ارتباط راز گونه دو کلید واژه رحمانی
وقتی صفحه های معارف اسلامی را آهسته آهسته ورق می زنیم، به این مطلب می رسیم که خدا دنبال بهانه می گردد، تا اینکه خیل کثیری از بندگان را مورد عفو و بخشش خود قرار دهد، و آنها را از اقیانوس لطف و کرم خود بهره مند سازد، امام حسین (علیه السلام) و ماه رجب از جمله بزرگترین و زیباترین بهانه های خدا برای بخشش اند. این بهانه را به راستی می توان در روایات اسلامی مشاهده کرد، در روایت قدسی از خدای متعال این چنین نقل شده است: «الشَّهرُ شَهری و العَبدُ عَبدی و الرَّحمَهُ رَحمَتی فَمَن دَعانی فی هذَا الشَّهرِ أجَبتُهُ و مَن سَألَنی أعطَیتُهُ؛[۱] ماه(رجب)، ماه من، بنده، بنده من، و رحمت، رحمت من است؛ هر که در این ماه مرا بخواند، اجابتش کنم و هر که حاجت آورَد، عطایش کنم.»
در اهمیت و ارزش این ماه خدا، همین بس که از پیامبراکرم (صلی الله علیه و اله) این چنین نقل شده است: «ألا إنَّ رَجَبا شَهرُ اللّه ِ الأصَمُّ، و هُوَ شَهرٌ عَظیمٌ ، و إنّما سُمِّیَ الأصَمَّ لأنّهُ لا یُقارِبُهُ شَهرٌ مِنَ الشُّهُورِ حُرمَهً و فَضلاً عِندَ اللّه؛[۲] بدانید که رجب، ماه اصمّ خداست و ماه بزرگى است و براى این آن را اصمّ نامیده اند که حرمت و فضیلت هیچ ماهى نزد خداوند تبارک و تعالى به اندازه آن نیست.»
امام حسین(علیه السلام) و رجب ریسمان ارتباط با خدا
بنا بر آموزه های روایی امام حسین (علیه السلام) و این ماه خدا، به عنوان ریسمان ارتباط انسان با خدای متعال معرفی شده اند. در روایتی از منابع روایی در خصوص ماه رجب نقل شده است: «جَعَلتُ هذَا الشَّهرَ (رَجَبَ) حَبلاً بَینی و بَینَ عِبادی فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ بِی؛[۳] ماه رجب را ریسمانى میان خود و بندگانم قرار داده ام؛ هر کس به آن چنگ زند ، به وصال من رسد.»
از طرفی در منابع روایی و تفسیری نیز در ذیل آیه شریف: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛[آل عمران، آیه۱۰۳] و همگى به ریسمان خدا [قرآن و اسلام، و هر گونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید!.»، در روایات اسلامی مقصود از «حَبْلِ اللَّهِ» اهل بیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) معرفی شده است که به طور روشن یکی از مصادیق بارز آن امام حسین (علیه السلام) خواهد بود. این مطلب علاوه بر منابع شیعی در منابع اهل سنت نیز منعکس شده است: «روی أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام قَال: «نَحْنُ حَبْلُ اللَّهِ الَّذِی قَالَ (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا) امام صادق (علیه السلام) فرمود: ما همان حبل الله هستیم که خدا فرموده: و به حبل الهی دست جمعی تمسک جویید و پراکنده نشوید.»[۴]
برکات توسل به ریسمان الهی
در فرهنگ قرآن راه رهایی از ذلت و خواری، توسل و تمسک به حبل الهی معرفی شده است: «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلاَّ بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ؛[آل عمران، آیه۱۱۲]هر جا یافته شوند [مُهر] خوارى بر آنان زده شده است، مگر به زنهارى- امانى یا پیمانى یا دستاویزى- از خداى و زنهارى از مردم [دست داشته باشند].»، در بعضی از تفاسیر روایی در ذیل این آیه شریف مقصود از «حَبْلٍ مِنَ اللَّهِ» کتاب الهی و مقصود از «حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ» امام علی (علیه السلام) معرفی شده است.[۵] که به بر اساس این تفسیر از آیه به تبع فرزندان پاک و معصوم ایشان به خصوص امام حسین (علیه السلام) موضوعیت خواهند داشت.
