تشکیل زندگی مشترک میان زنان و مردان به موازات حفظ پیوند زناشویی، پیشینه‌ای به درازای تاریخ آفرینش انسان دارد؛ به گونه‌ای که در عصر حاضر هم مسائل مربوط به زناشویی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است زیرا ازدواج، از نیازهای ضروری بشر و جدایی، از تلخ‌ترین مسائل زندگی انسان به شمار می‌آید.
از این رو قرآن کریم برای حفظ کانون خانواده، اصولی را ارائه کرده و رعایت آن را به همه مردان و زنان مؤمن توصیه فرموده است.
چند مورد از این اصول، به زنان اختصاص داده شده است و زن نمونه و بانوی شایسته از دیدگاه وحی، کسی است که این اصول را در زندگی مشترک به کار بندد و آن را مبنای روابط خود با همسرش قرار دهد.
آنچه در پی می‌آید مروری است بر مهمترین اصول و ویژگی‌های خانوادگی زن نمونه از منظر قران کریم:
۱. گمان خوب به همسر
حسن ظن به یکدیگر، نخستین خشت بنای صلح و صفای اجتماع است و در خانواده و زندگی مشترک نیز اساسی میباشد.
زمان رسول خدا (ص) از جانب منافقان به یکی از همسران ایشان تهمت ناموسی زده شد و افراد جامعه بدون اینکه این تهمت برایشان ثابت شده باشد، به نقل و پخش آن اقدام کردند.
قرآن علاوه بر گناهکار شمردن شایعه سازان زنان و مردان مؤمن را توبیخ کرد که چرا به هم گمان نیک نداشته و تهمتی را بدون اینکه ثابت گردد، پخش کرده‌اند. (۱)
بنابر آیات این جریان افراد جامعه اسلامی باید به یکدیگر گمان نیکو داشته و نه تنها شایعات بی اساس در مورد یکدیگر را نپذیرند، بلکه با آنها مقابله کنند و وجود چنین خوش گمانی بین افراد خانواده سزاوارتر است و زنان مؤمن باید به همسران خود خوش گمان باشند و اجازه ندهند شایعه سازان شخصیت همسرانشان را لگدکوب کنند همچنان که مردان باید نسبت به زنان خود چنین خوش گمانی‌ای بلکه در سطح بالاتر داشته باشند.
۲. رعایت حقوق همسر
زندگی مشترک زن و مرد مقتضی حقوق متقابل میان آنان است.
تجربه این حقیقت را به اثبات رسانده است که هرگاه زنان و مردان در زندگی زناشویی خویش، حقوق مشترک میان خود را رعایت کرده‌اند، از زندگی آرام و شیرینی بهره مند شده‌اند و آنگاه که حقوق متقابل را نادیده انگاشته‌اند، کانون گرم خانواده به سردی گراییده است؛ از این رو خداوند زنی را نمونه و شایسته می‌داند که در برابر حقوق به حق همسرش خود را مسئول می‌داند و هرگز آن را پایمال نمی‌کند.
این حقیقت در سوره نساء چنین مورد تأکید قرار گرفته است:
فالصلحتُ قنتتُ حفظت للغیب بما حفظ اللّه (۲)؛ زنان نیک و شایسته، حقوق و اسرار [شوهران خود] را در حال غیبت [آنان] حفظ می‌کنند.
از این آیه چنان درمی یابیم که از اوصاف و ویژگی‌های زنان نمونه و بانوان شایسته، ادای حقوق شوهرانشان و اطاعت از آنان در محدوده شرعی و قانونی است ناگفته نماند که ضرورت اطاعت زن از شوهر، تنها در محدوده حقوق مسلم و شناخته شده همسران است از این رو همسران بیش از آن حق امر و نهی و درخواست را ندارند.
حقوق شوهرانشان و اطاعت از آنان در محدوده شرعی و قانونی است ناگفته نماند که ضرورت اطاعت زن از شوهر، تنها در محدوده حقوق مسلم و شناخته شده همسران است از این رو همسران بیش از آن حق امر و نهی و درخواست را ندارند.
