویسنده: ماندانا قندهاری