در اهمیت و ارزش این ماه خدا، همین بس که از پیامبراکرم (صلی الله علیه و اله) این چنین نقل شده است: «ألا إنَّ رَجَبا شَهرُ اللّه ِ الأصَمُّ، و هُوَ شَهرٌ عَظیمٌ ، و إنّما سُمِّیَ الأصَمَّ لأنّهُ لا یُقارِبُهُ شَهرٌ مِنَ الشُّهُورِ حُرمَهً و فَضلاً عِندَ اللّه؛[۲] بدانید که رجب، ماه اصمّ خداست و ماه بزرگى است و براى این آن را اصمّ نامیده اند که حرمت و فضیلت هیچ ماهى نزد خداوند تبارک و تعالى به اندازه آن نیست.»
امام حسین(علیه السلام) و رجب ریسمان ارتباط با خدا
بنا بر آموزه های روایی امام حسین (علیه السلام) و این ماه خدا، به عنوان ریسمان ارتباط انسان با خدای متعال معرفی شده اند. در روایتی از منابع روایی در خصوص ماه رجب نقل شده است: «جَعَلتُ هذَا الشَّهرَ (رَجَبَ) حَبلاً بَینی و بَینَ عِبادی فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ بِی؛[۳] ماه رجب را ریسمانى میان خود و بندگانم قرار داده ام؛ هر کس به آن چنگ زند ، به وصال من رسد.»
از طرفی در منابع روایی و تفسیری نیز در ذیل آیه شریف: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛[آل عمران، آیه۱۰۳] و همگى به ریسمان خدا [قرآن و اسلام، و هر گونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید!.»، در روایات اسلامی مقصود از «حَبْلِ اللَّهِ» اهل بیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) معرفی شده است که به طور روشن یکی از مصادیق بارز آن امام حسین (علیه السلام) خواهد بود. این مطلب علاوه بر منابع شیعی در منابع اهل سنت نیز منعکس شده است: «روی أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام قَال: «نَحْنُ حَبْلُ اللَّهِ الَّذِی قَالَ (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا) امام صادق (علیه السلام) فرمود: ما همان حبل الله هستیم که خدا فرموده: و به حبل الهی دست جمعی تمسک جویید و پراکنده نشوید.»[۴]
برکات توسل به ریسمان الهی
در فرهنگ قرآن راه رهایی از ذلت و خواری، توسل و تمسک به حبل الهی معرفی شده است: «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلاَّ بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ؛[آل عمران، آیه۱۱۲]هر جا یافته شوند [مُهر] خوارى بر آنان زده شده است، مگر به زنهارى- امانى یا پیمانى یا دستاویزى- از خداى و زنهارى از مردم [دست داشته باشند].»، در بعضی از تفاسیر روایی در ذیل این آیه شریف مقصود از «حَبْلٍ مِنَ اللَّهِ» کتاب الهی و مقصود از «حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ» امام علی (علیه السلام) معرفی شده است.[۵] که به بر اساس این تفسیر از آیه به تبع فرزندان پاک و معصوم ایشان به خصوص امام حسین (علیه السلام) موضوعیت خواهند داشت.
بزنطی گوید: از حضرت رضا (علیه السلام) پرسیدم: شما در چه ماهی امام حسین (علیه السلام) را زیارت می کنید؟ فرمود: در نیمه رجب و نیمه شعبان.[۶]، رجب ماه خدا، ماه عبودیت و بندگی خداست؛ بی جهت نیست که مسیر ورود در این شهر خدا، با زیارت امام حسین (علیه السلام) عجین شده است، چرا که راه دست یابی به این معرفت و عبودیت بدون توجه به معارف اهل بیت (علیه السلام) و مقام آنان، که حبل خدا بر زمین هستند، میسر نمی شود.