۳. رازداری در حفظ زندگی
حفظ اسرار زندگی، از توصیه‌های مهم قرآن به زنان و مردان مؤمن و شایسته است در کتب تفسیری و تاریخی آمده است: پیامبر خدا (ص) روزی سخنی به عنوان راز و امانت به یکی از همسرانش گفت و از او با تأکید خواست برای هیچ کس حتی برای دیگر همسرانش بازگو نکند.
ولی او این راز را برای یکی دیگر از همسران نقل کرد و خداوند با لحنی سرزنش گرانه داستان افشای راز او را برملا کرد. (۳)
۴. چشم پوشی و بخشش
چشم پوشی از خطاهای همسر و بخشیدن برخی از حقوق مسلم خود در زندگی مشترک، از عوامل موفقیت و خوشبختی همسران است.
خداوند سبحان زنان شایسته را با تشویق و ملاطفت مورد خطاب قرار داده و این نکته مهم را گوشزد می‌کند که شما زنان هر چند می‌توانید حقوق خویش را از جمله مهریه خود را از همسرانتان تماماً باز ستانید ولی اگر راه گذشت را در پیش گیرید و بزرگوارانه از حق خود بگذرید، شایسته‌تر و نزدیکتر به تقواپیشگی است. (۴)
۵. پاکدامنی و امانت داری در غیاب شوهر
پاکدامنی و امانت داری در غیاب همسر از عوامل تداوم و استحکام زندگی مشترک میان زنان و مردان است.
اگر زن و شوهر به دور از چشم هم به خیانت و ناپاکی دست بیالایند یا گمان چنین آلودگی از جانب ایشان برود، کانون گرم خانواده به سردی می‌گراید و چه بسا متلاشی شدن آن را در پی داشته باشد.
خداوند در توصیف و تمجید زنان نمونه و شایسته، ایشان را به پاکدامنی و امانت داری در غیاب شوهر توصیف کرده و چنین ستوده است:
«فالصلحت قنتتُ حفِظتُ للغیب بما حفظ اللّه ُ؛ (۵) پس، زنان درستکار، فرمانبردارند [و] به پاس آنچه خدا [برای آنان] حفظ کرده، اسرار [شوهران خود] را حفظ می‌کنند.»
ویژگی‌های فردی زنان شایسته از منظر قرآن شناخت ویژگی‌های فردی زنان شایسته از دیدگاه قرآن کامل کننده مجموعه‌ای است که می‌توان درباره زنان از دیدگاه قرآن به دست آورد.
زنان شایسته افزون بر ویژگی‌ها و اوصاف اجتماعی و خانوادگی می‌بایست از ویژگی‌های فردی نیز برخوردار باشند.
در اینجا با بررسی آیات قرآن، ویژگی‌های فردی زنان شایسته مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.
از مهمترین اوصافی که قرآن برای زنان شایسته بیان کرده است می‌توان به ویژگی‌های زیر اشاره داشت.
۱. ایمان و عمل صالح
ایمان به همراه انجام عمل صالح لازمه جداناپذیر ایمان دینی و مهمترین صفت زن نمونه و ویژگی بانوان شایسته در نگاه وحی است.
بررسی آیات قرآن به ما می‌فهماند که ایمان توأم با عمل صالح، سرمایه اصلی بشر برای نیل به قله رفیع سعادت و نیک بختی در دنیا و آخرت است:
«مَن عَمِلَ صلِحا مِن ذَکَر اَو اُنثی و هُوَ مُؤمِن فَلَنُحیینّهُ حَیوهً طَیبهً و لَنَجزینهُم اَجرَهُم بِاَحسَنِ ما کانوا یعمَلون (۶) هر کس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگی پاکیزه‌ای، حیات [حقیقی] بخشیم، و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام می‌دادند، پاداش خواهیم داد.»
«و مَن یعمَل مِن الصّلِحتِ مِن ذَکَر اَو اُثنی و هُوَ مُؤمنُ فاُولئکَ یدخُلونَ الجَنّهَ و لایظلمون نَقیرا؛ (۷) کسانی که کارهای شایسته کنند چه مرد باشند یا زن در حالی که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت می‌شوند.