امام حسین(ع) دروازه ورود به ماه خدا
ماه رجب نزد خدای متعال به هر اندازه اهمیت و ارزش داشته باشد، و دارای آثار و برکات آسمانی باشد، دروازه ورود در این ماه توسل و تمسک به امام شهید ابا عبد الله الحسین (علیه السلام) است: از امام صادق (علیه اسلام) در خصوص اعمال عبادی این ماه نقل شده است «مَنْ زَارَهُ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ الْبَتَّهَ؛ هر کس در روز اول رجب امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند حتما آمرزیده گردد.»
بزنطی گوید: از حضرت رضا (علیه السلام) پرسیدم: شما در چه ماهی امام حسین (علیه السلام) را زیارت می کنید؟ فرمود: در نیمه رجب و نیمه شعبان.[۶]، رجب ماه خدا، ماه عبودیت و بندگی خداست؛ بی جهت نیست که مسیر ورود در این شهر خدا، با زیارت امام حسین (علیه السلام) عجین شده است، چرا که راه دست یابی به این معرفت و عبودیت بدون توجه به معارف اهل بیت (علیه السلام) و مقام آنان، که حبل خدا بر زمین هستند، میسر نمی شود.
در روایتی از کتب روایی امام صادق (علیه السلام) از امام حسین (علیه السلام) این چنین نقل شده است: امام صادق (علیه السلام): حسین بن على به سوى اصحابش آمد و فرمود: اى مردم! خداوند والانام، بندگان را نیافرید مگر آن که او را بشناسند، پس هرگاه او را شناختند خواهند پرستیدش و هرگاه او را بپرستند با پرستش او از پرستش جز او بى نیاز خواهند گشت. مردى به ایشان عرض کرد: اى فرزند رسول اللّه ! پدر و مادرم فداى تو باد، شناخت خدا چیست؟ امام (علیه السلام) فرمود: این که مردم هر زمان امامشان را که فرمانبرى از او واجب است بشناسند.[۷]
سخن آخر
ماه رجب ماه رحمت و مغفرت الهی است، ماهی که زیات مخصوصه امام حسین (علیه السلام) در آن سفارش شده است، زیارتی که برکت آن آمرزش و مغفرت الهی را به دنبال دارد. پینوشتها:[۱]. إقبال الأعمال (ط – القدیمه)، ج۲، ص۶۲۸.
[۲]. بحار الأنوار: ج۹۴، ص۳۹، ح۲۴.
[۳]. إقبال الأعمال (ط – القدیمه)، ج۲، ص۶۲۸.
[۴]. تفسیر ثعلبی ، ج ۳، ص۱۶۳ طبع دار الاحیاء التراث العربی و الصواعق المحرقه ، ابن حجر هیثمی ، ج ۲، ص ۴۴۴ موسسه الرساله؛ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۲۴، ص۸۳.
[۵]. تفسیر فرات الکوفی، ص۹۲. «عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ [جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ] ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ قَالَ مَا یَقُولُ النَّاسُ فِیهَا قَالَ [قُلْتُ یَقُولُونَ حَبْلٌ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ وَ حَبْلٌ مِنَ النَّاسِ عَهْدُهُ الَّذِی عَهِدَ إِلَیْهِمْ قَالَ کَذَبُوا قَالَ] قُلْتُ مَا [فَمَا] تَقُولُ فِیهَا قَالَ فَقَالَ لِی حَبْلٌ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ- وَ حَبْلٌ مِنَ النَّاسِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع.
[۶]. کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، ص۱۸۲، ح۱و۲.
[۷]. ابن بابویه، محمد بن على، علل الشرائع، ج۱، ص۹، ح۱.