و به قدری گودی پشت هسته خرمایی یعنی به مقدار بسیار اندکی مورد ستم قرار نمی‌گیرند.»
۲. اطاعت خدا و رسول و تسلیم در برابر فرامین آنان
اطاعت کامل از خدا و رسول او و تسلیم بی چون و چرا در برابر فرامین و رهنمودهای آنان، از دیگر اوصاف زنان شایسته و بانوان نمونه است.
آیات بسیاری براین حقیقت گویا است:
«ما کانَ لِمؤمن و لا مؤمِنَه اِذا قَضَی اللّه و رَسولُهُ اَمرا اَن یکونَ لَهُمُ الخِیرهُ مِن اَمرِهِم و مَن یعصِ اللّه َ و رسَولَهُ فَقَد ضَلَ ضَللاً مُبینا (۸)؛ هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد که چون خدا و فرستاده‌اش به کاری فرمان دهند، برای آنان در کارشان اختیاری باشد و هر کس خدا و فرستاده‌اش را نافرمانی کند قطعاً دچار گمراهی آشکاری گردیده است.»
۳. پاکی و پاکدامنی
زن نمونه و شایسته از منظر قرآن، زنی است عفیف و پاکدامن و بانویی است پاک و منزه از هر نوع آلودگی، پلیدی و زشتکاری، آیات مربوط به این موضوع به دو دسته قابل تقسیم است:
۱. آیاتی که به مطلق پاکی و دوری از هر گونه پلیدی و زشتکاری نظر دارد.
۲. آیاتی که بر عفت و پاکدامنی زنان و منزه بودن آنان از هر نوع آلودگی جنسی و روابط نامشروع با نامحرمان دلالت دارد.
اما دسته اول را می‌توان با استشهاد به دو آیه به عنوان نمونه ذکر کرد:
۱. «وَ اِذ/ قالَتِ المَلئَکهُ یامَریمُ انّ اللّه َ اصطَفکِ وَ طَهَرک ِوَ اصطفک ِعَلی نِساء العلَمینَ؛ (۹) و [یاد کن] هنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم، خدا تو را برگزید و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است» خداوند در این آیه حضرت مریم (ع) را به دلیل پاک بودنش بر زنان جهان برتری داده و از زنان برگزیده و شایسته زمانه برشمرده است.
این مطلب، نشان دهنده اهمیت و ارزش والای صفت پاکی برای زنان و نیز پیام آور این حقیقت است که این صفت، از معیارهای برتری و شایستگی هر زنی است.
۲. «… والطّیبتُ لِلطّیبینَ و الطّیبونَ لِطّیبتِ اُولئکَ مُبَرّونَ مِمّا یقولونَ لَهُم مَفغِرهُ ورِزقُ کَریم (۱۰)؛ و زنان پاک برای مردان پاکند، و مردان پاک برای زنان پاک.
اینان از آنچه درباره ایشان می گویند برکنارند؛ برای آنان آمرزش و روزی نیکو خواهد بود.»
اما دسته دوم بسیارند که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱. «الیوم اُحلّ لکم اطیبت … المحصنت من الذین اوتوا الکتب من قبلکم اذا اتیتموهن اجورهن محصنین غیر مستفحین ولا متخذی اخدان (۱۱)؛ امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شده … و [بر شما حلال است ازدواج با] زنان پاکدامن از مسلمان، و زنان پاکدامن از کسانی که پیش از شما کتاب [آسمانی] به آنان داده شده، به شرط آنکه مهرهایشان را به ایشان بدهید. در حالی که خود پاکدامن باشید نه زناکار.»
۲. خداوند متعال در توصیف و تمجید از حضرت مریم (ع) که از زنان برگزیده الهی در جهان است ایشان را زنی عفیف و پاکدامن معرفی کرده و چنین می‌فرماید:
«والتی احصنت فرج‌ها فنفخنا فی‌ها من روحنا و جعلنها و ابن‌ها آیه للعلمین؛ (۱۲) و آن [زن را یاد کن] که خود را پاکدامن نگاه داشت، و از روح خویش در او دمیدیم و او و پسرش را برای جهانیان آیتی قرار دادیم.»
۳. خداوند سبحان در آیه ۱۲ سوره ممتحنه پاکدامنی و دوری از آلودگی به انحراف جنسی (زنا) را شرط قبولی توبه زنان و همچنین شرط پذیرش بیعت آنان با پیامبر اسلام (ص) دانسته است که نشان دهنده اهمیت والای این صفت در سلسله اوصاف زنان نمونه و شایسته از منظر قرآن مجید است.
«یایها النبی اذا جاءک المومنت یبایعنک علیان لا یشرکن باللّه شیا ولا یسرقن ولا یزنین … فبایعهن واستغفر لهن اللّه ان اللّه غفور رحیم؛ ای پیامبر چون زنان باایمان نزد تو آیند که [با این شرط] با تو بیعت کنند که چیزی را با خدا شریک نسازند … و دزدی نکنند، و زنا نکنند …
با آنان بیعت کن و از خدا برای آنان آمرزش بخواه، زیرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
۴. تقواپیشگی
زن نمونه و شایسته از دیدگاه قرآن، زنی است با تقوا که آن را در تمامی عرصه‌های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی (روابط و مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی) مراعات می‌کند.
با اندک تأمل در آیات قرآن این حقیقت به دست می‌آید که تقواپیشگی از ارزشمندترین و والاترین منزلت‌ها برای انسان‌ها از زن و مرد است:
«یایها الناس انا خلقنکم من ذکر و اُنثی و جعلنکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عنداللّه اتقکم ان اللّه علیم خبیر (۱۳)؛ ای مردم ما شما را از مرد و زنی آفریدیم، و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید.
در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست. بی تردید، خداوند دانا و آگاه است.»
۵. راستگویی
قرآن، یکی از اوصاف زنان نمونه و شایسته را صداقت و راستگویی معرفی کرده است.
در آیه ۳۵ سوره احزاب چنین می‌خوانیم:
«والصدقین و الصدقت … اعداللّه لهم مغفره و اجرا عظیما؛
مردان و زنان راستگو … خدا برای [همه] آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.»
خداوند متعال در توصیف و تمجید از حضرت مریم (ص) که خداوند او را در آیه ۴۲ سوره آل عمران از زنان برگزیده الهی در جهان دانسته است او را زنی راستگو معرفی کرده و چنین فرموده
«ما المَسیحُ ابنُ مَریم َاِلاّ رَسولُ قد خَلَت مِن قَبِله الرُسُلُ و اُمُهُ صِدیقَهُ …؛
مسیح، پسر مریم جز پیامبری نبود که پیش از او [نیز] رسولانی آماده بودند و مادرش زنی بسیار راستگو بود.»(۱۴)
۶. حجاب و پوشش مناسب
از دیگر ویژگی‌ها و اوصاف زن نمونه و بانوی شایسته از نگاه وحی، حجاب و پوشش مناسب است اصل حجاب و پوشش برای زنان صرف نظر از مقدار و چگونگی آن و پرهیز از ظاهر شدنشان در انظار نامحرمان بدون پوشش مناسب، سیره مستمر و قطعی مسلمانان از صدر اسلام تا عصر حاضر است و نیز از مسائلی است که تمامی عالمان و فقیهان همه مذاهب و فرق اسلامی در طول تاریخ بر آن اتفاق نظر و به اصطلاح اجماع داشته و دارند و به جرئت می‌توان گفت: هیچ فقیه و اسلام شناس ژرف نگری در آن تردیدی نکرده است افزون بر این سیره قطعی و اجماع مسلم و نیز روایات گوناگون و فراوان از شیعه و اهل تسنن، آیات بسیاری بر این مسئله دلالت دارد که در اینجا تنها به دو آیه به عنوان شاهد و نمونه اشاره می‌شود.
۱. «وقُل لِلمُؤمنت … و لا یبدینَ زینَتهُنَ اِلاّ ما ظَهَرَ مِنها ولیضربِن بِخُمُرهنّ علی جُیوبِهنّ ولا یبدینَ زینتَهُنّ الاّ لِبُعولَتِهِنّ …(۱۵)؛
و به زنان باایمان بگو: دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که طبعاً پیداست.
و باید روسری خود را بر گردن خویش [فرو] اندازند، و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان و … آشکار نسازند.»
۲. «یایهاَ النّبی قُل لاَِزوجِکَ و بَناتکِ و نِساء المُؤمِنین یدنینَ عَلیهنّ مِن جَلبیبهنّ ذِلکَ ادنی اَن یعرَفنَ فلا یؤذَینَ وَ کانَ اللّه ُ غَفورا رَحیما (۱۶)؛
ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: پوشش‌های خود را بر خود فروتر گیرند.
این برای آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیکتر است و خدا آمرزنده مهربان است.»
با توجه به دو آیه یاد شده و روایات وارده در تفسیر آن و نیز با نظر به دیدگاه مفسران و فقیهان در این باره، جایی برای تردید در لزوم رعایت حجاب و پوشش برای زنان و همچنین اهمیت و جایگاه والای این مسئله در سلسله تعالیم الهی باقی نمی‌ماند و نیز این حقیقت به روشنی آشکار می‌شود که حجاب و پوشش، سمبل اسلام خواهی و نماد پیروی از تعالیم قرآنی است و از همین نکته می‌توان به رمز و راز و فلسفه حجاب ستیزی استعمارگران غرب و شرق و نیز غربزدگان و بیگانه پرستان خودباخته و سکولار در کشورهای اسلامی پی برد.
۷. خودنمایی و خودآرایی
پرهیز از خودنمایی و خودآرایی و نیز هر گونه رفتار، گفتار و حرکتی که موجب جلب توجه نامحرمان و تحریک آنان گردد، از دیگر اوصاف و ویژگی‌های زن شایسته و بانوی نمونه است.
دو آیه از قرآن در این زمینه شایان ذکر است.
۱. «و قُل لِلمُؤمنتِ … ولا یضرِبنَ بِاَرجُلِهِنّ لِیعلَمَ ما یخفینَ مِن زینَتِهِنّ (۱۷)؛
و به زنان باایمان بگو: … پاهای خود را [به گونه‌ای به زمین] نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته می‌دارند معلوم گردد.»
مرحوم علامه شهید آیت اللّه مرتضی مطهری رضوان اللّه تعالی علیه در توضیح و تفسیر آیه یاد شده و درباره فلسفه حجاب، کلام حکیمانه‌ای در خصوص مسئله خودنمایی و خودآرایی زنان دارند ایشان فرمودند: اما علت اینکه در اسلام دستور پوشش اختصاص به زنان یافته است این است که میل به خودنمایی و خودآرایی مخصوص زنان است.
از نظر تصاحب قلب‌ها و دل‌ها، مرد شکار و زن شکارچی، همچنان که از نظر تصاحب جسم و تن، زن شکار است و مرد شکارچی؛ میل زن به خودآرایی از این حس شکارچی گری او ناشی می‌شود.
در هیچ جای دنیا سابقه ندارد که مردان لباس‌های بدن نما و آرایش‌های تحریک کننده به کار برند.
این زن است که به حکم طبیعت خاص خود، می‌خواهد دلبری کند و مرد را دلباخته و در دام علاقه به خود اسیر سازد، لهذا انحراف تبرج و برهنگی از انحراف‌های مخصوص زنان است و دستور پوشش هم برای آنان مقرر گردیده است. (۱۸)
۲. «ولا تَبرجّنَ تَبَرجّ الجِهلیه الاولی …(۱۹)؛ و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینت‌های خود را آشکار مکنید…»
شهید مطهری در ترجمه و توضیح دو آیه یاد شده چنین آورده‌اند:
مانند دوران جاهلیت نخستین به خودنمایی و خودآرایی از خانه بیرون نشوید.
مقصود از این دستور زندانی کردن زنان در خانه نیست زیرا تاریخ اسلام به صراحت گواه است که پیغمبر اکرم (ص) زنان خود را با خود به سفر می‌برد و آنان را از بیرون شدن منع نمی‌فرمود.
بلکه مقصود از این دستور آن است که زن به منظور خودنمایی از خانه بیرون نشود. (۲۰)
در پایان این نکته شایان توجه و یادآوری است که خودآرایی زنان برای جلب توجه دیگران، هر چند ممنوع و بسیار ناپسند شمرده شده است؛ ولی خودآرایی برای جلب توجه و دلبربایی از همسران مجاز و بسیار پسندیده و بلکه مورد تشویق و تأکید قرار گرفته است و زنانی که از این نظر بی تفاوت و یا ضعیف عمل می‌کنند مورد سرزنش شدیدند.
۸. چشم پاکی
از اوصاف زنان نمونه و بانوان شایسته چشم پاکی و پرهیز از هر گونه نظر آلوده به شهوت و نگاه لذت آلود به نامحرمان است به سخن دیگر چشم چرانی و خیره شدن به نامحرمان برای همه مردان و زنان مؤمن ممنوع و ناپسند است.
قرآن در این بار چنین می‌فرماید:
«قل للمؤمنینَ یغضُوا مِن اَبصرهم … و قُل لِلمُؤمنت یغضُضنَ مِن ابصرِهنِ (۲۱)؛
به مردان باایمان بگو: دیده فرو نهند … و با زنان باایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فرو بندند … .
شهید مطهری در تفسیر آیه چنین فرمودند خلاصه این دستور این است که زن و مرد نباید به یکدیگر خیره شوند نباید چشم چرانی کنند نباید نگاههای مملو از شهوت به یکدیگر بدوزند.
نباید به قصد لذت بردن به یکدیگر نگاه کنند …
۹. حیا و آزرم
خداوند متعال در قرآن کریم با دعوت زنان به آزرم و حیا، نمونه‌ای از حیای شایسته را در ضمن ماجرای دختران شعیب (ع) و حضرت موسی (ع) بیان می‌فرماید: «وَلَمّا وَرَدَ مآء مَدینَ وَجَد عَلَیهِ اُمّهً مِنَ النّاسِ یسقونَ وَ وَجَدَ مِن دونِهَمُ امرَاَتَینِ تَذودانِ قالَ ما خَطبُکُما قالَتا لانَسقی حَتّی یصدِرَ الرِّعاُء وَ اَبونا شَیخٌ کَبیرٌ فَسَقی لَهُما ثُمَ تَوَلی اِلَی الظِّلِّ فَقالَ رَبّ اِنّیلِمآ اَنزَلت َاِلَی مِن خَیرٍ فَقیرٌ فَجاءتهُ اِحدهُما تَمشی عَلَی استِحیاٍء قالَت اِنّ اَبی یدعوکَ
لِیجزِیکَ اَجرَ ما سَقَیتَ لَنا فَلَمّا جاءَُ وَ قَصَ عَلَیهِ القَصَصِ قالَ لا تَخَف نَجَوتَ مِنَ القَومِ الظّلِمینَ (۲۲)؛
و چون بر آب مدین رسید، گروهی از مردم را بر آن یافت که [دام‌های خود را] آب می‌دادند، و پشت سرشان دو زن را یافت که [گوسفندان خود را] دور می‌کردند، [موسی] گفت: منظورتان [از این کار] چیست؟ گفتند: [ما به گوسفندان خود] آب نمی‌دهیم تا شبانان [همگی گوسفندانشان را] برگردانند، و پدر ما پیری سالخورده است پس برای آن دو، [گوسفندان را] آب داد آنگاه به سوی سایه برگشت و گفت: پروردگارا، من هر خیری که سویم بفرستی سخت نیازمندم پس یکی از آن دو زن در حالی که به آزرم گام برمی داشت نزد وی آمد [و] گفت: پدرم تو را می‌طلبد تا تو را پاداش آب دادن [گوسفندان] دهد و چون [موسی] نزد او آمد و سرگذشت [خود] را بر او حکایت کرد [وی] گفت مترس که از گروه ستمگران نجات یافتی.
آنچه در این ماجرا شایان توجه و درس آموز است نکته‌ای است که در جمله «تمشی علی استحیاء» نهفته است و برجسته‌ترین کمالات زنان، حیا و آزرم میباشد؛ زیرا از مجموع صفات و ویژگی‌های برجسته دختران شعیب تنها صفت شرم و حیا اختصاص به ذکر یافته است.
۱۰. یاد خداوند
از اوصاف و ویژگی‌های زن نمونه و شایسته، یاد بسیار و پیوسته خداوند، در زندگی است.
خداوند این صفت را از نشانه‌های مؤمنان راستین برشمرده و از آنان چنین تمجید فرمود:
«اِنّ المُسلِمینَ و المُسلمتِ و المُؤمنین و المُؤمنت … والذّاکرِینَ اللّه کَثیرا و الذّاکِرتِ اَعَداللّه لَهُمَ مَغِفرهً و اَجرا عظیما؛ (۲۳)
مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان باایمان … و مردان و زنانی که خدا را فراوان یاد می‌کنند، خدا برای [همه] آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.»
در آیه پیش ۲۴ همین سوره خداوند به زنان پیامبر (ص) توصیه فرمود تا هماره به یاد آیات الهی و سخنان حکمت آمیزی که در خانه‌شان نازل می‌شود باشند «واذکُرنَ ما یتلی فی بُیوتُکنَ مِن آیت اللّه ِ و الحِکَمه اِنّ اللّه کانَ لَطیفا خَبیرا؛ و آنچه را که از آیات و [سخنان] حکمت [آمیز] در خانه‌های شما خوانده می‌شود یاد کنید در حقیقت خدا همواره دقیق و آگاه است.»
خداخواهی و آخرت طلبی زنان نیز معیار و ملاک اصلی شایستگی و برتری آنان در مقایسه با دیگر زنان جهان است؛ خداوند سبحان این حقیقت را به زنان پیامبر (ص) که باید الگوی دیگر زنان مؤمن باشند چنین بیان فرموده است
«یایهَا النَبّی قُل لاَزِوجِک … و ان کُنتّن تُرِدنَ اللّه و رَسولَهُ و الدّارَ الاخِرَهَ فِانّ اللّه اَعَدّ لُلمُحِسنِت مِنکنّ اَجرا عَظیما (۲۴)؛
ای پیامبر به همسرانت بگو … و اگر خواستار خدا و فرستاده وی و سرای آخرتید، پس به راستی خدا برای نیکوکاران شما پاداش بزرگی آماده گردانیده است.»
خداوند متعال این صفت را درباره همسر باایمان فرعون که او را بانوی نمونه و مثال زدنی حتی برای مردان روزگار دانسته و چنین یاد می‌فرماید:
«وَ ضَرب اللّه ُ مَثَلاً لِلَذین امَنوا امراَتَ فرعَون اِذ قالَت رَبِ ابنِ لی عِندکَ بَیتا فِی الجنّه (۲۵)؛
و برای کسانی که ایمان آورده‌اند، خدا همسر فرعون را مثل آورده آنگاه که گفت: پروردگارا پیش خود در بهشت خانه‌ای برایم بساز…»
و همچنین خدای بزرگ در توصیف و ستایش از اهل بیت علی (ع)، فاطمه (ع)، حسن (ع) و حسین (ع) از آنان به «ابرار» (نیکوکاران) یاد کرده و صفت خداخواهی آنان را این چنین بیان می‌فرماید: «انّ الاَبرار … و یطمِعونَ الطّعامَ عَلی حُبه مِسکینا و یتیما و اَسیرا اِنّما نُطِعمُکم لِوَجه اللّه لا نُریدُ مِنکُم جزاءً ولا شُکورا (۲۶)؛ به یقین ابرار و [نیکان] … و به پاس دوستی [خدا] بینوا و یتیم و اسیر را خوراک می‌دادند ما برای خشنودی خداست که به شما می‌خورانیم و پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم.
